Η αντιμετώπιση του προσφυγικού στοιχείου από τους ντόπιους και το κράτος

Τα πρώτα χρόνια της διαμονής τους στη νέα πατρίδα αντιμετώπισαν πολλά προβλήματα, που σχετίζονταν με τον τρόπο που τους αντιμετώπισε η επίσημη πολιτεία και ο ντόπιος πληθυσμός. 
Μεγάλο πρόβλημα υπήρχε στη διαδικασία ένταξης των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία. Το πρόβλημα είχε διπλή υπόσταση: μια αντικειμενική και μια υποκειμενική. Δηλαδή, τι έκανε η ελληνική κοινωνία (επίσημη πολιτεία - ντόπιος πληθυσμός) για να υποδεχθεί και να αξιοποιήσει πολιτιστικά, οικονομικά και πολιτικά τους πρόσφυγες και τι έκαναν οι ίδιοι οι πρόσφυγες για το σκοπό αυτό.
Οι εκάστοτε κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα είδαν τον προσφυγικό πληθυσμό σαν τη μεγάλη δεξαμενή απ’ όπου θα αντλούσαν ψήφους στις εκλογικές τους αναμετρήσεις, χωρίς πάντα να δικαιώνουν τις προσδοκίες των προσφύγων.
 Ο ντόπιος πληθυσμός, ανάλογα με το μορφωτικό του επίπεδο, τις προκαταλήψεις, τον τόπο και τον χρόνο, είδαν τους πρόσφυγες σαν αντιπάλους. Άλλοτε από το φόβο μήπως τους πάρουν τη γη, ή τους φάνε το ψωμί τους, αντιμετώπισαν αρνητικά τους καινούργιους κατοίκους της χώρας. 
Η αντιμετώπιση αυτή ήταν άλλοτε δύσπιστη και επιφυλακτική, άλλοτε ορμητική και περιφρονητική και άλλοτε αυθάδης και υβριστική μέχρι εχθρική και επιθετική. Η Μικρασιατική Καταστροφή συσσώρευε πολλά δεινά στη χώρα. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που θεωρούσαν τους πρόσφυγες αιτία της κακοδαιμονίας της χώρας. 
Η λέξη πρόσφυγας λειτουργούσε πολλά χρόνια ως μειωτικής σημασίας και υποδήλωνε πολίτη β' κατηγορίας. Για τους ντόπιους οι πρόσφυγες ήταν οι Τουρκομερίτες, οι Τουρκόσποροι και συχνά τους αποδίδανε ανύπαρκτα ηθικά ελαττώματα: πονηροί, επιτήδειοι, πολυμήχανοι, κι ακόμη ελεύθεροι στα ήθη. 
Από την άλλη μεριά, το υποκειμενικό στοιχείο, τι έκαμαν οι πρόσφυγες να ενταχθούν κατά τρόπο ομαλό, δημιουργικό στην ελληνική κοινωνία; Τις πρώτες δεκαετίες της παρουσίας τους στην Ελλάδα, αναγκάστηκαν, για να επιβιώσουν (πολιτικά, πολιτιστικά, οικονομικά) να συγκροτήσουν ξεχωριστή κοινωνική ομάδα, που χαρακτηρίζονταν από υψηλές εσωτερικές σχέσεις μεταξύ τους και ελάχιστες ή ανύπαρκτες με τα άλλα ντόπια κοινωνικά στρώματα.
 Ένα στοιχείο που εμπόδιζε την επικοινωνία ήταν η γλώσσα. Η ποντιακή διάλεκτος, γλώσσα ελληνικώτατη, κατάλοιπα της ελληνικής μεσαιωνικής στάθηκε σοβαρό εμπόδιο στην επικοινωνία και την αποδοχή των Ποντίων από τον ντόπιο πληθυσμό.
 Ήταν ακατάλυπτη στους ντόπιους. Η ιδιότυπη προφορά της και το διαφορετικό λεξιλόγιο δημιουργούσαν προβλήματα στην συνεννόηση και ενίσχυσαν την υποτιμητική στάση των ντόπιων απέναντι στους Ποντίους.
 Άλλη υποκειμενική δυσκολία στην κοινωνική προσαρμογή ήταν ο διαφορετικός πολιτισμός, η διαφορετική λαϊκή και ιστορική κληρονομιά (ήθη, έθιμα, χοροί, τραγούδια κλπ.) τα οποία η άγνοια των ντόπιων θεωρούσε ξένα και ως μη ελληνικά .
Με τον καιρό βέβαια ξεπεράστηκαν και οι αντικειμενικές και οι υποκειμενικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι πρόσφυγες στην προσαρμογή τους. Με τα χρόνια, όχι μόνο απλά αφομοιώθηκαν στη νέα τους πατρίδα, αλλά και έκαναν έντονη την παρουσία τους σ’ αυτήν διακρίθηκαν σ’ όλους τους τομείς.