ΑΥΤΟΠΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ

Το πρώτο άρθρο του ΜέλβιΛ Τσάτερ που δημοσιεύθηκε το 1919 στο National Geographic («Αρμενία: Η χώρα του θανάτου») προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, γι’ αυτόν το λόγο το περιοδικό του ανέθεσε μια αποστολή στη Μικρά Ασία, τη Συρία και την Παλαιστίνη.

Μία από τις πιο σημαντικές εμπειρίες που βίωσε κατά τη διάρκεια αυτής της αποστολής ήταν και εκείνη η οποία αφορούσε τους Έλληνες που οδηγήθηκαν στις προκυμαίες της Σμύρνης.

 Έτσι, το Νοέμβριο του 1925 ο Τσάτερ δημοσίευσε ένα ιστορικό άρθρο με τίτλο «Η Μεγαλύτερη Μετακίνηση Πληθυσμών στην ιστορία». Το άρθρο αυτό, που περιγράφει με ανεπανάληπτο τρόπο όχι μόνο την αποχώρηση των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία, αλλά και το «έπος της ανόρθωσης» των προσφύγων στην Ελλάδα, αποτελεί ένα σπάνιο ντοκουμέντο.

Ο Τζον Μέλβιλ Τσάτερ γεννήθηκε στη Φλόριντα και έζησε  το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην πόλη της Νέας Υόρκης και στις γύρω περιοχές. Σε νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με την ποίηση και τη συγγραφή αυτοτελών διηγημάτων, μερικά από τα οποία έχουν συγκεντρωθεί σε βιβλία, όπως τα Little Love Stories of Manhattan (1906), The Eternal -Rose (1910) και The Bubble Ballads (1914). 

Στη διάρκεια του A' Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξε εξωτερικός ανταποκριτής του περιοδικού του Ερυθρού Σταυρού (Red Cross Magazine) και με αυτή του την ιδιότητα επισκέφθηκε το 1919 τη Γεωργία και την Αρμενία που μόλις είχαν αποκτήσει την ανεξαρτησία τους μετά την πτώση της Σοβιετικής Ρωσίας (1917-1919).

Ενώ βρισκόταν στην περιοχή, πραγματοποίησε ένα ταξίδι με τρένο από
τη μια άκρη της Αρμενίας στην άλλη και υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας ενός φοβερού λιμού, τον οποίο δεν είχε πληροφορηθεί ο δυτικός κόσμος.

 Η αφήγηση των γεγονότων -κυρίως η ιστορία που αφορούσε τους πεινασμένους ανθρώπους που έπεφταν πάνω στο τρένο ή έτρωγαν κερί, σκουλήκια και κουφάρια- ήταν ιδιαίτερα σημαντική, γι’ αυτό ο Ερυθρός Σταυρός έκρινε ότι θα έπρεπε να γίνει ευρέως γνωστή μέσω  τουNational Geographic.

Όταν η ιστορία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό, το Νοέμβριο του 1919, με τον τίτλο «Αρμενία: Η Χώρα του Θανάτου» («Land of the Stalking Death»), το αμερικανικό κοινό γνώρισε τον τρόμο που βίωναν τόσο πολλοί άνθρωποι εκείνη την περίοδο.

 Στη συνέχεια χιλιάδες επιταγές κατέφτασαν στα γραφεία της NGS, με τελικό αποδέκτη την οργάνωση Near East Relief -Βοήθεια στην Εγγύς Ανατολή -, που είχε ως στόχο τη σωτηρία των Αρμενίων.

Έτσι, όταν ο Τσάτερ την περίοδο 1920-1922 επέστρεψε στη Μικρά Ασία, δεν ήταν μόνο αρθρογράφος της οργάνωσης Near East Relief, αλλά και του National Geographic.

Μετά το 1923 έγινε λέκτορας και πλήρους απασχόλησης ταξιδιωτικός συντάκτης, κυρίως του Geographic. Μαζί με τη γυναίκα του διέσχισε με κανό τα κανάλια και τους ποταμούς της Γαλλίας και του Βελγίου και αυτά του τα ταξίδια αποτέλεσαν την αφορμή για τη συγγραφή τριών ακόμα άρθρων: «Through the Back Doors of France» (Ιούλιος 1923), «Through the Back Doors of Belgium» (Μάιος 1925), «Across the Midi in a Canoe» (Αύγουστος 1927).

 Κατόπιν, ανέβηκαν το Ρήνο από το στόμιο του ποταμού μέχρι τις πηγές του -«Rediscovering the Rhine» (Ιούλιος 1925)-, ενώ το ίδιο έκαναν και στο Δούναβη το 1928 - «The Danube: Highway of Races» (Δεκέμβριος 1929).

Την ίδια περίοδο εξερεύνησαν τα Βαλκάνια - «Jugoslavia Ten Years After» (Σεπτέμβριος 1930), «Europe’s Newest Kingdom: Albania» (Φεβρουάριος 1931), «Dalmatian Days» (Ιανουάριος 1928).

Όταν δεν ταξίδευαν στο εξωτερικό, οι Τσάτερ περιπλανιόνταν στις ΗΠΑ και τα άρθρα τους για ορισμένες πολιτείες -«Motor-Coaching Through North Carolina» (Μάιος 1926), «Michigan, Mistress of the Lakes» (Μάρτιος 1928) και «Ohio, The Gateway State» (Μάιος 1932) - θεωρήθηκαν εξαιρετικά στο είδος τους.

Ήταν τόσο στενή η σχέση του Τσάτερ με το Geographic που στα μέσα της δεκαετίας του 1920 κατέλαβε μία πολύ ιδιαίτερη θέση: Αν και θεωρούνταν εξωτερικός συντάκτης, στην ουσία υπήρξε μόνιμος συνεργάτης του περιοδικού, χωρίς να λάβει επίσημα αυτό τον τίτλο.

 Κατά καιρούς είχε μπει στη μισθοδοσία για μεγάλες χρονικές περιόδους, αν και ποτέ δεν είχε ζήσει στη Ουάσινγκτον, ούτε είχε γραφείο εκεί.

Το 1929 έγινε ο επίσημος «Ειδικός Αντιπρόσωπος της NGS στη Νότια Αφρική» και έγραψε τα «Under the South African Union» (Απρίλιος 1931) και «Rhodesia, the Pioneer Colony» (Ιούνιος 1935).

Στις 15 Νοεμβρίου του 1935, και ενώ έγραφε για το Geographic ένα άρθρο για το Κονέκτικατ, αρρώστησε ξαφνικά. Έπαθε μάλλον καρδιακή προσβολή ή σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο και δεν ξαναβγήκε ποτέ από το νοσοκομείο. Πέθανε στις 19 Φεβρουάριου του 1936, σε ηλικία 58 ετών. Η αδερφή του είχε γράψει μια επιστολή την οποία έστειλε στα κεντρικά γραφεία της NGS.

 Σε αυτή ανέφερε μεταξύ άλλων: «Είχε ξεκινήσει να γράφει ξανά, αλλά τελικά η καρδιά του τον πρόδωσε».