Δηλώσεις Τούρκων και σοβιετικών ηγετών για τους αγώνες του Πόντου.

Ο διοικητής της 3ης Μεραρχίας του τουρκικού στρατού Καμπίτ Καμίν μπέης, σε αναφορά του προς τον Φρούντζε, Υπουργό τότε των Εξωτερικών της Ουκρα­νίας και εκπρόσωπο των σοβιέτ, λέει: “Εδώ ακόμα δρουν οι Πόντιοι αυτονομι­στές, οι αρχηγοί των οποίων θέλουν να μας πάρουν τα παράλια της Μαύρης Θά­λασσας και να αναστήσουν το αρχαίο κράτος του Πόντου, το οποίο πέθανε 600 χρόνια πιο μπροστά. Αυτό είναι το κράτος του Μιθριδάτη που μετατράπηκε αρ­γότερα σε τραπεζουντική αυτοκρατορία, της δυναστείας των Κομνηνών”.

Και ο Καμίν μπέης διηγείται:

“Στην Κωνσταντινούπολη οργανώθηκε μυστική αστυνομία Ποντίων. Με το α- αντιτορπιλικό ήρθε μία μεγάλη γκρούπα. Μα τίποτε περισσότερο δε μπόρεσαν να κάνουν. Καίγανε, σκοτώνανε, ληστεύανε. Τα ‘καμαν αυτά με μεγάλη βαρβαρότη­τα”.

Αλλά και ο Φρούντζε γράφει στο σημειωματάριο του. “Προ καιρού έγινε επι­δρομή από μία ποντιακή συμμορία”. Και αλλού: “Ο λύκος γνωρίζει το μέρος. Καίει, σκοτώνει, κλέβει”.

Οι εντυπώσεις του Φρούντζε από την περιοδεία του στο θέατρο των επιχει­ρήσεων είναι συγκλονιστικές. Σε ένα σημείο ο Φρούντζε ψιθυρίζει: “Τεράστιο νεκροταφείο”. Είδανε ένα σκοτωμένο. “Είναι Ρωμιός, είπε ο Μαμήντ. Προ ολί­γου τον σκότωσαν. Το κεφάλι του είναι σπασμένο, είναι χτυπημένο με υποκόπα­νο, μπροστά από μία ώρα τον σκότωσαν”.

Ο Τούρκος είπε πως “ήταν το πρωί μία συμμορία Ποντίων, η οποία ήθελε να επιτεθεί στο τμήμα σας (εννοούσε του Φρούντζε) μα οι δικοί μας (Τούρκοι) τους κυνήγησαν.

Ο Φρούντζε μπήκε στο ερημωμένο χωριό Καράνταγ Μπέη. Γράφει λοιπόν στο ημερολόγιό του: “Το χωριό αυτό με ιστορία άνω των 400 ετών, είχε 300 σπί­τια και κατοικούνταν μόνο από Ρωμαίους. Παράθυρα σπασμένα, πόρτες παραβιασμένες. Οι δρόμοι ήταν έρημοι, οι κήποι ήταν γεμάτοι από άσπρα φτερά σα να είχε χιονίσει. Ήταν πεταγμένα βαρέλια, κάδοι, σπασμένα αλέτρια, τροχοί και αμάξια. Πεταμένες ενδυμασίες γυναικών και ανδρών, ενώ σκέπαζαν ακόμα τα πουλιά τα σώματα των σκοτωμένων. Ο Φρούντζε κοίταξε από ένα παράθυρο το εσωτερικό του σπιτιού και είπε: Ίδια εικόνα”.

Οι σημειώσεις του Φρούντζε είναι συναρπαστικές ως προς την ακρίβεια της περιγραφής και τις λεπτομέρειες. Όπως αναφέρει: “Από την απέναντι πλευρά του δρόμου, έρχονταν κάποιο πλήθος, περίπου 70 άνθρωποι. Κακοντυμένοι με κόκκινα και κίτρινα κουρέλια. 

Το τμήμα που τους συνόδευε, τους χτυπούσε με

τους υποκόπανους των όπλων. Ήταν ρακένδυτοι, εξαντλημένοι, σαν να βγήκαν από τη γη κι έμοιαζαν με πτώματα και αποτελούσαν μία νεκρική πομπή. Οι γυ­ναίκες και τα παιδιά ήταν ξυπόλυτοι και αχτένιστοι.

Ανάμεσά τους ήταν και ένας παπάς, με σταυρό στο στήθος. Το πλήθος μόλις είδε ότι το στρατιωτικό τμήμα δεν ήταν τουρκικό, άρχισε να κλαίει πιο δυνατά και να βγάζει γοερές κραυγές απελπισίας. Και η σιωπή της σοβιετικής αποστο­λής, καταχωρείται στα ιστορικά μητρώα σαν ένοχη σιωπή”.

Και σε άλλο σημείο. “Στο δρόμο βγήκε μία συμμορία Ποντίων, η οποία θέλει να απελευθερώσει τους δικούς της, που αιχμαλωτίστηκαν από τους Τούρκους. Ήταν το πλήθος των γυ­ναικών και των παιδιών των Ελλήνων που είχαν συναντήσει στο δρόμο.