Η Δημιουργία του Χωριού (ΝΕΑ ΣΑΝΤΑ ΚΙΛΚΙΣ)

Τ' όνομα αυτού του νέου χωριού σ' όλες τις οικογένειες των Σανταίων ήταν γνωστό, χωρίς καμία σκέψη και χωρίς καμία απόφαση πηρε τ' όνομα ΝΕΑ ΣΑΝΤΑ προερχόμενο από το παλιό όνομα ΣΑΝΤΑ.

Είναι κτισμένο σε ανώνυμο λόφο ανάμεσα στον ποταμό Κουρού-Τερέ και τον δρόμο Θεσ/νίκης - Κιλκίς. Το ύψος του χωριού από την θάλασσα είναι 50μ. και απέχει 28 χιλ. από την Θεσ/νίκη και 17 από το Κιλκίς.

Παρ' όλη την ελεεινή κατάσταση άρχισαν να κτίζονται προσωρινά σπίτια. Καμία κρατική ενίσχυση δεν τους δόθηκε ,έτσι τα σπίτια που έκτισαν με πλίνθους με τις πρώτες βροχές καταστράφηκαν.

Σανταίοι 1ης γενιάς

Τον επόμενο χρόνο πήραν ρητή υπόσχεση από την Κυβέρνηση και έτσι άρχισαν με μεγαλύτερο ζήλο να ξανακατασκευάζουν πλίνθους και άρχισε η ανοικοδόμηση.

Οι τοίχοι των σπιτιών υψώθηκαν ,αλλά η κρατική ενίσχυση από ξυλεία και κεραμίδια έφτασε τον Δεκέμβρη και έτσι με τις φθινοπωρινές βροχές οι τοίχοι κατέρρευσαν.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά τον Φλεβάρη  του 1922 οι άνδρες κλήθηκαν να υπηρετήσουν στο στρατό και άφησαν εκτεθειμένες τις οικογένειες τους.

Μετά την συνθήκη της Λωζάννης απολύθηκαν και άρχισαν να κατασκευάζουν τα σπίτια τους με αλληλοβοήθεια και την κρατική ενίσχυση το 1923 θεμελιώνεται το πρώτο πλινθόκτιστο σπίτι στον τόπο αυτό ,του Γεωργίου Ελευθεριάδη (Μουρταζιά).

Όλα τα σπίτια γίνονται με αυστηρή υπόδειξη του Χρήστου Μαυρόπουλου ,για να μπορέσει να βάλει μια οικοδομική γραμμή. Οι κάτοικοι τότε πειθαρχημένοι ακολούθησαν την εντολή αυτήν και σιγά - σιγά κατά κάποιον τρόπο έγινε νόμος. Στο διάστημα αυτό της ανοικοδόμησης ξεκίνησε ο εποικισμός την κατασκευή ομοιομόρφων σπιτιών με τσιμεντόλιθους που μερικά σώζονται ακόμη.

Ο εποικισμός επίσης με την συνεργασία των κατοίκων ίδρυσε μια επιτροπή, που φρόντιζε για τον εφοδιασμό κεραμιδιών και ξυλείας και γενικά για την επίβλεψη των εκτελούμενων έργων. Τα μέλη της επιτροπής ήταν:

1.Τσακμακιδης Αβραάμ-Πρόεδρος

2.Γιαλαμάς Χαράλαμπος

3.Πιστοφιδης Περικλής

4.Θεοφρονιδης Αναστάσιος

5.Εφραιμιδης Χρήστος.

Μετά την οριστική εγκατάσταση τους το περισσότερο αναγκαίο ήταν η ύδρευση του χωριού, που μέχρι τότε κουβαλούσαν το νερό με τα χέρια από το ποτάμι. Κατόπιν ενεργειών των κατοίκων ,το κράτος έστειλε τοπογραφικό συνεργείο και επεσήμανε τα σημεία απ' όπου θα περάσει ο αγωγός και με φυσική ροή να γίνει η ύδρευση του χωριού.

Ο Μαυρόπουλος  Χρίστoς δεν συμφωνεί με το τοπογραφικό διάγραμμα γιατί ήταν πολύ περίπλοκο και θα χρειαζόταν πολλά ημερομίσθια. Με την μελέτη που έκανε μετατόπισε τον αγωγό από ορισμένα σημεία και συντόμευσε την απόσταση ,με την βοήθεια του εποικισμού το τεράστιο αυτό έργο που έγινε με προσωπική εργασία των κατοίκων τελείωσε το 1925.

Τοποθετήθηκαν 5 βρύσες δυο γούρνες για το περίσσευμα, όπως το ονόμαζαν τότε.

Το 1925 ιδρύθηκε ο ποδοσφαιρικός σύλλογος «ΑΒΕΡΩΦ» και το 1928 ο «ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ». Στην πορεία τους οι δύο σύλλογοι συγχωνεύτηκαν και δημιουργήθηκε ο σημερινός «ΠΟΝΤΙΑΚΟΣ»
ΤΟ 1926 θεμελιώνεται η Εκκλησία και το 1927 το Δημοτικό Σχολείο, που λειτούργησε πλήρως εξοπλισμένο το 1929.

Τριαντάφυλλος
Μαυρόπουλος

Από το 1921 με την μετανάστευση στην Ραχμαλή μέχρι και το 1929 υπαγόμασταν σαν Συνοικισμός στην κοινότητα του Δρυμού και χρέη Παρέδρου εκτελούσε ο Τριαντάφυλλος Μαυρόπουλος.
 Ο θαρραλέος , ο ηθικότατος και τιμιότατος αυτός άνθρωπος, ο αγαπητός και συμπαθής πατριώτης εργάστηκε σκληρά σε όλους τους τομείς.

Συμμετείχε στην Δημογεροντία και σαν Πάρεδρος μαζί με άλλους έλυναν τα σοβαρά προβλήματα του τόπου, χωρίς να καταφεύγουν σε καμία αρχή.

Με μεγάλο σεβασμό τηρούσαν τα ήθη και τα έθιμα. Για να υπηρετήσει κανείς την εκκλησία σαν επίτροπος , έπρεπε να καταβάλλει χρηματικό ποσό, όπως το καθόριζε η Εκκλησία.
 Ο Τριαντάφυλλος Μαυρόπουλος πλήρωνε κάθε χρόνο το καθορισμένο ποσόν και υπηρέτησε σαν επίτροπος μέχρι το θάνατο του.