Η οικονομική
ανάπτυξη είναι πλέον ραγδαία. Οι προοπτικές της Τραπεζούντας, όπως ήδη έχει
αναφερθεί, είναι λαμπρές. Ένα τεράστιο πλήθος τόσο σε ποιότητα όσο και, κυρίως,
σε ποσότητα προϊόντων εισάγεται στο λιμάνι της πόλης, για να μεταφερθεί στο
εσωτερικό προς τη Βαγδάτη ή τις αγορές της Ανατολής προς την Περσία μέσω του
δρόμου του μεταξιού, του οποίου η Τραπεζούντα αποτελεί τον πρώτο σταθμό.
Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές από το λιμάνι της πόλης προς τη Ρωσία, την Κωνσταντινούπολη και τις αγορές της Ευρώπης, αν και υστερούν των εισαγωγών, είναι επίσης τεράστιες σε σχέση με το παρελθόν. Με τους πίνακες που ακολουθούν μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί η Τραπεζούντα καθίσταται μια από τις κύριες πύλες - μετά την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη - εισόδου και εξόδου προϊόντων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από και προς την Ανατολή.
Από την άλλη πλευρά, οι εξαγωγές από το λιμάνι της πόλης προς τη Ρωσία, την Κωνσταντινούπολη και τις αγορές της Ευρώπης, αν και υστερούν των εισαγωγών, είναι επίσης τεράστιες σε σχέση με το παρελθόν. Με τους πίνακες που ακολουθούν μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί η Τραπεζούντα καθίσταται μια από τις κύριες πύλες - μετά την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη - εισόδου και εξόδου προϊόντων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από και προς την Ανατολή.
Καταρχάς ο ρυθμός
αύξησης των εισαγωγών - εξαγωγών από και προς το λιμάνι της Τραπεζούντας κατά
τα μέσα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα φαίνεται από τον πίνακα
που ακολουθεί.
 |
| Βίλα Καπαγιαννίδη |
Ρυθμός αύξησης αξίας εξαγωγών - εισαγωγών μέσω του λιμανιού της
Τραπεζούντας κατά τις πενταετίες 1876-80 και 1881-85. (Σε λίρες
Αγγλίας)
Α. Εξαγωγές
|
|||
Περίοδος 5ετίας
|
Προς την Αγγλία
|
Σύνολο(Προς όλες τις χώρες)
|
Μέσος Όρος Έτους
|
1876-80
|
207.500
|
2.536.300
|
507.260
|
1881-85
|
265.000
|
3.297.400
|
659.480
|
Ποσοστό αύξησης
|
28,9%
|
30%
|
|
Β. Εισαγωγές
|
|||
1876-80
|
3.986.900
|
6.386.000
|
1.277.200
|
1881-85
|
4.474.500
|
8.121.800
|
1.624.360
|
Ποσοστό αύξησης
|
12,2%
|
27,1%
|
Οι αριθμοί αυτοί
ασφαλώς δείχνουν τη δυναμική ανάπτυξης και το σφρύγος που έχει η οικονομία της
πόλης, λίγο πριν από τον 20ό αιώνα. Δείχνουν επίσης γιατί η
οθωμανική οικονομία είναι ελειμματική, δηλαδή γιατί οι εισαγωγές της είναι
πολλαπλάσιες σε αξία από τις εξαγωγές. Ένα άλλο στοιχείο που φανερώνει ο
πίνακας είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις (δηλ. και κατά το 1876-80 και
1881-85 ) η αξία των εισαγωγών που προέρχονται από την Αγγλία είναι σχεδόν το
50% της αξίας των εισαγωγών των άλλων χωρών. Συνεπώς τα συμφέροντα της Αγγλίας
έχει πολύ ζωτικότερα εκείνα των υπολοίπων χωρών.
Ο επόμενος πίνακας,
μας δείχνει όχι μόνο ενδιαφέροντα αριθμητικά στοιχεία που αφορούν την οικονομία
της πόλης, αλλά και τις χώρες που έχουν τις σημαντικότερες οικονομικές σχέσεις
με την περιοχή και συνεπώς τα μεγαλύτερα συμφέροντα εκεί:
Αξία εισαγωγών- εξαγωγών κατά χώρες από
και προς το λιμάνι της Τραπεζούντας κατά το 1899 (σε λίρες
Αγγλίας)
Χώρες
|
Εξαγωγές προς
|
Εισαγωγές από
|
Αγγλία
|
4.955
|
228.065
|
Οσμανικό κράτος
|
260.805
|
176.900
|
Αυστρία & Γερμανία
|
27.085
|
134.645
|
Γαλλία
|
68.760
|
126.785
|
Ρωσία
|
37.010
|
73.720
|
Ρουμανία & Βουλγαρία
|
4.260
|
19.720
|
Ελλάδα & Ιταλία
|
2.700
|
28.880
|
Άλλες
|
12.225
|
34.505
|
Σύνολο
|
417.800
|
823.220
|
Ο πίνακας αυτός μας
δείχνει ενδιαφέροντα στοιχεία. Πρώτα - πρώτα βλέπουμε ότι οι εισαγωγές από τις
άλλες χώρες προς το λιμάνι της Τραπεζούντας είναι πολύ μεγαλύτερες, από σχεδόν
διπλάσιες μέχρι πολλαπλάσιες σε σχέση με τις εξαγωγές.
Αυτό συμβαίνει, σε γενικές γραμμές, και στο σύνολο του κράτους. Το δεδομένο αυτό επιβεβαιώνει την εκτίμηση που προέκυψε από τον προηγούμενο πίνακα, το γεγονός δηλαδή ότι η οικονομία του οσμανικού κράτους είναι εξωστρεφής, επειδή οι εξαγωγές υπερέχουν σε σημαντικό βαθμό των εισαγωγών.
Οι χώρες που αναφέρονται στον πίνακα και έχουν τα μεγαλύτερα οικονομικά ενδιαφέροντα στην περιοχή είναι κατά σειρά η Αγγλία, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ρωσία. Ένα άλλο δεδομένο που προκύπτει από τον πίνακα αυτό είναι το γεγονός ότι η ποσοστιαία αξία των εισαγωγών από την Αγγλία σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1880 έχει πέσει δραματικά (το 1881-85 4.474.500 λίρες Αγγλίας σε σύνολο 8.121.800, δηλαδή πάνω από το 50% του συνόλου, ενώ το 1889 είναι 228.065 λίρες Αγγλίας σε σύνολο 823.220, δηλαδή γύρω στο 25%).
Από τα στοιχεία αυτά γίνεται φανερό ότι ο ρόλος της Αγγλίας στην περιοχή βαίνει μειούμενος και ότι και άλλες χώρες αναπτύσσουν συμφέροντα και διεκδικούν συνεχώς μεγαλύτερο οικονομικό κομμάτι και, κατά συνέπεια, σημαντικότερο ρόλο στα πολιτικά πράγματα της περιοχής. Δεν είναι, βέβαια, σύμπτωση το γεγονός ότι αυτές οι χώρες βρίσκονται σε μια διαρκή διαμάχη για το μέλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι αυτά τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους που συνιστούν ένα από τα βασικά στοιχεία του λεγόμενου Ανατολικού Ζητήματος και ένα από τα αίτια που οδηγούν στην έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτό συμβαίνει, σε γενικές γραμμές, και στο σύνολο του κράτους. Το δεδομένο αυτό επιβεβαιώνει την εκτίμηση που προέκυψε από τον προηγούμενο πίνακα, το γεγονός δηλαδή ότι η οικονομία του οσμανικού κράτους είναι εξωστρεφής, επειδή οι εξαγωγές υπερέχουν σε σημαντικό βαθμό των εισαγωγών.
Οι χώρες που αναφέρονται στον πίνακα και έχουν τα μεγαλύτερα οικονομικά ενδιαφέροντα στην περιοχή είναι κατά σειρά η Αγγλία, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ρωσία. Ένα άλλο δεδομένο που προκύπτει από τον πίνακα αυτό είναι το γεγονός ότι η ποσοστιαία αξία των εισαγωγών από την Αγγλία σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1880 έχει πέσει δραματικά (το 1881-85 4.474.500 λίρες Αγγλίας σε σύνολο 8.121.800, δηλαδή πάνω από το 50% του συνόλου, ενώ το 1889 είναι 228.065 λίρες Αγγλίας σε σύνολο 823.220, δηλαδή γύρω στο 25%).
Από τα στοιχεία αυτά γίνεται φανερό ότι ο ρόλος της Αγγλίας στην περιοχή βαίνει μειούμενος και ότι και άλλες χώρες αναπτύσσουν συμφέροντα και διεκδικούν συνεχώς μεγαλύτερο οικονομικό κομμάτι και, κατά συνέπεια, σημαντικότερο ρόλο στα πολιτικά πράγματα της περιοχής. Δεν είναι, βέβαια, σύμπτωση το γεγονός ότι αυτές οι χώρες βρίσκονται σε μια διαρκή διαμάχη για το μέλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι αυτά τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους που συνιστούν ένα από τα βασικά στοιχεία του λεγόμενου Ανατολικού Ζητήματος και ένα από τα αίτια που οδηγούν στην έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Αν κάνουμε μια
απόπειρα τελικής καταγραφής των εισαγωγών και εξαγωγών από και προς την
Τραπεζούντα, έχουμε τους εξής αριθμούς:
Εισαγωγές - εξαγωγές από και προς το λιμάνι της Τραπεζούντας κατά βάρος
και αξία προϊόντων σε γαλλικά φράγκα, το 1900
Εξαγωγές από την Τραπεζούντα
|
Εισαγωγές προς την Τραπεζούντα
|
Βάρος προϊόντων Αξία
|
Βάρος προϊόντων Αξία
|
23.552.950 κιλά 13.819.374 φρ.
|
61.876.500 κιλά 22.963.884 φρ.
|
Το είδος των
προϊόντων που εισάγονται ή εξάγονται είναι ενδιαφέρον, γιατί δείχνει την
ανυπαρξία υποδομών της περιοχής και, συνεπώς, την αδυναμία παραγωγής των νέων
βιομηχανικών προϊόντων, τα οποία παράγονται στις ευρωπαϊκές χώρες και
καταναλώνονται εδώ, όπως και σε όλες σχεδόν τις περιοχές της αυτοκρατορίας.
Τα προϊόντα που παράγονται εδώ και εξάγονται ανήκουν, όπως είναι φυσικό, στην πρωτογενή παραγωγή (αγροτικά), ενώ εισάγονται προϊόντα κυρίως της δευτερογενούς παραγωγής (βιομηχανικά).
Συγκεκριμένα, κατά σειρά βάρους, εξάγονται κυρίως: καλαμπόκι (4.673 τόνοι), πρόβατα και βοοειδή (4.563 τόνοι), φουντούκια (4.291 τόνοι), καπνός (1.735 τόνοι) κ.λ.π. Κυριότερα από τα εισαγόμενα προϊόντα είναι: ζάχαρη (5.115 τόνοι), αλεύρι (4.000 τόνοι), πετρέλαιο (2.777 τόνοι), υφάσματα (1.800 τόνοι), μέταλλα (735 τόνοι), ενδύματα (168 τόνοι) κ.λπ..
Τα προϊόντα που παράγονται εδώ και εξάγονται ανήκουν, όπως είναι φυσικό, στην πρωτογενή παραγωγή (αγροτικά), ενώ εισάγονται προϊόντα κυρίως της δευτερογενούς παραγωγής (βιομηχανικά).
Συγκεκριμένα, κατά σειρά βάρους, εξάγονται κυρίως: καλαμπόκι (4.673 τόνοι), πρόβατα και βοοειδή (4.563 τόνοι), φουντούκια (4.291 τόνοι), καπνός (1.735 τόνοι) κ.λ.π. Κυριότερα από τα εισαγόμενα προϊόντα είναι: ζάχαρη (5.115 τόνοι), αλεύρι (4.000 τόνοι), πετρέλαιο (2.777 τόνοι), υφάσματα (1.800 τόνοι), μέταλλα (735 τόνοι), ενδύματα (168 τόνοι) κ.λπ..
Όπως έχουμε ήδη
αναφέρει, η Τραπεζούντα είναι ένα από τα σημαντικότερα κέντρα διαμετακομιστικού
εμπορίου. Ο μεγαλύτερος όγκος των προϊόντων της διακινείται μέσω του λιμανιού
της προς την Περσία και από εκεί προς τις αγορές της Ευρώπης, με τη βοήθεια των
καραβανιών και μέσω του αμαξιτού δρόμου Τραπεζούντας - Ερζερούμ - Περσίας.
Τα προϊόντα αυτά που διαμετακομίζονται από την Περσία προς την Ευρώπη είναι κυρίως σταφίδες (945 τόνοι), τάπητες (596 τόνοι), ξηροί καρποί (156 τόνοι), μεταξωτά υφάσματα κ.λπ., με κύριες χώρες προορισμού την Αγγλία, την Αυστρία - Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία κ.λπ.
Από την Ευρώπη προς την Περσία διαμετακομίζονται, κυρίως, βαμβακερά και λινά υφάσματα (2.000 τόνοι), τσάι (1.012 τόνοι), ζάχαρη (852 τόνοι), σπίρτα (291 τόνοι) κ.λ.π., ενώ κύριες χώρες αποστολής είναι η Αγγλία, η Αυστρία, η Γερμανία, η Γαλλία κ.λ.π.
Τα προϊόντα αυτά που διαμετακομίζονται από την Περσία προς την Ευρώπη είναι κυρίως σταφίδες (945 τόνοι), τάπητες (596 τόνοι), ξηροί καρποί (156 τόνοι), μεταξωτά υφάσματα κ.λπ., με κύριες χώρες προορισμού την Αγγλία, την Αυστρία - Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία κ.λπ.
Από την Ευρώπη προς την Περσία διαμετακομίζονται, κυρίως, βαμβακερά και λινά υφάσματα (2.000 τόνοι), τσάι (1.012 τόνοι), ζάχαρη (852 τόνοι), σπίρτα (291 τόνοι) κ.λ.π., ενώ κύριες χώρες αποστολής είναι η Αγγλία, η Αυστρία, η Γερμανία, η Γαλλία κ.λ.π.
Ο τεράστιος αυτός
πλούτος αλλά και η μεγάλη ποικιλία προϊόντων απαιτούν μια πολύ καλά οργανωμένη
αγορά για να διακινηθούν γρήγορα και με ασφάλεια.
Το ρόλο αυτό αναλαμβάνουν κατά βάση οι Έλληνες, οι οποίοι κυριαρχούν απολύτως σ' αυτή με τις εμπορικές τους (εισαγωγικές και εξαγωγικές) δραστηριότητες. Στον επόμενο εντυπωσιακό πίνακα έχουμε τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε το πλήθος των ελληνικών επιχειρήσεων που ασκούν, έντονη μάλιστα, εμπορική δραστηριότητα στην πόλη στις αρχές του 20ού αιώνα.
Το ρόλο αυτό αναλαμβάνουν κατά βάση οι Έλληνες, οι οποίοι κυριαρχούν απολύτως σ' αυτή με τις εμπορικές τους (εισαγωγικές και εξαγωγικές) δραστηριότητες. Στον επόμενο εντυπωσιακό πίνακα έχουμε τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε το πλήθος των ελληνικών επιχειρήσεων που ασκούν, έντονη μάλιστα, εμπορική δραστηριότητα στην πόλη στις αρχές του 20ού αιώνα.
 |
| Τραπεζούντα |
Κατάσταση των ελληνικών εμπορικών (εισαγωγικών και εξαγωγικών) οίκων
στην Τραπεζούντα στις αρχές του 20ου αιώνα, με τις δραστηριότητές
τους
α/α
|
Εμπορική επωνυμία - Έτος ιδρύσεως
|
Αντιπροσωπ. Οίκοι - Πρακτορεία Υποκατ/τα
|
Εισαγωγές
|
Εξαγωγές
|
Άλλες εργασίες
|
1
|
Υιοί Γ. Ακριτίδου 1871
|
Εργοστάσιο Οινοπνευματωδών ποτών
|
|||
2
|
Μιλτ. Αμανατίδης 1860
|
Αποικιακά, Κασσίτερος, Σάπωνες κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα
|
||
3
|
Υιοί Δ. Αργυρόπουλου 1860
|
Διάφορα Ευρωπαϊκά Εργοστάσια Ερζερούμ -
Ερζιγκιάν
|
Αποικιακά,
Ζάχαρη,
Καφέδες,
Μέταλλα,
Πετρέλαιο
κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα
|
|
4
|
Τριαντ. Ηλ. Βαφείδης
|
Οινοπνευματώδη ποτά
|
|||
5
|
Χαρ. Βαφείδης
|
Υαλοπίνακες,
Μέταλλα,
Εργαλεία,
Χρώματα
κ.λπ.
|
|||
6
|
Τραπεζικός Εμπορικός
|
Αποικιακά
|
Εγχώρια
|
Προεξοφλή-
|
Οίκος Π.Θ. Γραμματικόπουλου
|
προϊόντα - Δέρματα
|
σεις Γραμμα- τίων-Εκδόσεις Επιταγών
|
|||
7
|
Υιοί Γ. Γρηγοριάδου
|
Δέρματα κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα
|
Αντ/πείαι & Προμήθειαι
|
|
8
|
Υιοί Ε. Ελευθεριάδη 1874
|
Κατάστημα
Νεωτερισμών
κ.λπ.
|
|||
9
|
Υιοί Ι. Ενεπέκογλου 1854
|
Α)Ατμοπλοϊκή
Εταιρεία
Παπαγιάννη-
Λίβερπουλ
Β) Αγγλικές
Ασφάλειες
«The
Marine»
|
Σάκοι, Τέια, Καναβάτσα
|
Εγχώρια προϊόντα επί
προμηθεία
|
Διαμετακο- μιστικόν εμπόριον διά Περσίαν -
Αποστολαί
|
10
|
Αφοί Εξακουστίδη 1892
|
Μόλυβδος, Κασσίτερος, Πετρέλαια, Αποικιακά
|
|||
11
|
Νικ.Ιωακεμίδης 1900
|
Α) Εμπορ. Οίκος Θ. Δουβαλετελή - Μυτιλήνη Β)
Οινοπνευμα- τοποιείο Γ. Νικο- λα'ίδη - Σμύρνη
|
Αποικιακά,
Ελαια,
Σάπωνες
|
Εγχώρια προϊόντα επί
προμηθεία
|
|
12
|
Κων. Π. Κακουλίδης
|
Εισαγωγαί γενικώς
|
Εγχώρια προϊόντα
|
Αντιπροσω-πεί ες
εμπορικών- ασφαλιστικών &βιομηχανι- κών
επιχ/σεων
|
|
13
|
Αφοί Κακούλη
|
Είδη
φωτογραφίας, Φακοί, Επιστολικά δελτάρια
|
|||
14
|
Α.&Μ. Καλεβράς 1844
|
Α. Ε. Οινοπνευματωδών Αμβέρσα
|
Εργοστάσιο & Εμπόριο Οινοπνευματωδών
|
||
15
|
Τραπεζικός & Εμπορικός Οίκος Γ.
Καπαγιαννίδου 1858
|
Διάφοραι Τράπεζαι
Υποκαταστ/τα: Ερζερούμ- Βατούμ - Ρίζαιον
|
Ζάχαρη,Τέια,
Καφέδες,
Τζάμια,
Μέταλλα,
Φώσφορο,
Ρύζι κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα
|
Άπασαι αι
τραπεζικαί
εργασίαι
|
16
|
Αφοί Καρυοφύλλη 1885
|
Ρίζαιον
|
Αποικιακά
|
Εγχώρια προϊόντα
|
Εργοστάσιο οινοπνευματωδών ποτών
|
17
|
Υιοί Α. Καγκαλίδη Έτος ιδρύσεως 1876
|
Υιοί Βασιλείου Μυτιλήνη
|
Όλα τα είδη αποικιακών χονδρικώς
|
Όλα τα προϊόντα του τόπου επί προμηθεία
|
Πώλησις παντός εμπορεύματος επί προμηθεία
|
18
|
Μιλτ. Κογκαλίδης
|
Ερζερούμ (Κ. Τριανταφυλλίδης)
|
Αποικιακά
|
Εγχώρια προϊόντα
|
|
19
|
Αφοί Γ. Καγκαλίδη 1876
|
Ζάχαρη, Τέια,
Κεριά, Ρύζι, Μέταλλα
|
Εγχώρια προϊόντα
|
||
20
|
Κων. Κοντοζής Έτος ιδρύσεως 1891
|
Σακιά,
Υφάσματα,
Μουσαμάδες
|
Δέρματα, Φασόλια Φουντούκια,
|
Προμήθειες, Αντιπροσωπείες
|
126
94
Μήλα κ.λπ.
|
|||||
21
|
Αφοί Χ. Λεοντίδη
|
Χαλκός εις φύλλα
|
Αγοραί- Πωλήσεις εμπορευμάτων επί προμηθεία
|
||
22
|
Γεώρ. Ε. Μιχαηλίδης
|
Εργοστάσιο
Σιγαροχάρτων,
Λιθογραφείο
|
|||
23
|
Αφοί Ι. Μιχαηλίδη Έτος ιδρύσεως 1884
|
Ζυμαρικά, Τέια, Σύκα, Χαρτικά, Μέταλλα κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα
|
||
24
|
Μιχ. Γ. Μιχαλόπουλος
|
Φώσφορος, Σιδηρικά, Μόλυβδος, Έλαια κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα επί
προμηθεία
|
||
25
|
Γεώρ. Χ. Μουζενίδης Έτος ιδρύσεως 1899
|
Α)Τράπεζα
Μουράτγλου
(Κων/πολις)
β) Αγγλική
Ασφαλιστική
Εταιρεία
«Ένωσις»
γ)Γερμανική
Ασφαλιστική
Εταιρεία
«Ηπειρωτική»
|
Αρωματικά είδη, Τέια, Έλαια, Βαμβάκι, Ρύζι
κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα επί
προμηθεία
|
|
26
|
Υιοί Ι. Μουμτζή 1881
|
Αργυρούπολη
|
Πιπέρι, Έλαιο, Λίβανο, Τέια, Σιγαρέττα,
Ζάχαρη κ.λπ.
|
Εγχώρια προϊόντα επί
προμηθεία
|
|
27
|
Θεόδ. Π. Ξενίδης 1890
|
Νεωτερισμοί γενικώς
|
|||
28
|
Γ. Παπαντωνίου - Θ. Μιχαηλίδης 1900
|
Αποικιακά, Σύκα,
Βελονόκαρφα, Χαρτί κ.λπ.
|
|||
29
|
Γεώρ. Ε. Περσείδης 1885
|
Αφοί Μπαρ-
μπαρέσου
Πειραιεύς
|
Εργοστάσιο & εμπόριο οινοπνευματωδών
ποτών
|
||
30
|
Κ.Γ. Σιδηρόπουλος 1902
|
1) Εθνική Ασφαλιστική Παρισίων
2)Consezuatzice Ασφάλ. Πυρός
|
Άλευρα
|
Εγχώρια προϊόντα
|
|
31
|
Γεώρ. Π. Στεφανίδης 1902
|
Έλαια, Σύκα,
Δέρματα,
Σταφίδες
|
Εγχώρια προϊόντα επί
προμηθεία
|
Γραφείο πληροφοριών- Αντιπροσωπείαι,
Παρακαταθήκαι
|
|
32
|
Ηρακλής Ε. Τάντος
& Σία
1903
|
Αποικιακά, Καφέδες, Πετρέλαια, Έλαια
|
|||
33
|
Αφοί Γ. Τσαλιγόπουλοι 1884
|
Υποκατ/ματα: 1)Υιοί
Αθανασιάδου Ερζερούμ & Αηδονόπουλος
|
Άπαντα τα αποικιακά, Δέρματα
|
Εγχώρια προιόντα
|
Τραπεζικαί εργασίαι
|
126
95
Βατούμ
2)Οθωμανική Τράπεζα
3)Χοστράσερ & Σία
|
|||||
34
|
Αφοί Τουσμάνωφ
|
Έλαια, Ελαίαι, Σύκα, Σταφίδες, Δέρματα
|
Φουντούκια,
Φασόλια
κ.λπ.
εγχώρια
προιόντα
|
||
35
|
Νικόλ. Χαλδεόπουλος
|
Υποκ/ματα: Αμισός, Ορδού, Κερασούς, Ρίζαιον
|
Άπαντα τα προϊόντα εξωτερικού επί
προμηθεία
|
Εγχώρια προϊόντα
|
Αντιπρ/πείαι, Παρακαταθή- και, Ασφάλειαι
|
Μια καταγραφή δε των
ελευθέρων επαγγελματιών ελληνικής καταγωγής της Τραπεζούντας, κατά τομέα
δραστηριότητας, περιλαμβάνει ο πίνακας που ακολουθεί:
 |
| Τραπεζούντα |
Έλληνες επιχειρηματίες, επιτηδευματίες και εμπορευόμενοι στην
Τραπεζούντα, στις αρχές του 20ου αιώνα (1908)
α/α
|
Είδος δραστηρ./Ονόματα
|
α/α
|
Είδοςδραστηρ. /Ονόματα
|
1
|
ΑΛΕΥΡΑ
|
4
|
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ
|
1
|
Καπαγιαννίδης Γ.
|
1
|
Γεωργιάδης Ευκλείδης
|
2
|
Σιδηρόπουλος Κ. Γ.
|
2
|
Καπνάς Γ.
|
2
|
ΑΠΟΙΚΙΑΚΑ
|
5
|
ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ
|
1
|
Αργυρόπουλοι Δ. Υιοί
|
1
|
Αργυρόπουλος Π.
|
2
|
Αμανατίδης Μιλτιάδης
|
6
|
ΔΕΡΜΑΤΑ
|
3
|
Βαφειάδη Π. Αφοί
|
1
|
Βασματζίδης Ι.& Κ.
|
4
|
Γεωργαντέλλη Δ. Αφοί
|
2
|
Γραμματικόπουλος Π.Θ.
|
5
|
Εξακουστίδη Αδελφοί
|
3
|
Γρηγοριάδη Γ. Υιοί
|
6
|
Ιωακειμίδης Ι. Νικόλαος
|
4
|
Κοντοζής Π. Κωνσταντίνος
|
7
|
Καπαγιαννίδης Γ.
|
5
|
Μουζενίδης Χ. Γεώργιος
|
8
|
Καπαγιαννίδη Χ. Υιοί
|
6
|
Μουμτζή Ι. Υιοί
|
9
|
Καρυοφύλλη Αδελφοί
|
7
|
Στεφανίδης Π. Γεώργιος
|
10
|
Καλιφατίδης Ι.
|
8
|
Τουσμάνωφ Αδελφοί
|
11
|
Κογκαλίδη Α. Υιοί
|
9
|
Τσαλιγόπουλοι Γ. Αδελφοί
|
12
|
Κογκαλίδη Γ. Αδελφοί
|
7
|
ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ
|
13
|
Κογκαλίδης Μιλτιάδης
|
1
|
Κεδίκογλου Λ.
|
14
|
Μιχαηλίδη Ι. Αδελφοί
|
2
|
Μουμτζίδης Σ.
|
15
|
Μιχαλόπουλος Μιχαήλ
|
3
|
Ορφανίδης Ν.
|
16
|
Μουμτζή Ι. Υιοί
|
8
|
ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΠΡΑΤΗΡΙΟΝ
|
17
|
Μουζενίδαι Αδελφοί
|
1
|
Αηδονόπουλος Θ. Ε.
|
18
|
Παπαντωνίου Γ.-Μιχαηλίδης Θ.
|
9
|
ΕΡΙΟΥΧΑ
|
19
|
Ποζάνης & Γεροντίδης
|
1
|
Βελισσαρίδαι Αδερφοί
|
20
|
Τάντος Ηρακλής & Σία
|
2
|
Σουμελίδης Ι.
|
21
|
Τσαλιγοπούλου Γ. Αδελφοί
|
10
|
ΙΑΤΡΟΙ
|
3
|
ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ (Πράκτορες)
|
1
|
Ευφραιμίδης Ι.
|
1
|
Βασιλειάδης Β.
|
2
|
Ευφραιμίδης Κ.
|
2
|
Γραμματικόπουλος Π.Θ.
|
3
|
Μεταξάς Α.
|
3
|
Ενεπέκογλου Ι. Υιοί
|
4
|
Παπαδόπουλος Μ.
|
4
|
Ιωαννίδης Β.
|
5
|
Σουρμελίδης Α.
|
5
|
Καπαγιαννίδης Γ.
|
6
|
Σπάθαρος Θ.
|
6
|
Κωνσταντίνωφ Ι.
|
11
|
ΜΑΚΑΡΟΝΟΠΟΙΕΙΑ
|
7
|
Μουζενίδης Χ. Γεώργιος
|
1
|
Τερζόπουλος Β.
|
8
|
Σοδηρόπουλος Κ. Γ.
|
12
|
ΝΕΩΤΕΡΙΣΜΟΙ
|
9
|
Τριανταφυλλίδη Υιοί
|
1
|
Βελισσαρίδαι Αδελφοί
|
10
|
Φωστηρόπουλοι Αδελφοί
|
2
|
Ελευθεριάδη Ε. Υιοί
|
11
|
Καραγιαννίδης Ν.
|
||
12
|
Λαζαρίδαι Αδελφοί
|
18
|
ΣΙΓΑΡΟΧΑΡΤΑ
|
13
|
Μωυσίδης Γ.
|
1
|
Μιχαηλίδης Γεώργιος
|
14
|
Ξανθόπουλοι Αδελφοί
|
2
|
Παπαδόπουλος & Σκανδαλίδης
|
15
|
Ξενίδης Π. θεόδωρος
|
19
|
ΣΙΔΗΡΑ
|
16
|
Ξενίδαι Αδελφοί
|
1
|
Βαφειάδης Β. Χαρ.
|
17
|
Ξενόπουλοι Αδελφοί
|
2
|
Βαφειάδης Μ. & Υιοί
|
18
|
Παπαδόπουλος Γ.
|
3
|
Καπαγιαννίδης Γ.
|
19
|
Σεράση Χ. Υιοί
|
4
|
Κογκαλίδη Γ. Αδελφοί
|
20
|
Χαραλαμπίδης Δ. Γ.
|
20
|
ΤΡΑΠΕΖΙΤΑΙ
|
13
|
ΞΥΛΕΙΑ
|
1
|
Γραμματικόπουλος Π. Θ.
|
1
|
Παπαδόπουλος Ν.
|
2
|
Καπαγιαννίδης Γ.
|
14
|
ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ ΠΟΤΑ
|
3
|
Κογκαλίδη Αδελφοί
|
1
|
Ακριτίδη Γ. Υιοί
|
4
|
Φωστηρόπουλοι Αδελφοί
|
2
|
Βαφειάδης Τριαντάφυλλος
|
21
|
ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΝ
|
3
|
Καρυοφύλλη Αδελφοί
|
1
|
Σεράση Αδελφοί
|
4
|
Καλλιφατίδαι Αδελφοί
|
22
|
ΥΑΛΟΠΩΛΕΙΑ
|
5
|
Κοροξενίδης Χ.Χ.
|
1
|
Κωφίδης Χ.
|
6
|
Καλεβράς Αντών. & Μιλτιάδης
|
2
|
Κυτρίδης Α.
|
7
|
Λαζόπουλοι Αδελφοί
|
3
|
Παπαδόπουλος Ι.
|
8
|
Λαμπριανίδης Π.
|
4
|
Τσαΐρογλου Αδελφοί
|
9
|
Παπαδόπουλος Σ.
|
23
|
ΥΦΑΣΜΑΤΑ
|
10
|
Περσίδης Ε. Γεώργιος
|
1
|
Αβραμίδης Κ.
|
15
|
ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΟΔΟΧΟΙ
|
2
|
Βελισσαρίδαι Αδελφοί
|
1
|
Αυγουστίδης & Σία
|
3
|
Ελευθεριάδης Ε. & Υιοί
|
2
|
Βασιλειάδης Β.
|
4
|
Ελευθεριάδης Μ.
|
3
|
Γραμματικόπουλοι Αδελφοί
|
5
|
Κανδύλης Γ. Κ. & Σία
|
4
|
Εφραιμίδης Π.
|
6
|
Καλπαξίδαι Αδελφοί
|
5
|
Ενεπέκογλου & Υιοί
|
7
|
Μεταξά Αδελφοί
|
6
|
Κακουλίδης Π. Κων/νος
|
8
|
Μουζενίδης Π.
|
7
|
Κακουλίδης Ι. Χ.
|
24
|
ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΝ
|
8
|
Κωνσταντινώφ Ι.Δ.
|
1
|
Παπαδόπουλος Ι.
|
9
|
Κοντοζής Κ. Κωνσταντίνος
|
25
|
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ
|
10
|
Μουζενίδης Χ. Γεώργιος
|
1
|
Κακούλη Αδελφοί
|
11
|
Στεφανίδης Γ. Π.
|
26
|
ΧΑΛΚΟΣ
|
12
|
Σιδηρόπουλος Γ. Κ.
|
1
|
Καπαγιαννίδης Γ.
|
13
|
Τουσμάνωφ Αδελφοί
|
2
|
Λεοντίδη Χ. Αδελφοί
|
14
|
Τριανταφυλλίδη Α. Υιοί
|
27
|
ΧΑΡΤΟΠΩΛΕΙΑ
|
15
|
Χαλδεόπουλος Ν. Π.
|
1
|
Γεωργιάδης Ευκλείδης
|
16
|
ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΑ
|
2
|
Μιχαηλίδης Γεώργιος
|
1
|
Παπάζογλου Γ.
|
3
|
Παπαδόπουλος & Σκανδαλίδης
|
2
|
Ποικιλίδης Κ.
|
4
|
Στυλιανόπουλος Θ.
|
3
|
Σεραλίδης Γ.
|
28
|
ΧΡΥΣΟΧΟΟΙ
|
17
|
ΡΑΠΤΑΙ
|
1
|
Τουσμάνωφ Ν.
|
1
|
Γραμματικόπουλος Α.
|
2
|
Τουσμάνωφ Α.
|
2
|
Περσίδης Ιωάννης
|
29
|
ΧΡΩΜΑΤΑ
|
3
|
Σουμελίδης Ι.
|
1
|
Βαφείδης Χ. Β.
|
4
|
Τριφτανίδης Α.
|
Ο πίνακας αυτός θα
είναι περισσότερο πλήρης αν προσθέσουμε και τις 13 ασφαλιστικές εταιρείες της
πόλης («Αμοιβαία», «Εθνική» Αθηνών, «National de Paris», «Conservatrice», «Lloyd», «The marine» Λονδίνου,
«Ενωσις» Βερολίνου, «Κτηματική Ένωσις» Παρισίων, Μάντσεστερ, «Πατριωτική,
«Πολάρ» και «Πρόνοια»), που όλες αντιπροσωπεύονται από Έλληνες .
Παρά το σημαντικό
πλούτο στοιχείων, ο πίνακας αυτός δεν περιλαμβάνει όλες τις επιχειρήσεις των
Ελλήνων της Τραπεζούντας, γιατί ο συγγραφέας, που μας τον γνωστοποιεί, τον έχει
αντλήσει από τον «Παγκόσμιο Εμπορικό Οδηγό» του έτους 1908, που εκδίδεται στη
Σμύρνη, στον οποίο περιλαμβάνονται μόνο οι επιχειρηματίες που επιθυμούν να
διαφημιστούν μέσω αυτού.
Συνεπώς, υπάρχει ένας μικρός ή μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών και επιχειρήσεων που απουσιάζει. Αυτό επιβεβαιώνεται και από μια μικρή μόνο αναφορά σε επιχειρήσεις που δεν περιλαμβάνονται και μας είναι γνωστές τόσο από τη σχετική βιβλιογραφία όσο και από τις σχετικές πληροφορίες.
Συνεπώς, υπάρχει ένας μικρός ή μεγάλος αριθμός επιχειρηματιών και επιχειρήσεων που απουσιάζει. Αυτό επιβεβαιώνεται και από μια μικρή μόνο αναφορά σε επιχειρήσεις που δεν περιλαμβάνονται και μας είναι γνωστές τόσο από τη σχετική βιβλιογραφία όσο και από τις σχετικές πληροφορίες.
Παρά τις ελλείψεις
αυτές, τα στοιχεία που παρατίθενται έχουν πολύ μεγάλη σημασία, γιατί μας
βοηθούν να κατανοήσουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό το μέγεθος αλλά και τις
δυνατότητες της αγοράς της Τραπεζούντας στις αρχές του 20ού αιώνα,
της οποίας προφανώς το λιμάνι, με τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται γύρω από
αυτό, αποτελεί την καρδιά της οικονομίας της.
Κατά δεύτερο λόγο, μας φανερώνουν με σαφήνεια τα οικονομικά συμφέροντα αλλά και τις χώρες που συνδέονται με αυτά. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι στις αρχές του 20ού αιώνα στην Τραπεζούντα υπάρχουν 10 Προξενεία ξένων χωρών, για να διασφαλίσουν προφανώς τα αντίστοιχα συμφέροντα που υπάρχουν, αλλά και να βοηθήσουν στο σχεδιασμό της δράσης των αντίστοιχων χωρών για το μέλλον.
Κατά δεύτερο λόγο, μας φανερώνουν με σαφήνεια τα οικονομικά συμφέροντα αλλά και τις χώρες που συνδέονται με αυτά. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι στις αρχές του 20ού αιώνα στην Τραπεζούντα υπάρχουν 10 Προξενεία ξένων χωρών, για να διασφαλίσουν προφανώς τα αντίστοιχα συμφέροντα που υπάρχουν, αλλά και να βοηθήσουν στο σχεδιασμό της δράσης των αντίστοιχων χωρών για το μέλλον.
Το κυριότερο, όμως,
δεδομένο που προκύπτει για την έρευνά μας είναι το γεγονός ότι η σημαντική αυτή
σε μέγεθος και δραστηριότητα αγορά κυριαρχείται από τους Έλληνες, οι οποίοι,
είτε ως μικροί ή μεγάλοι ελεύθεροι επαγγελματίες είτε ως αντιπρόσωποι των ξένων
συμφερόντων - γεγονός που υποβοηθείται και ενισχύεται σε σημαντικό βαθμό από
την ύπαρξη κοινών πολιτιστικών αναφορών, κοινών «βάσεων παιδείας» - είναι οι
κύριοι ρυθμιστές και οι καταλύτες της.
Η μεγάλη συσσώρευση πλούτου στα χέρια αρκετών Ελλήνων και η αναγκαιότητα σύνδεσης της αγοράς με την εκπαίδευση συνιστούν τις κατεξοχήν οικονομικές αλλά και κοινωνικές προϋποθέσεις επανίδρυσης και γενικά ανάπτυξης του Φροντιστηρίου στις αρχές του 20ού αιώνα: ο πλούτος επανεπενδύεται όχι μόνο σε καθεαυτό οικονομικές επενδύσεις. Η ύπαρξη ενός εκπαιδευτικού μηχανισμού, ο οποίος θα ανταποκρίνεται στη νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώνεται, είναι μια σημαντική επένδυση, που μπορεί να πολλαπλασιάσει τα κέρδη των Ελλήνων παραγόντων της αγοράς.
Το κτίριο και η υποδομή του Φροντιστηρίου αδυνατούν πλέον να ανταποκριθούν, έστω και στοιχειωδώς, σ' αυτή την πραγματικότητα. Αυτές ακριβώς οι, αυτονόητες άλλωστε, διαπιστώσεις οδηγούν την ελληνική κοινότητα της Τραπεζούντας, με την καθοδήγηση του νέου, ιδιαίτερα αξιόλογου, Μητροπολίτη, να προχωρήσει στην αναπροσαρμογή του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, που κύριο στοιχείο του αποτελεί η οικοδόμηση του νέου κτιρίου του Φροντιστηρίου.
Η μεγάλη συσσώρευση πλούτου στα χέρια αρκετών Ελλήνων και η αναγκαιότητα σύνδεσης της αγοράς με την εκπαίδευση συνιστούν τις κατεξοχήν οικονομικές αλλά και κοινωνικές προϋποθέσεις επανίδρυσης και γενικά ανάπτυξης του Φροντιστηρίου στις αρχές του 20ού αιώνα: ο πλούτος επανεπενδύεται όχι μόνο σε καθεαυτό οικονομικές επενδύσεις. Η ύπαρξη ενός εκπαιδευτικού μηχανισμού, ο οποίος θα ανταποκρίνεται στη νέα οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που διαμορφώνεται, είναι μια σημαντική επένδυση, που μπορεί να πολλαπλασιάσει τα κέρδη των Ελλήνων παραγόντων της αγοράς.
Το κτίριο και η υποδομή του Φροντιστηρίου αδυνατούν πλέον να ανταποκριθούν, έστω και στοιχειωδώς, σ' αυτή την πραγματικότητα. Αυτές ακριβώς οι, αυτονόητες άλλωστε, διαπιστώσεις οδηγούν την ελληνική κοινότητα της Τραπεζούντας, με την καθοδήγηση του νέου, ιδιαίτερα αξιόλογου, Μητροπολίτη, να προχωρήσει στην αναπροσαρμογή του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, που κύριο στοιχείο του αποτελεί η οικοδόμηση του νέου κτιρίου του Φροντιστηρίου.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ»
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 24
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΑΝΤΩΝΗ Υ. ΠΑΥΛΙΔΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου