Στις ταινίες που εισάγονταν σωρηδόν από την Τουρκία και προβάλλονταν στους ελληνικούς κινηματογράφους μέσα στη δεκαετία του 1960, συχνά έκαναν την εμφάνισή τους μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα, τα οποία τραγουδούσαν ποντιακούς σκοπούς και χόρευαν ποντιακούς χορούς, νεαρά άτομα που φορούσαν ζίπκες.
Τότε, δεν μπορούσε να εξηγηθεί αυτό το γεγονός και οι πολλοί νόμιζαν ότι οι ποντιακοί χοροί είναι τουρκικοί! Αργότερα, όταν έγινε πλατιά λόγος για την ύπαρξη των Ελλήνων μουσουλμάνων και των κρυπτοχριστιανών, όσοι συνηθίζουν να σκέφτονται, εξήγησαν εύκολα το γεγονός· οι περισσότεροι από αυτούς που χόρευαν ή και όλοι ήταν εξισλαμισθέντες ή κρυπτοχριστιανοί Έλληνες Πόντιοι.
Σε αρκετά μέρη της Τουρκίας υπάρχουν γλυπτές αναπαραστάσεις ανθρώπων, που είναι ντυμένοι με τις ενδυμασίες των Ποντίων. Αυτό βάζει σε σκέψεις πολλούς, αλλά οι περισσότεροι χαμογελούν σκεπτόμενοι: «Αυτοί δικοί μας είναι. Αυτό αποτελεί ένα είδος παραχάραξης της ιστορίας».
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ
Ασχολούμαι με το θέμα της ποντιακής κληρονομιάς και παράδοσης, μόλις εδώ και ένα με δύο χρόνια. Είμαι δηλαδή ... «χτεσινός», σε σύγκριση με όλους εσάς που με τόσο κόπο, αγάπη και σεβασμό, συντάσσεται όλο αυτό το υλικό, για εμάς τους νεότερους.
Σήμερα όμως, η έρευνα, έχει γίνει ευκολότερη και έχει απλοποιηθεί, με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας.
Οι αποστάσεις έχουν μικρύνει, η επικοινωνία είναι εφικτή και άμεση σε όλες τις γωνιές της Γης, ενώ το διαδίκτυο, προσφέρει μία απέραντη βάση δεδομένων και αρχειακού υλικού, που τα παλαιότερα χρόνια δεν ήταν προσβάσιμη.
Ξεκοκαλίζοντας λοιπόν μια μέρα, ότι οπτικοακουστικό αρχείο έβρισκα στο διάβα μου, σερφάροντας το διαδίκτυο, συνάντησα αρκετά ποντιακά μουσικοχορευτικά βίντεο, από τούρκικα συγκροτήματα. Τα πάντα περί της κληρονομιάς και παράδοσης μας, ήταν εκεί. Οι φορεσιές, η κεμεντζέ, η μουσική, ο χορός... στα τούρκικα!
Εύλογα λοιπόν, μου γεννήθηκε η εξής απορία: Σε κάθε τόπο όπου συνυπάρχουν φυλετικές ομάδες ανθρώπων, δημιουργείται πάντα και χωρίς εξαίρεση, κάποιο κλίμα εθνικισμού.
Από πριν την τουρκοκρατία, υπήρχαν μειονότητες στον Πόντο. Αρμένιοι, Λευκοσύριοι, Ρώσοι. Κάτοικοι της περιοχής από πάππου προς πάππου. Αυτοί δεν ήταν Πόντιοι; Δεν μιλούσαν ποντιακά;
Ο Πόντος, για όσο ο ελληνικός πληθυσμός ήταν παρών, πριν το διωγμό, έζησε υπό τον τούρκικο ζυγό για περίπου πεντακόσια χρόνια. Το να υπάρχει «θέμα» μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων ήταν ότι πιο φυσικό και αναμενόμενο. Αλλά...
Σε κάθε χώρα, κάθε τόπο, υπό οποιαδήποτε κυβέρνηση, υπάρχουν πάντα οι λεγόμενες κοινωνικές τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα. Υπάρχει ο φτωχός, ο πλούσιος (πάντα), και διάφορες διακυμάνσεις ανάμεσά τους... (συχνά αλλά όχι πάντα).
Θέλω να καταλήξω στο εξής: Μετά τις πρώτες μία με δύο γενιές, που είναι και η δύσκολη περίοδος συμβίωσης για δύο λαούς, ειδικά όταν ο ένας είναι κατακτημένος από τον άλλον, Έλληνες και Τούρκοι, φτωχαδάκια με σκαμμένα χέρια και λυγισμένες από το βάρος της ζωής πλάτες, που όλη μέρα ήταν στο χωράφι, στα ζώα, στην εργατιά..., τι είχαν να χωρίσουν; Άλλο οι αστοί και οι εμπλεκόμενοι σε πολιτικά παιχνίδια. Αυτοί είχαν να χωρίσουν μπόλικα! Στην επαρχία όμως;
Τότε, δεν μπορούσε να εξηγηθεί αυτό το γεγονός και οι πολλοί νόμιζαν ότι οι ποντιακοί χοροί είναι τουρκικοί! Αργότερα, όταν έγινε πλατιά λόγος για την ύπαρξη των Ελλήνων μουσουλμάνων και των κρυπτοχριστιανών, όσοι συνηθίζουν να σκέφτονται, εξήγησαν εύκολα το γεγονός· οι περισσότεροι από αυτούς που χόρευαν ή και όλοι ήταν εξισλαμισθέντες ή κρυπτοχριστιανοί Έλληνες Πόντιοι.
Σε αρκετά μέρη της Τουρκίας υπάρχουν γλυπτές αναπαραστάσεις ανθρώπων, που είναι ντυμένοι με τις ενδυμασίες των Ποντίων. Αυτό βάζει σε σκέψεις πολλούς, αλλά οι περισσότεροι χαμογελούν σκεπτόμενοι: «Αυτοί δικοί μας είναι. Αυτό αποτελεί ένα είδος παραχάραξης της ιστορίας».
Ασχολούμαι με το θέμα της ποντιακής κληρονομιάς και παράδοσης, μόλις εδώ και ένα με δύο χρόνια. Είμαι δηλαδή ... «χτεσινός», σε σύγκριση με όλους εσάς που με τόσο κόπο, αγάπη και σεβασμό, συντάσσεται όλο αυτό το υλικό, για εμάς τους νεότερους.
Σήμερα όμως, η έρευνα, έχει γίνει ευκολότερη και έχει απλοποιηθεί, με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας.
Οι αποστάσεις έχουν μικρύνει, η επικοινωνία είναι εφικτή και άμεση σε όλες τις γωνιές της Γης, ενώ το διαδίκτυο, προσφέρει μία απέραντη βάση δεδομένων και αρχειακού υλικού, που τα παλαιότερα χρόνια δεν ήταν προσβάσιμη.
Ξεκοκαλίζοντας λοιπόν μια μέρα, ότι οπτικοακουστικό αρχείο έβρισκα στο διάβα μου, σερφάροντας το διαδίκτυο, συνάντησα αρκετά ποντιακά μουσικοχορευτικά βίντεο, από τούρκικα συγκροτήματα. Τα πάντα περί της κληρονομιάς και παράδοσης μας, ήταν εκεί. Οι φορεσιές, η κεμεντζέ, η μουσική, ο χορός... στα τούρκικα!
Εύλογα λοιπόν, μου γεννήθηκε η εξής απορία: Σε κάθε τόπο όπου συνυπάρχουν φυλετικές ομάδες ανθρώπων, δημιουργείται πάντα και χωρίς εξαίρεση, κάποιο κλίμα εθνικισμού.
Από πριν την τουρκοκρατία, υπήρχαν μειονότητες στον Πόντο. Αρμένιοι, Λευκοσύριοι, Ρώσοι. Κάτοικοι της περιοχής από πάππου προς πάππου. Αυτοί δεν ήταν Πόντιοι; Δεν μιλούσαν ποντιακά;
Ο Πόντος, για όσο ο ελληνικός πληθυσμός ήταν παρών, πριν το διωγμό, έζησε υπό τον τούρκικο ζυγό για περίπου πεντακόσια χρόνια. Το να υπάρχει «θέμα» μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων ήταν ότι πιο φυσικό και αναμενόμενο. Αλλά...
Σε κάθε χώρα, κάθε τόπο, υπό οποιαδήποτε κυβέρνηση, υπάρχουν πάντα οι λεγόμενες κοινωνικές τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα. Υπάρχει ο φτωχός, ο πλούσιος (πάντα), και διάφορες διακυμάνσεις ανάμεσά τους... (συχνά αλλά όχι πάντα).
Θέλω να καταλήξω στο εξής: Μετά τις πρώτες μία με δύο γενιές, που είναι και η δύσκολη περίοδος συμβίωσης για δύο λαούς, ειδικά όταν ο ένας είναι κατακτημένος από τον άλλον, Έλληνες και Τούρκοι, φτωχαδάκια με σκαμμένα χέρια και λυγισμένες από το βάρος της ζωής πλάτες, που όλη μέρα ήταν στο χωράφι, στα ζώα, στην εργατιά..., τι είχαν να χωρίσουν; Άλλο οι αστοί και οι εμπλεκόμενοι σε πολιτικά παιχνίδια. Αυτοί είχαν να χωρίσουν μπόλικα! Στην επαρχία όμως;
Το βράδυ, όταν μαζεύονταν όλοι στο παρακάθ', κάθονταν σε άλλα τραπέζια οι Τούρκοι και σε άλλα οι Έλληνες; Τα παιδιά τους παίζανε χωριστά; Δεν νομίζω.
Η φτώχεια δεν γνωρίζει ούτε φυλές ούτε έχθρες, γιατί ο πόνος που έχουν μέσα τους αυτοί οι άνθρωποι είναι κοινός και δένει όσους τον έχουν μέσα τους.
Καταλήγουμε στο αρχικό ερώτημα. Όταν έβγαινε ο λυράρης στον καφενέ ή στην πλατεία του χωριού, να παίξει την κεμεντζέ του, οι Τούρκοι πήγαιναν στα σπίτια τους; Πάλι δεν το νομίζω. Αυτοί δεν ήθελαν να περάσουν κάποιες καλές στιγμές με τους φίλους και την παρέα; Αλλά στα ποντιακά; Ναι, στα ποντιακά, γιατί όχι.
Η ποντιακή κουλτούρα μεταδόθηκε, όχι πονηρά ή βίαια, αλλά φυσικά και όμορφα. Μεταδόθηκε σε όλους αυτούς που επέτρεψαν στο χρόνο - που είναι ο καλύτερος γιατρός — να ενώσει την όποια ανθρωπιά είχαν μέσα τους.
Η ποντιακή κουλτούρα, έγινε κοινή. Μεγάλωσε και αναπτύχθηκε από τον κάθε πολίτη του Πόντου, στην όποια γλώσσα μιλούσε· ποντιακά, τούρκικα, αρμένικα, ρωσικά κ.τ.λ. Αν όχι στα αστικά κέντρα, σίγουρα στις περιοχές της επαρχίας.
Δεν δημιουργήθηκαν ποτέ σενάρια φαντασίας, που θέλουν τα σύγχρονα ποντιακά μουσικά σχήματα της Τουρκίας να είναι απόγονοι χριστιανών ή ξεχασμένοι Πόντιοι κ.τ.λ. Είναι μουσικά σχήματα από Τούρκους, που όπως εμείς, κατάγονται από την περιοχή του Πόντου. Είναι δηλαδή Πόντιοι. Έτσι απλά.
Μπορεί στις τούρκικες ταινίες να προβάλουν τα ποντιακά σχήματα ως «δικά τους», αλλά είναι κοινό μυστικό πως ο κινηματογράφος διαστρεβλώνει πάντα την αλήθεια, για χάρη της πώλησης εισιτηρίων. Ας αναφέρει κάποιος μία, μία μόνο, ταινία με θέμα την ελληνική μυθολογία, που να είναι ακριβής και έγκυρη. Να επαναλάβω, μία! Όχι μόνο αυτοί που γνωρίζουν, δεν θα δώσουν καμία σημασία, αλλά ούτε και αυτοί που δεν γνωρίζουν, γιατί απλά όλοι ξέρουν τι εστί κινηματογράφος.
Το άρθρο που διέγειρε την ανάγκη για αυτή την επιστολή, δεν υποδηλώνει άμεσα ότι Πόντιος είναι μόνον ο ελληνογενής κάτοικος της περιοχής (εγώ προσωπικά διαχωρίζω τον νεοέλληνα από εμάς), αλλά τείνει προς μία κατεύθυνση που πιστεύω ότι «βλέπει» το ζήτημα από μία πολύ στενή οπτική γωνία.
Ιωάννης Παπαδόπουλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου