Η πολύμορφη κρίση και ο άνθρωπος

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ιδιαίτερες ιδιότητες για να δει ότι ο κόσμος μας είναι άρρωστος. Οι παθήσεις του είναι απειράριθμες. Καταλαμβάνεται και υποφέρει από σπασμούς.

Πολλοί διορατικοί άνθρωποι προσπάθησαν να διαγνώσουν από τι πάσχει. Οι διαγνώσεις τους είναι πάντα αντιφατικές. Γι' αυτό που είναι σίγουροι, είναι ότι υπάρχει κρίση παντού. Κρίση πολιτική και οικονομική, κρίση θρησκευτική και φιλοσοφική, κρίση και στην έν­νοια του δικαίου.

Κι αυτό γιατί, πίσω από όλες τις κρίσεις, υπάρχει η κρίση του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος φυ­γάδευσε από τη συνείδησή του ότι επί αιώνες τον οδη­γούσε. Αποφάσισε απότομα ο άνθρωπος να μη λαμβάνει υπόψη του καμιά αξία, να μην εμπιστεύεται σε καμιά διαίσθηση, σε καμία ποι­ητική έμπνευση, σε καμιά υπερφυσική αποκάλυψη, να  οικοδομεί τον πολιτισμό του μόνον πάνω στις υλικές πραγματικότητες και στην αντικειμενική γνώση.

Σήμερα ο άνθρωπος λίγο ενδιαφέρεται για φιλοσοφικά, ηθικά και θρησκευτι­κά προβλήματα. Μοιάζει με ένα ποντοπόρο πλοίο, που έχασε τον προορισμό του, διότι έχει την πυξίδα του απομαγνητισμένη.

Μέσα στη σύγχυση της σημερινής εποχής, ο άνθρω­πος συχνά πλανάται, σχηματίζει απατηλή εικόνα για τον εαυτό του, το νόημα της ζωής του, τον προορισμό του. Αλλά, πολλές φορές, ανακαλύπτει την πλάνη του και, αν σκεφθεί σοβαρότερα και φιλοσοφικά, βρίσκεται εμπρός σε κενό, που συχνά φθάνει στην απελπισία.

Παράδειγμα αποτελούν πολλοί υπαρξιστές φιλόσοφοι της εποχής μας, που θέλησαν να εξετάσουν βαθύτερα το νόημα της ζωής, αποκομμένοι από κάθε υπερβατικό, όπως ο Χάιντεγκερ, ο Σαρτρ κ. ά. Όλοι αυτοί αισθάνθη­καν ίλιγγο και φρίκη από το μεταφυσικό κενό και κατέ­ληξαν στον μηδενισμό. Μήπως δεν είναι ενδεικτικά της εποχής μας η τάση φυγής του ανθρώπου και το πνεύμα ανασφάλειας;

Η «Μαύρη Ήπειρος» σε πολύ κρίσιμη καμπή — χρέος 100 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Οι αποικιοκρά­τες ξαναγυρίζουν μέσω των πολυεθνικών. Οι Υπερδυνά­μεις παίζουν το παιχνίδι της επιρροής και της διείσδυσης.

Η Αφρική βρίσκεται σε χρόνια κρίση, οικονομική και πολιτική, που αντί να ξεπερνιέται, γίνεται ολοένα βαθύ­τερη. Η Αφρική της πείνας και των δικτατοριών είναι μια θλιβερή πραγματικότητα.

Από περιφρόνηση στα δικαιώματα του ανθρώπου και στην ύπαρξή του, επιπλέει η νεοαποικιοκρατική εκμε­τάλλευση, οργιάζουν οι δικτάτορες, γρονθοκοπείται η δημοκρατία.

 Η εικόνα είναι καταπληκτικά οικεία για όσους αγαπούν τη δημοκρατία. Ο ρατσισμός τροφο­δοτεί διώξεις και ταπεινώσεις και τη διαμόρφωση μιας απάνθρωπης κατάστασης και κρίσης.

Αν παραδεχθεί κανείς την άποψη ότι η οικονομική κρίση, η φτώχεια, η ανεργία, ο ρατσισμός, είναι σχέδιο και «κόλπο» σκο­τεινών δυνάμεων, τότε εύκολα αντιλαμβάνεται τι είδους σεβασμός υπάρχει στην ανθρώπινη ύπαρξη, στον 20ό αιώνα της αφθονίας και της κατανάλωσης, της επιστημο­νικής και διαστημικής επανάστασης και τι είδους κρίση μαστίζει την ανθρωπότητα.

Η ανισότητα στον οικονομικό τομέα και η αδυναμία προσέγγισης και ουσιαστικού διαλόγου για επίλυση των προβλημάτων που δημιούργησαν, από πάρα πολλά χρόνια τώρα, οι εμφανέστατες και προκλητικές διαφορές και αδικίες σε βάρος των χωρών του Τρίτου Κόσμου, κυρίως, καθιστούν το πρόβλημα οξύτερο και η ανάγκη για ουσι­αστική αναμόρφωση των περίφημων διαπραγματεύσεων Βορρά — Νότου προβάλλει ολοένα και πιο επιτακτική. Ο Νότος στη διάθεση των πλουσίων του, οι οποίοι, όμως, κάθε άλλο παρά έδειξαν ή δείχνουν αλληλεγγύη.

Κρίση περνάει και η προσωπικότητα του ανθρώπου, η οποία όλο και εξουθενώνεται βάναυσα. Αυτό, τουλά­χιστο, μαρτυρεί ο νέος «μαζικός πολιτισμός» της εποχής μας, που ισοπέδωσε τους ανθρώπους.

Η ανθρωπότητα, σήμερα, φαίνεται σαν να έχει κατα­ληφθεί από ένα παραλήρημα μαζικής νοοτροπίας, που δεν γνωρίζει προηγούμενο στην ιστορία του κόσμου. Σχολεία, ιατρική και ψυχολογία, όλα δημιουργούνται και ζουν με μαζική νοοτροπία.

 Δεν υπάρχει πια καμία εγγύη­ση για παρέκκλιση και για διαφοροποίηση, που προβάλ­λει τον άνθρωπο, τον έξω από τη μεγάλη μάζα. Ακόμη και στην αμαρτία, ο άνθρωπος έχει αποκτήσει συλλογική νοοτροπία. Κάποιοι απομόνωσαν τους πανκ (1984) και απέδωσαν σε αυτούς ένα μέρος του κα­κού.

Δεν φταίνε οι πανκ, βέβαια, που οι μεγάλοι αυτού του κόσμου έστειλαν δύο φορές, μέσα σε 25 χρόνια, τους πατεράδες και τους παππούδες τους σε δύο εξοντωτικούς πολέμους, με πρό­σχημα τα «ιερά και τα όσια της φυλής».

 Ο καβγάς ήταν για τα πετρέλαια και τη χρήση των στρατηγικών εδαφών. Μήπως και οι πόλεμοι και οι τοπικές συγκρούσεις δεν φανερώνουν ομαδική αποβλάκωση, όταν, μάλιστα, δεν είναι αμυντικοί;

Παναγιώτης Τανιμανίδης

σ.σ. Αν και γράφηκε πριν 20 χρόνια  (τουλάχιστον)...Είναι τόσο επίκαιρο!!!!