ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ (1908-1911)

 Για να παρακολουθήσει κανείς την αφήγησή μου, θα πρέπει να έχει κατά νου ότι η Ανατολή είναι ένας τόπος με τους δικούς του, σχεδόν ανύπαρκτους ρυθμούς προόδου. Τίποτα δεν έχει αλλάξει εκεί στο πέρασμα του χρόνου.

Οι σύγχρονοι Τούρκοι είναι ί­διοι με τους προγόνους τους, εκείνους που ακολούθη­σαν τον Μωάμεθ τον Κατακτητή στις Πύλες της Κων­σταντινούπολης, στις 29 Μαΐου του 1453.

Το απέδειξαν και τώρα αλλά και το 1876, τότε που ο Γλάδστον τους αποκήρυξε για τις ωμότητές τους σε βάρος των Βουλ­γάρων. Όποιος θέλει να αισιοδοξεί στηριζόμενος σε ευσεβείς πόθους θα βγει πικρά γελασμένος. Θα βγει επιπλέον και οικονομικά ζημιωμένος, αν εκτός από ελπίδες επενδύσει και χρήματα στη δυτική αντίληψη για τη δομή της Ανατολής.

Δεν είμαι ούτε φιλέλληνας ούτε τουρκόφιλος. Είμαι απλώς αμερικανόφιλος και πιστός χριστιανός. Πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου σε περιοχές με έντο­νους τους φυλετικούς ανταγωνισμούς και έτσι απέκτη­σα εκ των πραγμάτων έναν και μοναδικό στόχο: να βοηθώ τους καταπιεσμένους ανεξάρτητα της φυλής στην οποία ανήκα^- αυτό εξάλλου αποδεικνύεται και  από τα τηλεγραφήματά μου προς το αμερικανικό υ­πουργείο των Εξωτερικών. Πολλοί Τούρκοι μου έκφρασαν την ευγνωμοσύνη τους για τη βοήθεια και την ανακούφιση που τους πρόσφερα σε διάφορες πε­ριπτώσεις.

Γνωρίζω πολύ καλά τα θετικά χαρακτηριστικά των Τούρκων χωρικών, αλλά διαφωνώ με αρκετές ηθικές προσταγές της θρησκείας τους και δεν μπορώ να τους βλέπω με θαυμασμό όταν βιάζουν χριστιανές και στη συνέχεια τους κόβουν το λαιμό.

Οι σφαγές που ήδη απαρίθμησα και που αρκούν για να στιγματίσουν τους Τούρκους δε θα είχαν συμβεί ποτέ αν δεν υπήρχε το Κοράνι, το παράδειγμα του Μωάμεθ, ο πόθος για αρ­παγή και το πάθος για λεηλασία.

Ταλαάτ Πασάς

Οι παλαιότερες αγριότητές τους όμως βουλιάζουν στην ασημαντότητα όταν τις συγκρίνει κανείς με τις γενικές σφαγές που διέταξε ο Αβδούλ Χαμίτ, ο Ταλαάτ Πασάς και ο Μου­σταφά Κεμάλ.

Ας μη λησμονούμε εξάλλου ότι μόνο μετά την εξαγ­γελία του νέου συντάγματος πήρε σάρκα και οστά η ιδέα «Η Τουρκία στους Τούρκους». Μόνο τότε άρχισε να διαμορφώνεται η συγκεκριμένη εθνικιστική αντίλη­ψη και να διαφαίνεται ότι προϋπόθεση για την υλοποίησή της ήταν η εξάλειψη του χριστιανικού στοιχείου από το χάρτη της αιματοβαμμένης αυτής χώρας.

 Το σχέδιο των Νεότουρκων είναι συνεπές προς την αρχή του ισλαμικού επεκτατισμού στη γενέτειρα του χρι­στιανισμού και αποτελεί φυσική συνέχεια της ισλαμι­κής επιθετικότητας.

Την ημέρα που εξαγγέλθηκε το σύνταγμα του 1908, βρισκόμουν στην Αθήνα. Η πρώτη γεύση που πήρα από αυτή την εξέλιξη ήταν η εικόνα μιας ειρηνικής διαδή­λωσης. Έλληνες διαδηλωτές, κρατώντας ελληνικές και οθωμανικές σημαίες, βάδισαν πανηγυρικά προς τα γραφεία της τουρκικής πρεσβείας, όπου εκδήλωσαν τον ενθουσιασμό τους για τη νέα πορεία που χάραζε η Τουρκία.

Οι Έλληνες και γενικά οι βαλκανικοί λαοί πίστεψαν τότε πως το νέο σύνταγμα σήμαινε ίσα δικαιώματα για όλους τους κατοίκους της Τουρκίας, ανεξάρτητα της θρησκείας τους.

Ήθελαν να βλέπουν την κίνηση αυτή σαν την αυγή μια νέας περιόδου φιλικών σχέσεων. Αν αυτή τους η αντίληψη αποδεικνυόταν ρεαλιστική, η Τουρκία σήμερα θα ήταν μια μεγάλη, ισχυρή, προοδευ­τική και ευημερούσα χώρα.

 Το αδύνατο σημείο στους ευσεβείς πόθους των χριστιανών επί του προκειμένου ήταν πως σε περίπτωση ίσων ευκαιριών και θεμιτού ανταγωνισμού οι χριστιανοί θα έβαζαν αμέσως στο περιθώριο τους μουσουλμάνους. Οι ισλαμιστές κατά συνέπεια θα βρίσκονταν αμέσως σε θέση υποτελούς τόσο από εμπορική, βιομηχανική και οικονομική άπο­ψη όσο και γενικότερα από κοινωνική.

Η επίγνωση αυτής της πραγματικότητας έκανε τους Τούρκους να καταλήξουν στη «λύση» της εξόντωσης των χριστια­νών. Επρόκειτο κατά κάποιο τρόπο για αντιστροφή ενός φυσικού φαινομένου: οι κηφήνες ετοιμάζονταν να σκοτώσουν τις μέλισσες.

Εκείνες τις μέρες θυμάμαι ότι έβγαλε λόγο στη θεσ­σαλονίκη ένα μέλος του τουρκικού υπουργικού συμ­βουλίου. Ο Τούρκος πολιτικός βροντοφώναξε ότι έπρε­πε να κλείσουν όλα τα σχολεία των αυτόχθονων χρι­στιανών όπως και τα ξένα εκπαιδευτήρια που είχαν ανοίξει οι ιεραποστολές. Ποιο ήταν το επιχείρημά του; «Δεν μπορεί να υπάρξει κράτος δίχως σχολεία», είπε. «Και μόνο αν κλείσουμε τα χριστιανικά σχολεία θα γεννηθούν κατ' ανάγκη πια τα τουρκικά».

Αβδούλ Χαμίτ

Πήρα μετάθεση και βρέθηκα στη Θεσσαλονίκη αμέ­σως μετά την πτώση του Αβδούλ Χαμίτ. Εκεί όλος ο κόσμος χαιρέτιζε με ανακούφιση την «εκθρόνιση του αιμοσταγούς τυράννου». Οι κάτοικοι της περιοχής πί­στευαν ότι είχε έρθει επιτέλους η μέρα που όλοι οι υπήκοοι της Τουρκίας θα αποτελούσαν ένα κράτος με πλήρεις ελευθερίες σε θρησκευτικά ζητήματα.

Νόμιζαν ότι τώρα πια θα εξασφαλιζόταν η ανεμπόδιστη άσκηση του εμπορίου για όλους τους Οθωμανούς υπηκόους ανεξάρτητα καταγωγής και πίστης. Στο κάτω κάτω, ο Αβδούλ Χαμίτ δε θα ανατρεπόταν ποτέ δίχως τη συ­νεργασία των χριστιανών υπηκόων της αυτοκρατορίας.

Οι χριστιανοί των Βαλκανίων, όμως, δηλαδή οι Έλ­ληνες, οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι, προσγειώθηκαν πο­λύ άσχημα στη νέα πραγματικότητα και απομυθοποί­ησαν πολύ οδυνηρά την κυβέρνηση και τις διαθέσεις της. Οι Τούρκοι άρχισαν γενικούς διωγμούς, για τους οποίους στάλθηκαν αναφορές σε διάφορες κυβερνή­σεις από όλους τους προξένους της Θεσσαλονίκης την εποχή εκείνη.

Στην αρχή οι διωγμοί αυτοί είχαν τη μορφή σποραδικών κρουσμάτων —δολοφονίες εδώ κι εκεί. Εν τούτοις δημιουργούσαν ένα ανησυχητικό μω­σαϊκό στο σύνολο της Μακεδονίας.

Το πρώτο κύμα δολοφονιών είχε σαν στόχους τοπικούς παράγοντες, δηλαδή προσωπικότητες των διαφόρων χριστιανικών κοινοτήτων. Οι δολοφόνοι πυροβολούσαν συνήθως το θύμα τους βράδυ, στο κατώφλι του σπιτιού του, την ώρα που επέστρεφε. Άρχισε σιγά σιγά να διαφαίνεται ότι η νέα τουρκική κυβέρνηση, προκειμένου να ανακτή­σει τον έλεγχο της περιοχής, ήταν αποφασισμένη να εξοντώσει όλους τους διακεκριμένους πολίτες που δεν ήταν μουσουλμάνοι. Πολλοί από αυτούς μάλιστα είχαν παίξει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στο κίνημα κατά του Αβδούλ Χαμίτ.

Μετά τις εκκαθαρίσεις σε ηγετικό επίπεδο, οι Τούρ­κοι προχώρησαν σε λιγότερο σημαντικούς χριστιανούς. Στη δεύτερη φάση του σχεδίου τους, όμως, προτίμησαν να εφαρμόσουν τη μέθοδο της μυστηριώδους εξαφάνι­σης και όχι της δολοφονίας. Στους δρόμους της Θεσσα­λονίκης έβλεπες αμέτρητα πηγαδάκια από απελπισμέ­νες γυναίκες που είχαν κατέβει στην πόλη για να δουν το βαλή.

Τον ρωτούσαν για την τύχη του άντρα τους, του γιου τους ή του αδερφού τους —όλες είχαν χάσει και κάποιο άντρα της οικογένειας. Η απάντηση του Τούρκου κυβερνήτη ήταν ίδια σε όλες: «Ο άντρας σου σε βαρέθηκε και σε παράτησε για καμιά άλλη γυ­ναίκα. Σε λάθος μέρος τον ψάχνεις». Ή: «Φαίνεται πως ο αδερφός σου μετανάστευσε κρυφά για την Αμερική».

Οι τουρκικές αρχές πάντως δεν μπορούσαν να κρύψουν για πολύ την αλήθεια και το ήξεραν. Οι βοσκοί άρχι­σαν να αναφέρουν όλο και πιο συχνά ότι έβρισκαν άταφους νεκρούς —πτώματα πεταμένα σε φαράγγια και ξεροπόταμα. Η τρομοκρατία, η από αμνημονεύτων ετών μέθοδος διακυβέρνησης των Τούρκων, έγινε πια απροκάλυπτη και μαρτυρούσε τι επρόκειτο να επακο λουθήσει.

 Το επόμενο βήμα των Τούρκων ήταν πάντα ο αφοπλισμός των στόχων τους. Αυτός βέβαια σήμαινε πάντα το μονομερή αφοπλισμό του χριστιανικού πλη­θυσμού και ποτέ των ισλαμιστών γειτόνων τους.

Εκδόθηκε, λοιπόν, μια διαταγή που όριζε ότι όλοι οι κάτοικοι έπρεπε να παραδώσουν τα πυροβόλα ή και άλλα όπλα που είχαν στην κατοχή τους. Στα χωριά στάλθηκαν στρατιωτικά αποσπάσματα «για την εφαρ­μογή του μέτρου».

Πολύ σύντομα ξεκαθαρίστηκε ότι επρόκειτο για τρομοκρατικές αποστολές που δεν ενδια­φέρονταν τόσο πολύ για την ανακάλυψη υποτιθέμενων κρυμμένων οπλοστασίων, αλλά απέβλεπαν στην τρομο­κράτηση των χριστιανών.

Οι στρατιώτες που είχαν α­ναλάβει την έρευνα στα σπίτια των Οθωμανών χριστια­νών άρχισαν αμέσως τα βασανιστήρια. Μία από τις προσφιλέστερές τους μεθόδους ήταν η φάλαγγα. Οι πατούσες των αγροτών, όμως, μια που οι άνθρωποι ήταν συνηθισμένοι να περπατάνε ξυπόλυτοι, ήταν πο­λύ σκληρές. Έτσι οι βασανιστές τους κατέφευγαν σε

παραλλαγές. Έδεναν τους δυστυχισμένους χειροπόδαρα και τουε πολτοποιούσαν τα δάχτυλα κοπανώντας τα με κλομπ.

Ένα άλλο βασανιστήριο στο οποίο συχνά κατέφευγε η «Κυβέρνηση της Ενότητας και της Προόδου» ήταν το εξής: ο βασανιστής έδενε ένα σκοινί στη μέση του θύ­ματος και έβαζε ανάμεσα στο σώμα και στο σκοινί ένα μουσκέτο. Στη συνέχεια έσφιγγε το σκοινί όλο και πε­ρισσότερο, ώσπου το θύμα πάθαινε εσωτερικά τραύμα­τα.

Πολλοί ιερείς έπεσαν Θύματα αυτών των τρομο­κρατικών ενεργειών, επειδή οι τουρκικές αρχές ήθελαν να εξευτελίζουν και να τιμωρούν οδυνηρά τους εκπρο­σώπους του κλήρου.

Τους απειλούσαν με μπαγιονέτα (ξιφολόγχη) και τους ανάγκαζαν να στέκονται με τις ώρες με το ένα πόδι στον αέρα. Αν ο ιερέας, εξουθενω­μένος, τολμούσε να κατεβάσει το πόδι του, ο στρατιώ­της τον κάρφωνε με την μπαγιονέτα.

Οι φυλακές είχαν γεμίσει δυστυχισμένα πλάσματα που πέθαιναν της πείνας. Ένας Αμερικανός εξαγωγέ­ας καπνών μου είπε ότι οι Τούρκοι απήγαγαν μέρα μεσημέρι κάποιο γνωστό Έλληνα έμπορο.

Ο κόσμος άκουγε μέρες ολόκληρες τις κραυγές του άτυχου εμπό­ρου από το δεύτερο όροφο ενός κτιρίου. Οι Τούρκοι αποφάσισαν τελικά να του χαρίσουν τη ζωή για να διαδώσει παντού αυτό που του είπαν. Όταν τον απε­λευθέρωσαν, συναντήθηκε με τον Αμερικανό έμπορο και του έδειξε τα σημάδια που είχε σε ολόκληρο το κορμί του. Όλες οι πληγές ήταν στρογγυλές.

Τον είχαν δέσει σε ένα τραπέζι και έριχναν πάνω του καυτό λάδι. Όταν μέσα στον πόνο του ρώτησε απελπισμένος, «Μα τι έκανα;» οι βασανιστές τού απάντησαν: «Σου τα κά­νουμε όλα αυτά για να καταλάβεις ότι η Τουρκία ελευ­θερώθηκε για τους Τούρκους και όχι για σένα».

Ένας πολύ γνωστός Βρετανός δημοσιογράφος, βουλγαρόφιλος συγκεκριμένα, μου είπε ότι είχε στείλει πολλές ανταποκρίσεις στη λονδρέζικη εφημερίδα του για τα βασανιστήρια που συνέβαιναν στη Μακεδο­νία, αλλά δεν τις είδε ποτέ να δημοσιεύονται.

Είχε την έμμονη ιδέα ότι η αιτία που τα ρεπορτάζ του δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας ήταν κάποια σιωνιστική συνωμοσία. Έλεγε ότι οι Εβραίοι έλεγχαν απόλυτα το βρετανικό Τύπο. Δε συμφωνώ με το συμπέρασμά του. Η αληθινή αιτία της συνωμοτικής σιωπής έπρεπε να ανα­ζητηθεί στην πολιτική γραμμή της βρετανικής κυβέρνη­σης την εποχή εκείνη.

Οι διώξεις και τα βασανιστήρια σε βάρος των Ελλή­νων, των Βουλγάρων και των Σέρβων έκαναν τους τρεις λαούς να ξεχάσουν για λίγο τις διχόνοιες και να συ­σπειρωθούν στο ίδιο στρατόπεδο για να διώξουν τους Τούρκους από τη Μακεδονία. Όποιος αμφισβητεί τα βασανιστήρια που αναφέρω παραπάνω αρκεί να επι­στρατεύσει την κοινή λογική. Αν έχει κάποιες γνώσεις για την κατάσταση που επικρατεί στα Βαλκάνια, τότε θα ξέρει ότι μόνο κάτι εξαιρετικά σοβαρό μπορούσε να φέρει στο ίδιο στρατόπεδο Έλληνες και Βουλγάρους.

Οι διωγμοί που εξαπολύθηκαν εναντίον όλων των φυλών της αυτοκρατορίας (με μοναδική εξαίρεση τους Τούρκους) αναφέρονται στο ακόλουθο άρθρο της εφη­μερίδας Νέα Αλήθεια. Πρόκειται για μια συντηρητική ελληνόφωνη εφημερίδα της Θεσσαλονίκης που προπα­γάνδιζε ανέκαθεν την ειρηνική συνύπαρξη. Ήταν πά­ντα μετριοπαθής στην αρθρογραφία της, αλλά τελικά η υπομονή της εξαντλήθηκε. Το άρθρο που παραθέτω δημοσιεύτηκε στις 10 Ιουλίου του 1910, περίπου δύο χρόνια μετά την εξαγγελία του περίφημου «συντάγμα­τος»:

Ούτε δύο χρόνια δεν πέρασαν από τη συνταγματική αλλαγή και ήδη αποκαλύφθηκε η ύπαρξη μιας μυστικής επιτροπής με έδρα την Κωνσταντινούπολη και παρακλάδια σε όλα τα σημαντικά εμπορικά κέντρα.

Δεδηλω­μένη πρόθεση της επιτροπής αυτής είναι η ανατροπή της σημερινής κατάστασης. Μέλη της είναι διάφορες προσωπικότητες και μέλη της εθνοσυνέλευσης. Όλα τα δεινά που σωρεύονται στο βασίλειο και προκαλούν τη γενική δυσαρέσκεια πηγάζουν από αυτή τη διεφθαρ­μένη οργάνωση και την επιρροή της στους πολιτικούς. Οι κυβερνήτες μας, σύμφωνα με το ισχύον σύνταγμα, συγκέντρωσαν την εξουσία στα χέρια της κυρίαρχης φυλής και δηλητηρίασαν τις σχέσεις τους με όλες τις άλλες. Δυσαρέστησαν τους Άραβες, ζητώντας τους να εγκαταλείψουν τη γλώσσα τους. Χόλωσαν τους Αλβα­νούς, παίρνοντας βίαια μέτρα, ενώ θα είχαν καλύτερα αποτελέσματα με ειρηνικά μέσα.

Προκάλεσαν ένταση στους Αρμενίους, αγνοώντας τις νόμιμες διεκδικήσεις τους. Προσέβαλαν τους Βουλγάρους, εποικίζοντας τις περιοχές τους και αναγκάζοντάς τους να συμβιώσουν με ξένους. Αναστάτωσαν και τους Σέρβους εφαρμόζο­ντας εναντίον τους μέτρα απάνθρωπης σκληρότητας.

Αλλά για εμάς τους Έλληνες τι να πούμε; Οι λέξεις χάνουν το νόημά τους απ' τη στιγμή που αντιμετωπί­ζουμε καθημερινά μια τόσο ζωντανή εικόνα διωγμών. Μας αφανίζετε. Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγρά­ψουν τη δυστυχία που μας βρήκε τα τελευταία δύο χρόνια.

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η ελληνική φυλή είναι δεύτερη στην ιεραρχία που αναγνωρίζει και το Σύνταγμα. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι είναι η πιο άξια φυλή όσο αφορά στη συμβολή της στην ευημερία της οθωμανικής πατρίδας. Κανείς δεν αμφισβητεί και το νομοταγή χαρακτήρα των Οθωμανών Ελλήνων.

Έχουμε, λοιπόν, το δικαίωμα να ρωτήσουμε: για ποιο λόγο υφιστάμεθα όλους αυτούς τους διωγμούς; Μας είχε δοθεί η υπόσχεση ότι κανείς δεν επρόκειτο να καταπατήσει τα δικαιώματα μας. Εν τούτοις, ψηφί­στηκαν νόμοι που διατάσσουν το κλείσιμο των εκκλησιών μας, των σχολείων και των νεκροταφείων μας. Μας παίρνετε όσα μας ανήκαν και τα δίνετε σε άλ­λους. Φυλακίζετε τους ιερείς και τους δασκάλους μας. Ξυλοκοπείτε τους πολίτες και από παντού ακούγονται θρήνοι και οδυρμοί.

Με τι ενθουσιασμό είχαμε χαιρετίσει εμείς οι Οθω­μανοί Έλληνες τον ξεσηκωμό της 10ης Ιουλίου! Με τι προθυμία συμμετείχαμε στην εκστρατεία του Απριλίου του 1909! Με τι ελπίδες προσβλέπαμε —και εξακολου­θούμε να προσβλέπουμε— στο μέλλον αυτής της χώρας! Αυτή η χώρα είναι δική μας και δε θα την αποχωρι­στούμε με καμιά δύναμη.

Οι Έλληνες είναι ισχυρός παράγοντας στην Τουρκία — ηθικός και οικονομικός. Δεν μπορούν να αγνοούν τη δύναμη μας οι Τούρκοι συμπατριώτες μας. Πότε θα ξημερώσει επιτέλους η μέρα που θα υπάρξει ειρήνη μεταξύ των δύο φυλών; Τη μέρα εκείνη θα βαδίσουμε χέρι με χέρι προς τα εμπρός και η Τουρκία θα φτάσει στον υψηλό προορισμό που είναι πεπρωμένο της.

Το ακόλουθο απόσπασμα είναι από το ημερολόγιο που κρατούσα στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία είναι 11 Δεκεμβρίου του 1910:

«Μαζικές συλλήψεις. Σε μερικές πόλεις ρίχνουν στη φυλακή ομαδικά όλους τους εξέχοντες Έλληνες.

»Μια σειρά από δολοφονίες κοινοταρχών μέρα με­σημέρι, μες στο δρόμο. Πενήντα επώνυμοι Βούλγαροι πυροβολήθηκαν δημοσίως και πολλοί Έλληνες.

»Τους αριθμούς που παραθέτω τους πήρα από μια αναφορά της τουρκικής βουλής και τους διασταύρωσα με τις τοπικές αρχές.

»Στο σαντζάκι* των Σκοπίων υπέβαλαν σε βασανι­στήρια με φάλαγγα 1.104 άτομα. Στο Βιλαέτι του Μο­ναστηρίου 285 άτομα. Στη Θεσσαλονίκη 464 (11 από αυτούς πέθαναν και 62 έμειναν ανάπηροι), στον Καζά του Βαρδάρη, της Γευγελή και της Έδεσσας 911 άτομα.

»Όλες οι φυλακές πλημμύρισαν Χριστιανούς. Πολ­λοί πρόλαβαν να διαφύγουν στη Βουλγαρία και χιλιά­δες οικογένειες κρύβονται στα βουνά».

Έτσι είχαν τα πράγματα δύο χρόνια μετά τη διακή­ρυξη του Συντάγματος. Αυτά τα κοινά δεινά ήταν που ένωσαν Έλληνες, Βουλγάρους και Σέρβους και τους ανάγκασαν να κηρύξουν τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλε­μο τον Οκτώβριο του 1912 πόλεμο κατά τον οποίο ουσιαστικά οι Τούρκοι εκδιώχτηκαν από την Ευρώπη, ώσπου τους ξανάφεραν πάλι πίσω χριστιανοί διπλω­μάτες των Μεγάλων Δυνάμεων. Η τουρκική δύναμη ανέκαθεν στηριζόταν στη διχόνοια των χριστιανών και στη βοήθεια που έπαιρνε από αυτούς με το «διαί­ρει και βασίλευε».

Την ίδια εποχή (22 Ιουλίου του 1910) δημοσιεύτηκε στη γαλλόφωνη και τουρκόφιλη τότε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Progres de Salonique ένα άρθρο που έ­δειχνε τα αισθήματα των Δυτικών για τους ανατολι­κούς λαούς. Αυτή η άποψη, ότι «η Ανατολή αλλάζει», βρήκε πολλούς θιασώτες στα κατοπινά χρόνια. Εκείνο που αρχικά φαινόταν σαν σπίθα, τελικά κόρωσε και έκαψε τα πάντα. Το υποδαύλισαν πάντως οι ίδιοι οι χριστιανοί της Δύσης, ενισχύοντας τη σατανική γοη­τεία του Μουσταφά Κεμάλ. Το άρθρο ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής:

«Η Ασία κατάφερε να καταπλήξει τα τελευταία τρία χρόνια όλο τον πολιτισμένο κόσμο με τα θαύματα που συντέλεσε στα δύο άκρα της. Πρώτο θαύμα η νίκη των Ιαπώνων έναντι των ισχυρότερων λαών της περιοχής τους και δεύτερο θαύμα η επανάσταση στην Τουρκία! Για να κυριολεκτούμε, το δεύτερο θαύμα είναι ακόμα

εν τω γίγνεσθαι!

 Η σημερινή Ανατολή δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που ήταν πριν από δέκα χρόνια. Μετα­μορφώθηκε! Αυτό το ανατολικό σαρωτικό κίνημα, πά­ντως, έχει πάρει τη μορφή δύο χωριστών ρευμάτων, τα οποία, ξεκινώντας από τα δύο άκρα της Ασίας, τείνουν να συναντηθούν σε κάποιο σημείο σύγκλισης κατά πάσα πιθανότητα την Ινδία.

»Επικεφαλής αυτών των κινημάτων είναι λαοί που ανήκουν στην ίδια φυλή —τη μογγολική. Ο καθένας από αυτούς κατέχει τον αδιαμφισβήτητο τίτλο της πνευματικής και ηθικής υπεροχής έναντι των μεγάλων χωρών στις οποίες εκτείνεται η επιρροή του.

»Οι Ιάπωνες είναι οι αδιαφιλονίκητοι ηγέτες των λαών που ασπάζονται το βουδισμό και τις διδασκαλίες του Κομφούκιου, ενώ οι Τούρκοι, αιώνες τώρα υπερα­σπιστές του Ισλάμ, είναι οι αδιαφιλονίκητοι ηγέτες των λαών που ασπάζονται το μωαμεθανισμό. Κατά συνέ­πεια, τα δύο κινήματα που έχουν σαν αφετηρία τους τα δύο άκρα της Ασίας, το Βόσπορο και το Τόκιο, θα συνεχίσουν να εξαπλώνονται σταδιακά, το καθένα στο δικό του «τομέα επιρροής» —τομέα που έχει προετοι­μαστεί ιστορικά να τους δεχτεί. Στη συνέχεια, αφού τα δύο κινήματα είναι ουσιαστικά ένα, θα ενωθούν στο σημείο συνάντησής τους για να σχηματίσουν ένα κοινό και αξιοθαύμαστο ασιατικό ρεύμα. Εν όψει αυτής της προοπτικής η Δύση νιώθει ανησυχία και συγκίνηση».

Αμέσως μετά την ψήφιση του Συντάγματος, το πρώ­το βήμα της κυρίαρχης τουρκικής φυλής ήταν να ε­δραιώσει την υπεροχή της με μέτρα καταστολής —α­κόμα και με φόνους. Οι Τούρκοι, παράλληλα, αποφά­σισαν να εξαναγκάσουν όλες τις μη τουρκικές φυλές να γίνουν στη γλώσσα, στους νόμους, στα ήθη και τα έθιμα «Οθωμανοί».

Αυτή η πολιτική διαφαίνεται ολοκάθαρα σε όσα επισημαίνει το άρθρο της Νέας Αλήθειας. Δεν πιστεύω να συνέλαβε ανθρώπινος νους ποτέ άλλοτε πιο ανόητο σχέδιο από αυτό: να υποχρεώσει ολόκληρα έθνη να αλλάξουν τη γλώσσα και τα έθιμά τους μέσα σε μια νύχτα.

Αυτό το σχήμα φαντάζει ακόμα πιο απίθανο, αν λάβουμε υπόψη μας ότι αυτή η προσπάθεια γίνεται από ένα κατώτερο πολιτισμό που προσπαθεί να επι­βληθεί σε έναν ανώτερο του. Οι Τούρκοι δεν είχαν ποτέ την πρόθεση να δώσουν ίσες ελευθερίες σε όλους τους λαούς που είχαν την ατυχία να βρίσκονται στο έλεός τους. Όταν απέτυχαν να τους εκτουρκίσουν, η εναλλακτική λύση που είχαν ήταν να τους αφανίσουν —πολιτική που δε χρειάζεται μακροπρόθεσμα σχέδια για να υλοποιηθεί.

*  Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τα βιλαέτια ήταν κάτι αντί­στοιχο με την υποδιαίρεση του νομού, αλλά είχαν μικρότερη έκτα­ση.

 Διοικούνταν συνήθως από υψηλόβαθμους Τούρκους στρατιωτι­κούς που έφεραν τον τίτλο του Πασά ή του Μπέη (αντισυνταγμα­τάρχες, συνταγματάρχες, στρατηγοί, ναύαρχοι κ.λπ.). 

Οι «νομοί» υποδιαιρούνταν σε σαντζάκια —αντίστοιχα των επαρχιών— τα ο­ποία διοικούνταν από το λεγόμενο Μουτεσαρίφ.

 Εκτός από τα βιλα­έτια και τα σαντζάκια, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρχαν και μικροί «νομοί» που λέγονταν καζάδες. Ο καζάς είχε διοικητή τον καϊμακάμη.

Georce Horton