OI ΣΚΟΤΩΜΕΝΟΙ ΤΟΥ ΚΙΜΙΣΛΗ

Τη Μεγάλη Τετάρτη παραπάνω από 100 γυναίκες και άνδρες με 4 χω­ροφύλακες ξεκίνησαν από τα Αμπάρια της Γαλλίανας για τη Σαντά. Όταν πλησίασαν προς το ύψωμα του Κιμισλή, εκείνοι που βάδιζαν μπροστά είδαν μερικούς Τούρκους, που τους διάταξαν να σταματήσουν ωσότου έρθουν οι τελευταίοι- όταν ήρθαν και αυτοί τους οδήγησαν σε άλλο ύψωμα εκεί χώρι­σαν τις γυναίκες, τις διάταξαν να παραδώσουν τα χρήματα και ότι πολύ­τιμο είχαν, γιατί σύμφωνα με τα τουρκικά έθιμα δεν επιτρέπεται ο άνδρας να αγγίσει γυναίκα.

 Κατόπιν αφού λήστεψαν τους άνδρες αφαιρώντας ότι καινούριο είχαν, πανωφόρι, πανταλόνι, κουκούλα ακόμα δε και τσαρούχια, τον κάθε ληστευόμενο ξύλιζε κάποιος, τον αδύνατο λιγότερο, το γερό περισ­σότερο.

Επειδή μερικά φορτώματα είχαν πέσει από τα ζώα, διάταξαν- τους άνδρες να τα φορτώσουν και ξεκίνησαν για το σπήλαιο της Σεσλή – καγιας.  Δεν είχαν απομακρυνθεί πολύ οι άνδρες, όταν άκουσαν πυροβολισμούς· εί­χαν σκοτώσει 3 γυναίκες των Κουρτιδαίων. Τότε οι υπόλοιπες γυναίκες παρά­τησαν τα φορτώματά τους και έφυγαν προς τον Αεθόδωρον και έφεραν τη λυπηρή είδηση στη Σαντά.

Όταν οι άνδρες που προχωρούσαν προς τη Σεσλή - καγια άκουσαν τους πυροβολισμούς, υποψιάστηκαν ότι κάτι κακό έγινε και ρωτούσαν ο ένας τον άλλον τι πρέπει να κάμουν. Οι Τούρκοι για να τους καθησυχάσουν τους είπαν ότι πυροβόλησαν για να εκφοβίσουν τις γυναίκες.

Στο μεταξύ 3 άνδρες άφησαν τα ζώα τους και έφυγαν τρεχάτοι προς το Στάμαν τη Πηλίκονος και γλύτωσαν όταν οι πρώτοι από τη συνοδεία πλησίασαν προς του Τσαλαπόγλη, οι τελευταίοι μόλις είχαν περάσει το Σιργανλού. Τότε 13 από τη μέση της συνοδείας που δεν φαίνονταν ούτε από την εμπροσθοφυλακή ούτε από την οπισθοφυλακή έφυγαν προς την Υ­παπαντή· και ύστερα από λίγο άλλοι έφυγαν προς τ' Αγρίδ' και άλλοι προς το Μίλταγουν από αυτούς σκοτώθηκαν οκτώ.

Όταν έφθασαν από τη Σαντά 3 χωροφύλακες και μερικοί άοπλοι βρή­καν τις 3 γυναίκες. Την άλλη μέρα πήραν τους σκοτωμένους άνδρες. Έγινε καταγγελία και η κυβέρνηση έπιασε πολλούς από τους Τσικανόϊ. Τον Ιούνιο άνδρες και γυναίκες έχτισαν φυλάκιο στου Τσαλαπόγλη.

Έφυγε ο Ισμαήλ Χακού και ύστερα από λίγες μέρες ήρθε στη θέση του κάποιος Μουσταφά - εφέντης· στον καιρό του οι Τούρκοι έρχονταν ελεύ­θερα στη Σαντά και ζητούσαν να τους ταΐσουν.

«Μια μέρα του Αυγούστου (1918), λέει ο Μ. Νυμφόπουλος, παρουσιά­σθηκε στο Μουσταφά ο Σεΐτ - αγάς και του ανέφερε πως οι Κυρτογλάντ' Ευκλείδης και Κώστας μαζί με τον Γιάννεν Κάτσον του κλέψανε 150 πρό­βατα κατά τη ρωσική κατοχή.

Ο Μουσταφά κάλεσε τον Ευκλείδη και πα­ρουσία του Σεΐτ - αγά του ζήτησε να επιστρέψει τα 150 πρόβατα η αξία τους, 600 μπαγκανότες. Του έδωσε δε προθεσμία δεκαπενθήμερη, ώσπου ο Σεΐτ - αγάς να γυρίσει από το Παϊπούρτ.

Ο Ευκλείδης βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο, διαμαρτυρήθηκε πως δεν ξέρει τίποτε από την υπόθεση, μα δεν εισακούσθηκε. Τι να κάνει;

Εμπρός γκρεμός και πίσω ρέμα. Στην α­πελπισία του φώναξε τον αδελφό του τον Κώστα, τους ανεψιούς του Θεόδωρο και Φίλιππο, τον Βασίλη Σωτηρόπουλο, το Φίλιππο Εφραιμίδη και μερικούς άλλους και πήρε την τρομερή απόφαση: Να βγει στο «κλαρί».

Η ανταρτική ομάδα του δεν είχε ορισμένο αριθμό. Κάποτε ανέβηκε στο 60 και 120 και στο τέλος κατέβηκε στο 13: Του Τσιρίπ, οι αντάρτες ήσαν 12.

Τον Σεπτέμβριο ο Χρύσανθος και ο Νίκος Καπετανίδης έστειλαν χρήματα στους αντάρτες.

Τον Οκτώβριο σημειώθηκαν τα πρώτα κρούσματα της Ισπανικής γρίπης, από την οποία προσεβλήθησαν πολλοί και πέθαναν αρκετοί.

Στις 27 σκότωσαν το Γαβριήλ Πασαλίδη στην Κολόσιαν. Συχνά επισκέπτονταν τη Σαντά αποσπάσματα για τους αντάρτες.

Το Μάρτιο του 1919 οι Κολοσέτ' λήστεψαν τους Σανταίους που πήγαν εκεί για ν' αγοράσουν καλαμπόκι.

Στη Σίμωναν σκότωσαν οι Τούρκοι 2 άνδρες και 2 γυναίκες.

Η κυβέρνηση έδωσε γενική αμνηστία και ζήτησε να καταθέσουν τα όπλα οι αντάρτες. Το Μάιο οι Τούρκοι σκότωσαν στο Πουρούν την Ουρανία Πηλείδη. Τότε κατέπλευσε στην Τραπεζούντα το αντιτορπιλικό «Βέλος» με τον  Ελλ. Ερυθρό Σταυρό. Ήταν επόμενο νάπαιρνε θάρρος ο Ελληνισμός καθώς και οι αντάρτες, που τον Ιούνιο λήστεψαν 50 Τούρκους στο  Κωφολείβαδο και σκότωσαν τον πατέρα του Κάλφα. Ύστερα από παράπονα των Τούρκων ήρθε στρατός και χωροφυλακή και ο Κάλφας για καταδίωξη των ανταρτών αλλά αντί να κυνηγήσουν τους αντάρτες έβρισαν, έδειραν και φυλάκισαν αθώους.

Ο καϊμακάμης Τζεβιζλίκ ειδοποίησε τους αντάρτες να συναντηθούν στη Σουμελά για να συνεννοηθούν η συνάντηση έγινε αλλά οι αντάρτες  ό­χι μόνο δεν δέχτηκαν να καταθέσουν τα όπλα, αλλά και φεύγοντας αφόπλι­σαν και 2 χωροφύλακες.