Ο εκδικητής — εσκιάς Παντέλ Αγάς Καρά Ισαρλής

Μνημειο για τους Ποντιους Ανταρτες στο Πανοραμα

Ο αρματωλός και εκδικητής — εσκιάς Καρά Ισαρλής Παντέλ Αγάς γεννήθηκε το 1675 στο χωριό Άνω Όξε (Ριζοχώρι) της Σαμψούντας και συγκαταλέγεται, βεβαίως, μεταξύ των πρώτων εκδικητών που συγκρότησαν ομάδες ανταρτών στις περιοχές τους, για αντίσταση στις συνεχείς καταπιέσεις, τις ληστείες και τις δολοφονίες Ελλήνων χριστιανών από τους τοπικούς ντερεμπέηδες και τους άνδρες τους.

Το Καρά Ισάρ — Ισαρλής ο κάτοικος — σημαίνει Μαύρο Φρούριο, προφανώς από το κάστρο που υπήρχε στο βουνό Ποομά, όπου, κυρίως, έδρασε ο Παντέλ Αγάς.

Ο Παντέλ Αγάς είχε το λημέρι του στο κοντινό με το χωριό του βουνό Ποομά, αλλά η δράση του επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές, όπως στα βουνά Αγιού Τεπέ και Κοτζά Νταγ της Σαμψούντας, και πιο πέρα, στο βουνό Νεπίν Νταγ της Πάφρας, όπου είχε συνεργασία με τον εκεί  αρματωλό και αρχιεκδικητή Τσουρούκ Γιώργη (Γεώργιος Τσουρουκίδης, από το χωριό Καράπουναρ της Πάφρας.

Ο Παντέλ Αγάς Καρά Ισαρλής έδρασε κατά την πε­ρίοδο 1700 με 1730 και η δράση του πέρασε τα όρια της Σαμψούντας. Το όνομά του αναφερόταν και στις περιοχές της Πάφρας, του Έρπαα, της Γάβζας κ. τ. λ.

Για τη δράση του Παντέλ Αγά μιλούσε ο Κυριάκος Κοτζαουστάγλου, που γεννήθηκε το 1828 στο χωριό Ζεϊνέλ της Πάφρας και ήταν το έτος 1945 ηλικίας 117 ετών. Γνώριζε τη δράση του Παντέλ Αγά από ακούσματα που είχε από τους παλαι­ότερους συγχωριανούς του, που γνώριζαν τους αντάρτες εσκιάδες.

Για την προσφορά των Καραϊσαρλήδων του Όξε στον αγώνα των Ποντίων κατά της τουρκικής τυραννίας έχουν λε­χθεί πολλά, γιατί πάντοτε βρέθηκαν πρώτοι στις επάλξεις του αγώνα των Ελλήνων χριστιανών και στάθηκαν δίπλα τους, όπως τότε, το 1700 με 1730, κατά την περίοδο 1916 — 1922 ενα­ντίον των αναθρώπων του Ταλαάτ και του Ενβέρ και στη συνένεια του Μουσταφά Κεμάλ, αλλά και μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα και την εγκατάστασή τους στο χωριό Πο­ταμοί Δράμας και στην πόλη της Δράμας.

Μεγάλη υπήρξε η προ­σφορά τους και στον αγώνα εναντί­ον των Βουλγάρων κατακτητών, κατά την περίοδο 1941 — 1944, με θύματα από τις οικογένειες τους.

Η ευγνωμοσύνη του ελληνι­κού έθνους και ειδικότερα των Ποντίων οφείλει να είναι μεγάλη στην οικογένεια των Καραϊσαρ­λήδων.

Γιώργος Αντωνιάδης

Οικονομολόγος-Συγγραφέας