Διδάγματα του ελληνισμού από την πτώση των αυτοκρατοριών του Βυζαντίου και της Τραπεζούντας.

 Τα διδάγματα από την πτώση της πρωτεύ­ουσας του βυζαντινού κράτους της Κωνσταντινουπόλεως το 1453 και της Τραπε­ζούντας το 1461 πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας του Πόντου, και η ήττα μετά  από έναν πόλεμο μέχρις εσχάτων, φάνηκαν από τη σημασία που πήρε η υποδούλωση του ελληνισμού για όλη τη μετέπειτα ιστορία του. 

Από αυτή την άμυνα μέχρι εσχάτων, την οποία οι ιστορικοί περιγράφουν με μεγάλη διεξοδικότητα, έννοια που τους ήταν ιδιαίτερα οικεία από την αρχαία παράδοση, προσπάθησαν να ακολουθήσουν και οι νεοέλληνες κατά την κήρυξη της ελληνικής επαναστάσεως το 1821, για να κερδίσουν τη δικαίωση του αγώνα τους και τον χαρακτηρισμό του σαν μια νόμιμη άμυνα απέναντι στον κατακτητή και σφετεριστή της εξουσίας, το σουλτάνο.

 Ότι οι Έλληνες του Πόντου ποτέ δεν είχαν θεωρήσει το σουλτάνο ως νόμιμη εξουσία συνάγεται και από πολλά άλλα, δηλ. από τις συνεχείς εξεγέρσεις, αλλά και από τα διάφορα κείμενα της εποχής της τουρκοκρατίας, χρονικά, ενθυμήσεις, λογοπαίγνια κλπ., όπου ο σουλτάνος αναφέρεται με χλευαστικό τρόπο και μάλιστα κατά την εποχή της πιο μεγάλης ακμής της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Είναι όμως ιδιαίτερα αξιοσημείωτο για την ποιότητα του ελληνικού πατριωτισμού όπου κι αν βρίσκονται οι Έλληνες, ότι ακριβώς συνέβη κατά την εποχή μας δηλ. κατά την εποχή του Β' παγκοσμίου πολέμου όπου η Ελλάδα μπόρεσε να αντιστα­θεί εναντίον ενός εχθρού ιδιαίτερα ισχυρού, παρόλες τις έντονες πολιτικές αντι­θέσεις που υπήρχαν μέσα στον ιδεολογικό και πολιτικό χώρο του τόπου μας.

 Η ανάγκη της άμυνας του πατρίου εδάφους έκανε τότε τους Έλληνες ώστε οι μεν άρχοντες να ξεπεράσουν ενδεχόμενες προσκολλήσεις προς τις κεντρικές - αντι­δραστικές - δυνάμεις του Άξονα, ο δε ελληνικός λαός να ξεχάσει τα ειδικότερα προβλήματα που τον έφεραν σε σύγκρουση με την τότε κυβέρνηση και να πολε­μήσει το 1940 -1941 με αξιοθαύμαστη σύμπνοια και αυτοθυσία.

Αυτή η άμυνα μέχρις εσχάτων, που τελικά εξελίχθηκε σε πραγματικό έπος, στηρίχθηκε στην έννοια της άμυνας του "Πατρίου", που μας παρέδωσαν οι πρό­γονοι μας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το έπος της Αλβανίας, είχε μεγάλες συνέπειες για τη μετέπειτα εξέλιξη του πολέμου εναντίον του ναζισμού του Χίτ­λερ και του φασισμού της Ιταλίας του Μουσολίνι (1941-44) και προκάλεσε το δί­καιο θαυμασμό όλου του κόσμου.

Αυτές οι τελευταίες νίκες κοντά σε εκείνες της παλαιότερης ιστορίας γεμί­ζουν εμάς τους νεοέλληνες με αισιοδοξία και περηφάνεια για το μέλλον, παρόλες τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουμε.

Ακριβώς τις ίδιες μεθόδους αντιποίνων των Τούρκων σε βάρος των άμαχων πληθυσμών, επιχείρησαν και οι χιτλερικοί στη διάρκεια του Β' παγκόσμιου πολέ­μου και πέτυχαν ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα τα οποία επεδί­ωξαν.

 Ο Γερμανός απεσταλμένος στην Αθήνα Neubacher γράφει πως η μέθοδος αυτή είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, γιατί οι πολεμιστές χαλυβδώνονται στην κυριολεξία όταν έχουν αδικοχαμένους συγγενείς και φίλους.

'Άλλωστε, έτσι εξη­γείται το γεγονός πως μία μόνο μεραρχία ανταρτών στον Πόντο αντιμετώπισε στρατιές ολόκληρες τουρκικού στρατού, ενώ στον Β' παγκόσμιο πόλεμο 60.000 Έλληνες αντάρτες δέσμευσαν στην Ελλάδα 300.000 επίλεκτες γερμανικές μονά­δες, χωριστά βέβαια από τις δυνάμεις των Βουλγάρων και Ιταλών επιδρομέων, που όλες μαζί οι εχθρικές δυνάμεις έφταναν στις 450.000 περίπου.

Οι Έλληνες του Πόντου στρατεύονταν στον τουρκικό στρατό όπως συμβαίνει αυτό σήμερα με τους μουσουλμάνους Πομάκους και τους λοιπούς μουσουλμά­νους της Θράκης που στρατεύονται στον ελληνικό στρατό.

Μάλιστα έπαιρναν μέρος στους κατακτητικούς ή αμυντικούς πολέμους της οθωμανικής αυτοκρατο­ρίας ή ακόμα και για την κατάπνιξη των επαναστατικών κινημάτων, τόσο στις βαλκανικές αλλά και σε άλλες περιοχές.

 Η στράτευση των Ελλήνων στον τουρκι­κό στρατό, έγινε κυρίως με το νέο σύνταγμα των Νεότουρκων το έτος 1914 όταν κηρύχθηκε γενική επιστράτευση δηλ. το περίφημο Σεφερπεγλίκ και όλοι οι πολί­τες από 20 μέχρι 45 ετών υποχρεώθηκαν να καταταγούν στον τουρκικό στρατό οπότε δημιουργήθηκε ένα μωσαϊκό στρατού από Τούρκους, Έλληνες, Εβραίους, Αρμένιους, Κούρδους, Τσερκέζους κλπ., που στάλθηκαν να πολεμήσουν στους βαλκανικούς χώρους, καθώς και σε άλλα μέτωπα τους ομοθρήσκους τους.

'Άλλωστε, τα ίδια μέτρα, ενδεχομένως, θα πάρει και η ελληνική διοίκηση σε περίπτωση ενός μελλοντικού πολέμου μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Αχιλλεα Στεφανου Ανθεμιδη

Διδάκτορα Νομικης του Πανεπιστημιου Gottingen