Κ I Α Ρ I Α Κ

To όνομα του πρώτου χωριού, που βρισκόταν στην περιοχή του Αρζρούμ, σήμαινε «Γεράκι». Το νέο χωριό ιδρύθηκε στο οροπέδιο, στους πρόποδες των «Βρεγμένων Βουνών» στην Άνω Τσάλκα το 1830 από τις ελληνικές οικογένειες, που ήρθαν από τη Μικρά Ασία.

Αν και η οικονομία των κατοίκων του Κιαριάκ βρισκόταν σε κακή κατάσταση, αυτοί άρχισαν να επισκευάζουν τις παλιές γεωργιανές εκκλησίες, που βρίσκονταν στο κέντρο του χωριού.

 Πρώτα αποφάσισαν να επισκευά­σουν μια εκκλησία, που βρισκόταν στην άκρη του χωριού. Αρχισαν την επισκευή το 1845, τελείωσαν το 1846, και την αφιέρωσαν στο Μεγα­λομάρτυρα Άγιο Γεώργιο.

Πρώτος ιερέας σ' αυτήν την εκκλησία διορί­στηκε ο Μιχαήλ Χάτσικοβ από την Τραπεζούντα, ο οποίος ήξερε κα­λά τη μητρική του γλώσσα, στην οποία και τελούσε τη λειτουργία στην εκκλησία.

Το μέγεθος της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου όμως ήταν μικρό και δεν ικανοποιούσε τις ανάγκες των πιστών, μια και ο αριθμός των κατοίκων του χωριού αυξήθηκε, επειδή από τη Μικρά Ασία έρχο­νταν συνεχώς οι συγγενείς.

Γι' αυτό από το 1848 οι πιστοί άρχισαν να μαζεύουν δωρεές για την κατασκευή καινούργιας εκκλησίας. Πολλοί κάτοικοι έδιναν χρήματα και άλλα πολύτιμα πράγματα, που τα έφεραν από τη Μικρά Ασία. Εί­χαν και πολλές εικόνες και εκκλησιαστικά είδη.

Οργανωτής αυτής της υπόθεσης ήταν ο ιερέας Μιχαήλ Χάτσικοβ. Υπό τη διεύθυνσή του οι κάτοικοι ετοίμασαν τα οικοδομικά υλικά και στις αρχές του 1866 οι α­ντιπρόσωποι του χωριού έκλεισαν συμφωνία με τους μάστορες Ιωάννη Ασλάνοβ και Ιωάννη Δημήτριεβ, που ζήτησαν για τη δουλειά 1500 ρούβλια σε ασήμι. Το σχέδιο της εκκλησίας εγκρίθηκε επίσημα από τη γραμματεία του Έξαρχου της Γεωργίας.

Την άνοιξη του ίδιου έτους οι μάστορες άρχισαν την κατασκευή, η οποία συνεχιζόταν ως το 1870. Λόγω όμως της αφορίας της γης η κατασκευή της εκκλησίας σταμά­τησε για λίγο.

Το 1871 ο ιερέας Κυριάκοβ έκανε έκκληση προς τους κατοίκους της περιοχής Τσάλκας να βοηθήσουν με χρήματα, για να χτιστεί η εκκλησία. Ο μάστορας Ρουμπτσόβ, για 700 ρούβλια σε ασή­μι, στόλισε τους εσωτερικούς τοίχους σύμφωνα με το σχέδιο της εκ­κλησίας Μτατσμίντα.

Η εκκλησία της Παναγίας 

Μετά το τέλος της κατασκευής στις 3 Σεπτεμ­βρίου του 1872 την εκκλησία του Κιαριάκ εγκαινίασε ο Ιωάννης Κυ­ριάκοβ αφιερώνοντάς την στην Παναγία.

Πάνω από την πόρτα της εκκλησίας της Παναγίας υπήρχε επιγρα­φή στην ελληνική γλώσσα, που ανέφερε: «Αν' ιξερον ο κασιτός ετών μά­τι της κόμισος της υπέρ θεοτάκι δαπανια δεκτά του προϊερέων I. Κυ­ριάκοβ και των κατοίκων τη χορ Κερέκ αυτοκρατόρουν τος Αλεξάνδριτο».

Τελικά η εκκλησία της Παναγίας στο χωριό Κιαριάκ χτίστηκε με πρωτοβουλία του πρώτου ιερέα I.Γ.Κυριάκοβ, που καταγόταν από την περιοχή της Τραπεζούντας και με τη βοήθεια των πιστών. Να ση­μειώσουμε ότι ο ιερέας I.Γ.Κυριάκοβ το 1874 έγινε πρωτεργάτης της κατασκευής ελληνικής εκκλησίας στο χωριό Σάντα και στο Ελληνικό Τετζής.

Ο Κυριάκοβ ήταν γιός ιερέα και τελείωσε το ιδιωτικό θεολο­γικό σχολείο στην Τραπεζούντα. Μετά τη μετανάστευση στη Ρωσική Αυτοκρατορία ο Κυριάκοβ πέρασε στο εκκλησιαστικό σχολείο της Τι­φλίδας και αφού το τελείωσε με άριστα διορίστηκε στην περιοχή του.

 Για τη δραστηριότητά του αυτή άξιζε το σεβασμό του Έξαρχου της Γε­ωργίας. Π.χ. μετά τον έρανο για την επισκευή του μοναστηριού του Αχτάλ, το 1851, ο Κυριάκοβ βραβεύτηκε με τη ζώνη των ιερέων. Αργότερα από τον ίδιο τον Έξαρχο πήρε πολύτιμο σταυρό για ενθύμιο του πολέμου 1853-1856. Τελικά το 1861 ο ιερέας I.Γ.Κυριάκοβ διο­ρίστηκε από τον Έξαρχο της Γεωργίας πρόεδρος των ελληνικών εκ­κλησιών της περιοχής Τσάλκας. Αργότερα τιμήθηκε με το βραβείο του Κόκκινου Στρατού για τις υπηρεσίες του στον πόλεμο 1877-1878.

Το 1887 ο ιερέας I.Γ.Κυριάκοβ ήταν 70 χρονών. Έστειλε τότε αί­τηση προς τον Έξαρχο της Γεωργίας ζητώντας να διορίσει στη θέση του το γιό του Ξενοφώντα, απόφοιτο της ιερατικής σχολής της Τιφλί­δας. Η επιθυμία του αυτή πραγματοποιήθηκε.

Αργότερα ο Ξενοφώντας έγινε ιδρυτής του πρώτου εκκλησιαστικού σχολείου στην προαναφερ­θείσα εκκλησία. Σ' αυτό το σχολείο ο Ξενοφώντας Κυριάκοβ δίδασκε την ελληνική γλώσσα και τα ελληνικά γράμματα στα παιδιά των πι­στών. Εξαιτίας του η νέα γενιά των Ελλήνων αυτού του χωριού έμαθε να γράφει και να διαβάζει καλά τα ελληνικά.

Το επιβεβαιώνουν τα εκ­κλησιαστικά έγγραφα που βρίσκονταν στην εκκλησία της Παναγίας. Στις αρχές του 20ου αιώνα, με βάση αυτό το σχολείο, άνοιξε το κο­σμικό σχολείο, στο οποίο οι ντόπιοι ιερείς δίδασκαν τη μητρική γλώσ­σα. Οι τοπικές αρχές όμως έστειλαν εκεί ένα δάσκαλο γνώστη της Ρω­σικής γλώσσας, τον Μ.Μ.Σαρικάτζε.

Αυτό το γεγονός βεβαιώνει ότι οι Έλληνες δεν ήθελαν να ξεχάσουν τη μητρική τους γλώσσα, αλλά τους ανάγκαζαν να το κάνουν.

Στην εκκλησία της Παναγίας βρέθηκαν και ιερά βιβλία στα ελληνι­κά, που εκδόθηκαν στη Βενετία κατά τους 17ο - 18ο - 19ο αιώνες. Με­ταξύ αυτών των βιβλίων φυλάχθηκε η Καινή Διαθήκη στα ταταρικά με αραβική γραφή, που εκδόθηκε το 1890 στην πόλη Καζάν.

Όλες οι σημειώσεις που κράτησαν οι ιερείς από τα 1840 καταστράφηκαν στα 1920. Χωρισμένα φύλλα που ανήκαν στη Βίβλο έφτασαν ως τις μέρες μας. Βρέθηκε επίσης ένα μικρό βιβλίο σημειώσεων του 1930. Εκεί α­ναφέρεται πως οι ντόπιοι ιερείς, κρυφά από τον ελληνικό λαό, μοιρά­ζονταν τα έσοδα μεταξύ τους.

Οι κάτοικοι του Κιαριάκ μιλούσαν τουρκικά και αρμενικά, επειδή στη Μικρά Ασία οι Έλληνες και οι Αρμένιοι ζούσαν στο ίδιο χωριό. Οι μεγαλύτεροι κάτοικοι ήξεραν και τη μητρική γλώσσα.

Μετά την μετα­νάστευση στην περιοχή Τσάλκας για κάποιο χρονικό διάστημα οι Αρμένιοι ζούσαν με τους Έλληνες στο χωριό αυτό. Μετά βρήκαν ε­λεύθερα κρατικά χωράφια και εγκαταστάθηκαν εκεί. Οι νέοι Έλληνες του χωριού μέχρι τα 1930-40 του αιώνα μας μιλούσαν και αρμενικά.

Τελικά, η γνώση της αρμενικής και τουρκικής γλώσσας, το ταταρικό και αρμενικό περιβάλλον στην περιοχή Τσάλκας, η πίεση από την πλευρά των τοπικών αρχών και ιερέων, όπως και ο εκρωσισμός, ήταν λόγοι που οι Έλληνες ξεχνούσαν την ελληνική γλώσσα. Οι Έλληνες ήταν ξένοι εκεί.

Οι γείτονές τους όμως ζούσαν εκεί σαν στο σπίτι τους χωρίς προβλήματα και συνέχιζαν να μιλάνε στη γλώσσα τους.