Τραπεζούντα ,η βασίλισσα των πόλεων του Ευξείνου και πάσης Ανατολής, και η πανάρχαια ελληνική πόλη.
Ιδρύθηκε το 756 π.Χ. σαν αποικία της Σινώπης. Η ακμή της αρχίζει την εποχή των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Τραϊανού και Αδριανού και, κυρίως, επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού, οπότε έγιναν σπουδαία έργα καλλωπισμού και οχύρωσης της πολης.
Η Τραπεζούντα , κατά το μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας της διατήρησε την αυτονομία της, ακόμη και επί Μεγάλου Αλεξάνδρου και επί Ρωμαίων. Μόνη εξαίρεση η περίοδος του Βασιλείου του Πόντου, από τον Μιθριδάτη Γ'. Μετα την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους ,το 1204, ιδρύθηκε η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες Κομνηνούς, τον Αλέξιο και τον Δαβίδ, που κράτησε περίπου δυο αιώνες.
Η μεγάλη της ακμή οφειλόταν στην έξοχη θέση του λιμανιού της. Γιατί η Τραπεζούντα ήταν απόληξη της μεγάλης οδού των καραβανιών, που, ξεκινώντας από την Κεντρική Κίνα, από τις οάσεις του Κασγκαρ, της Υπερωξιανης και του Χορασαν, περνώντας νοτίως της Κασπίας και των πόλεων Σουλτανιέ και Ταυρίδα, κατέληγε στην Τραπεζούντα. Το χριστιανικό αυτό λιμάνι ήταν ένας σταθμός, που άνοιγε, τον δρόμο προς την Κωνσταντινούπολη και τη Δύση, στα εμπορεύματα που μετέφεραν τα καραβάνια των μουσουλμάνων, καθως και των Ενετών από την μαύρη Θάλασσα.
 |
| Φροντιστήριο Τραπεζούντας |
Η μεγάλη, όμως εμπορική του αξία βασιζόταν στο γεγονός ότι το λιμάνι βρισκόταν στα χέρια των χριστιανών, που είχαν συναλλαγές με τους εμπόρους της Δύσης. Από τις σχέσεις αυτές προερχόταν και ο μεγάλος πλούτος της αυτοκρατορίας. Η διεθνής εμπορική κίνηση του λιμανιού της προκαλούσε εισροή πολλών ξένων, από τους οποίου; πολλοί εγκαταστάθηκαν εκεί.
Ο ελληνισμός της Τραπεζούντας υπήρξε ακμαίος κα με υψηλό φρόνημα, που χαρακτήριζε πάντα τους Πόντιους ακρίτες και, οπωσδηποτε, πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο έθνος, ως σπουδαίο εκπαιδευτικό κέντρο του ελληνισμού. Περίφημο υπήρξε το Φροντιστήριο Τραπεζούντας, που από το 1630 μέχρι το 1922, αδιάλειπτα γαλούχησε τους νέους με την ελληνική παιδεία. Ακόμη, ονομαστή ήταν η έδρα η μητροπολιτική, που έφερε τον τίτλο του υπερτίμου και εξάρχου πάσης Λαζικής.
Η αυτοκρατορία είχε καταλυθεί το 1461 από τον Μωάμεθ Β'. Το απόρθητο φρούριο της Τραπεζουντας, εννεα χρονια μετα την πόλη, έπεφτε και αυτό, κι έσβηνε ετσι για πάντα και η τελευταία ελληνική αυτοκρατορία.
Ωστόσο, επί τουρκοκρατίας αναγεννήθηκε και υπήρξε ο φρουρός του ελληνισμού και το έρεισμα του Ορθόδοξου Χριστιανισμού στη Μικρά Ασία, γραφει ο χαρισματικός μητροπολίτης της Χρύσανθος στο έργο του που διασώζει την ιστορία της πολης αυτής «Η Εκκλησία Τραπεζούντος» και τα κείμενα σε αυτό θεωρούνται κλασσικά.
Κατά τον 19ο αιώνα , μέχρι τον Α' παγκόσμιο πόλεμο, ο ελληνισμός της Τραπεζούντας ήκμασε. Υπολογιζόταν ότι οι Ελληνες στην Τραπεζούντα ήταν 15.000 και 80.000 στα περίχωρα. Αυτή την περίοδο, όπως γραφει ο ηγέτης - μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος(κατόπιν αρχιεπίσκοπος Αθηνών), μια από τις πιο λαμπρές φυσιογνωμίες της ελληνικής εκκλησίας, η Τραπεζούντα, καθως και ολόκληρος ο Πόντος, αποτελούσε το βορειοανατολικον αναποσπαστον μέρος μιας γεωγραφικής μονάδας.
Κεντρον έχουσα το Αιγαίον και όρια την Αδριατική, την Μεσόγειο, τον κιλίκιον Ταύρο, την Μεσοποταμία, την Αρμενία και τα Καρπάθια όρη, αποτελεί την καθ' ημάς Ανατολή, ης οι λαοί εχουσι τον αυτόν τρόπον αισθάνεσθαι και σκέπτεσθαι και ευλαβείσθαι, και υπό την επίδρασιν του από του Αιγαίου εκπορευομένου Ελληνικού Πνεύματος, εδημιούργησαν πάντοτε ιδιαίτερον είδος πολιτισμού.
Αγγελική Στεργίου
Δημοσιογράφος -Συγγραφέας.
Τα ενυπογραφα αρθρα εκφραζουν τις αποψεις και τις θεσεις αυτων που υπογραφουν