ΕΝΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

Ή Σαντά λεγόταν έπτάκωμος γιατί είχε 7 ενορίες στις πλαγιές δυο υ­ψηλών οροσειρών. Καί στή μεν ανατολική ήταν ή ενορία Ζουρνατζάντων (τουρ­κικά Ζούρνατζιλη), στη δε δυτική οι άλλες 6: 
Πιστοφάντων (Πίστοφλη), 
Τζακαλάντων (Τζάκαλη),
 Ίσχανάντων (Ίσχανλη),
 Πινατάντων (Πίνατλη),
 Κοσ­λαράντων (Zip Πίνατλη)
 και Τερζάντων (Τερζιλή).

Μιάμιση ώρα χαμηλότερα ήσαν μικροί συνοικισμοί. Τα Φτελένια (Ίφτελέν): Τρανόν Φτελέν, Χαρατζιάντων, Αλιάντων, Γαράκοτυλ, Υπαπαντή (Δώ­δεκα Αλάτια = τουρκικά  Υπαπαντη) και Κοπαλάντων (Κόπαλη).

 

Οι Σανταίοι συνήθως το Τερζάντων ονόμαζαν Κάθεν χωρίον, το δέ Πιστοφάντων Άνθεν χωρίον. Το Κοσλαράντων οι γύρω Τούρκοι ονόμαζαν Τζίγκιανλη.

Το εθνικό όνομα των κατοίκων ήταν Σανταίος και Σανταία, οι ίδιοι ονόμαζαν τον εαυτό τους, Σαντέτες και Σαντέτσα.

Μερικοί ξένοι νομίζουν ότι ή Σαντά αποτελείτο από 7 χωριστά χωριά. Όχι, αλλά από 7 ενορίες:

1) Διότι και οι Τούρκοι την ονόμαζαν καριέ, τα δέ χωριά μαχαλέ, όχι κιόϊ (χωριό).

 2) Διότι ή Διοίκηση δέν ζητούσε από κά­θε χωριό τους φόρους χωριστά, αλλά ένα ποσό από όλες, του οποίου ή Δημογεροντία έκαμνε την κατανομή στις ενορίες, ανάλογα με τον αριθμό τών οικογενειών τής καθεμιάς.

 3) Διότι ή Σαντά είχε μια Γενική Δημογεροντία για τη διοίκηση και όλα τα ζητήματα.

4) Διότι είχε μια κοινή Φιλόπτωχο Αδελφότητα.

Οι ενορίες Πινατάντων και Κοσλαράντων είχαν από 50 οικογένειες, Τερζάντων και Ζουρνατζάντων από 100, Ίσχανάντων 200 και Πιστοφάντων μαζί με το Τσακαλάντων 300. Ύστερα από το 1900 ό πληθυσμός αυτός είχε ε­λαττωθεί πολύ, διότι πολλές οικογένειες είχαν ξενιτευθεί. Ή Υπαπαντή ή Δώδεκ' Αλάτια μέ 40 οίκογ., Κοπαλάντων μέ 30, 'Αλάντων, Χαρατζάντων, Τρανόν Φτελέν καί Γαράκοτυλ μέ ελάχιστες οικογένειες.

Σήμερα, κατά τον Πρόεδρο της Σαντάς Αχμέτ Πολάτ κατοικούν στην ενορία Πινατάντων τα παιδιά του Μουεζίν από τη Σίμωνα, στην ενορία Ισχανάντων 63 οίκογ. από τη Γιάχωρα Σουρμένων, Τζακαλάντων 12 οίκογ. από τό Καράκιοΐ Γεμουράς, Πιστοφάντων 35 από τό Σιντσάν Μεσοχώρ', Ζουρνατζάντων 25 από τήν Άσα, Κοσλαράντων 5 από τη Χάρουξα. Άπ' όλες αυτές διαχειμάζουν μόνο οί 5 πού κατοικούν σοί Κοσλαράντων. Οι άλλες μόνο παραθερίζουν με τα ζώα τους.

Στάθης Αθανασιάδης(Γεροστάθης)