Πόντος! Ευλογημένη γη των
προγόνων μας, με τα καταπράσινα παρχάρια και τα πολλά ποτάμια, που τα
διασχίζουν, της χαρίζουν τη δροσιά και τη δύναμη της ζωής.
Είναι ο Πόντος με την πλούσια βλάστηση στις απέραντες εκτάσεις, άλλα και με τα πανύψηλα βουνά, που οι κορυφές τους χάνονται στην καταχνιά. Στις χλοερές ράχες έχουν ριζώσει ατελείωτες σειρές οι φουντουκιές, που συντροφεύουν τους ανθρώπους σε όλη τους τη ζωή.
Εκεί, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου, συντροφιά με τα κύματα της θάλασσας, ενώ κάποιοι άλλοι σκαρφαλωμένοι στις πλαγιές των βουνών χαίρονται την άγρια ομορφιά της φύσης, που έγινε ένα με την ψυχή τους.
Εκεί ρίζωσαν οι Έλληνες Πόντιοι από τα πανάρχαια χρόνια και δημιούργησαν τον δικό τους πολιτισμό, τη δική τους ιστορία. Μια ιστορία που αναδείχτηκε πολύτιμο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και της πανανθρώπινης προσφοράς.
Εκεί έζησαν οι προγονοί μας στις πανάρχαιες μήτρες της μυθολογίας και της προϊστορίας του ελληνικού πολιτισμού, με τις οικουμενικές αξίες του ελληνισμού, που τις διαπότισαν τα μεγάλα οράματα του Μακεδόνα στρατηλάτη, του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Άξια τέκνα της Ελλάδας, έζησαν αρρήκτως συνδεδεμένα με τις πιο υψηλές εκφάνσεις του χορού και του τραγουδιού. Είχαν ως κέντρο αναφοράς τη βασίλισσα τους , την Τραπεζούντα, με το πλούσιο ιστορικό παρελθόν, που φτάνει το 756 π.Χ., να συναγωνίζεται ακόμη και την ιστορία της Ρώμης , με ορόσημο το 753 π.Χ.
Στην αρχαιότητα έγινε ο Πόντος γνωστός από τους στρατιώτες του Ξενοφώντα, που κραύγαζαν από την χαρά τους , όταν αντίκρισαν τη θάλασσα και την ταύτισαν με την σωτηρία τους. Είναι καταγραμμένη η φιλοξενία των στρατιωτών την άνοιξη του 401 π.Χ. Είδαν τους κάτοικους να μιλούν την ίδια γλώσσα , που εύκολα διατηρούσε τον νόμο της εθνικής τους καταγωγής.
Στη διάβα της ιστορίας, από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα , έζησαν πρώτα κάτω από την περσική κυριαρχία, για να υποδεχτούν αργότερα την ανδρεία των στρατιωτών των Μακεδόνων και την ευφυΐα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σαν ελευθερωτή, με τους διάδοχους του της ελληνιστικής εποχής. Από την περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας πέρασαν στην ιστορική περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Από το 1204, μετά την άλωση της Βασιλεύουσας από τους Φράγκους, θα ακολουθήσουν δική τους πορεία, διατηρώντας το έμβλημα του μονοκέφαλου αετού της δυναστείας των Κομνηνών.
Από το 1453 μέχρι το 1461 θα αναδειχτεί η ανδρεία των Πόντιων, που υπερασπίστηκαν, μαζί με την Τραπεζούντα, τον ακριτικό ελληνισμό. Η τελευταία πράξη του δράματος θα παιχτεί την ημέρα της Παναγίας στις 15 Αυγούστου 1461. Έκτοτε ο ποντιακός λαός θα διατηρήσει, κάτω από την σκλαβιά των Τούρκων, την εθνική και θρησκευτική του συνείδηση. Θα προσπαθήσει η ελληνική ψυχή να μαζέψει τα κουρέλια της ήττας και της ντροπής και θα διατηρήσει ακέραιους τους κρίκους της ελληνικής ιστορίας.
Σε ολόκληρο το χρονικό διάστημα της τουρκικής σκλαβιάς, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας και του Πόντου στερείτο, βεβαίως, της πολιτικής υπόστασης και ελευθερίας, είχε, όμως, ως στήριγμα τη θρησκευτική του ελευθερία.
Από τον 19ο αιώνα , συγκεκριμένα από 1878 το σκλαβωμένο έθνος, κάνοντας χρήση των σουλτανικών διαταγμάτων (Χάττι σερίφ και Χάττι Χουμαγιούν, 1839 και 1856 αντιστοίχως) περί ισότητας των λαών της οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα δημιουργήσει τις καλύτερες προϋποθέσεις για την βελτίωση των συνθηκών της ζωής του.
Το εμπόριο προς τα λιμάνια της Μικράς Ασίας και της Ευρώπης διεξάγεται από τους Έλληνες και τους Αρμένιους εμπόρους. Έρχονται σε επαφή και επικοινωνία με τους λαούς της Ευρώπης και διαμορφώνουν νέες ιδέες και αντιλήψεις για τη ζωή, τις οποίες μεταφέρουν και στους Έλληνες του Πόντου. Η οικονομική τους ανάπτυξη, όμως, συμβάλλει και στη βελτίωση των συνθηκών για τα γράμματα και την παιδεία. Καινούργιες εγκαταστάσεις κτιριακές κατασκευάζονται για να στεγάσουν τα όνειρα των δασκάλων και των σπουδαστών και να εξελιχτούν σε εστίες πνευματικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της νεολαίας.
Ο 20ος αιώνας βρίσκει τους Έλληνες να ζουν την οικονομική και την εκπαιδευτική τους ακμή. Γρήγορα, όμως, όλα θα αλλάξουν και τα σύννεφα της καταστροφής θα σκιάσουν τον καθαρό ουρανό της ευημερίας. Η νικηφόρα προέλαση του Ελληνικού Στρατού θα στερήσει από την οθωμανική αυτοκρατορία την Ήπειρο και τη Μακεδονία.
Ο τραυματισμένος εθνικός εγωισμός των Οθωμανών αναζητούσε τα αίτια και τους ένοχους της ήττας του από τον ελληνικό στρατό. Δεν άργησαν να τους ανακαλύψουν στο πρόσωπο των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Έπρεπε να βρεθεί ο χρόνος και η κατάλληλη ευκαιρία. Η κήρυξη του Α' παγκοσμίου πολέμου το 1914 ήταν ευτυχής συγκυρία γι' αυτούς.
Οι Νεότουρκοι με τις φονταμελιστικές τους θεωρίες, θεμελίωσαν στα στίφη του τουρκικού λαού την επιστροφή στις πηγές της θρησκείας και του κορανίου. Με τα πύρινα κηρύγματα τους, άναψαν το μίσος στον τουρκικό λαό εναντίον των Ελλήνων, κατά την διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου. Για τέσσερα χρόνια επιδόθηκαν στο προσφιλές τους έργο, τις δολοφονίες, τις ληστείες και τις καταστροφές. Άλλοτε με τον λευκό θάνατο, τις άσκοπες μετακινήσεις των Ελλήνων, που τις μετέτρεψαν σε πορείες θανάτου. Χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά άφησαν την τελευταία τους πνοή σε κάποιο χαντάκι, από το κρύο στους βαρείς χειμώνες ή από τα άγρια χτυπήματα των συνοδών στρατιωτών. Είχε λείψει κάθε έννοια δικαιοσύνης και σεβασμού της ανθρώπινης ζωής. Άλλοτε , πάλι, οδηγούνται σε στρατόπεδα, κατ' ευφημισμό τάγματα εργασίας, τα οποία μετέτρεψαν σε τάγματα θανάτου.
Παναγιώτης Ι. Παπαδόπουλος*
Φιλόλογος, συγγραφέας.
* Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν τις θέσεις της ιστοσελίδας. Εκφράζουν τις θέσεις αυτών που υπογράφουν.
Είναι ο Πόντος με την πλούσια βλάστηση στις απέραντες εκτάσεις, άλλα και με τα πανύψηλα βουνά, που οι κορυφές τους χάνονται στην καταχνιά. Στις χλοερές ράχες έχουν ριζώσει ατελείωτες σειρές οι φουντουκιές, που συντροφεύουν τους ανθρώπους σε όλη τους τη ζωή.
Εκεί, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου, συντροφιά με τα κύματα της θάλασσας, ενώ κάποιοι άλλοι σκαρφαλωμένοι στις πλαγιές των βουνών χαίρονται την άγρια ομορφιά της φύσης, που έγινε ένα με την ψυχή τους.
Εκεί ρίζωσαν οι Έλληνες Πόντιοι από τα πανάρχαια χρόνια και δημιούργησαν τον δικό τους πολιτισμό, τη δική τους ιστορία. Μια ιστορία που αναδείχτηκε πολύτιμο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και της πανανθρώπινης προσφοράς.
Εκεί έζησαν οι προγονοί μας στις πανάρχαιες μήτρες της μυθολογίας και της προϊστορίας του ελληνικού πολιτισμού, με τις οικουμενικές αξίες του ελληνισμού, που τις διαπότισαν τα μεγάλα οράματα του Μακεδόνα στρατηλάτη, του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Άξια τέκνα της Ελλάδας, έζησαν αρρήκτως συνδεδεμένα με τις πιο υψηλές εκφάνσεις του χορού και του τραγουδιού. Είχαν ως κέντρο αναφοράς τη βασίλισσα τους , την Τραπεζούντα, με το πλούσιο ιστορικό παρελθόν, που φτάνει το 756 π.Χ., να συναγωνίζεται ακόμη και την ιστορία της Ρώμης , με ορόσημο το 753 π.Χ.
Στην αρχαιότητα έγινε ο Πόντος γνωστός από τους στρατιώτες του Ξενοφώντα, που κραύγαζαν από την χαρά τους , όταν αντίκρισαν τη θάλασσα και την ταύτισαν με την σωτηρία τους. Είναι καταγραμμένη η φιλοξενία των στρατιωτών την άνοιξη του 401 π.Χ. Είδαν τους κάτοικους να μιλούν την ίδια γλώσσα , που εύκολα διατηρούσε τον νόμο της εθνικής τους καταγωγής.
Στη διάβα της ιστορίας, από την αρχαιότητα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα , έζησαν πρώτα κάτω από την περσική κυριαρχία, για να υποδεχτούν αργότερα την ανδρεία των στρατιωτών των Μακεδόνων και την ευφυΐα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σαν ελευθερωτή, με τους διάδοχους του της ελληνιστικής εποχής. Από την περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας πέρασαν στην ιστορική περίοδο της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Από το 1204, μετά την άλωση της Βασιλεύουσας από τους Φράγκους, θα ακολουθήσουν δική τους πορεία, διατηρώντας το έμβλημα του μονοκέφαλου αετού της δυναστείας των Κομνηνών.
Από το 1453 μέχρι το 1461 θα αναδειχτεί η ανδρεία των Πόντιων, που υπερασπίστηκαν, μαζί με την Τραπεζούντα, τον ακριτικό ελληνισμό. Η τελευταία πράξη του δράματος θα παιχτεί την ημέρα της Παναγίας στις 15 Αυγούστου 1461. Έκτοτε ο ποντιακός λαός θα διατηρήσει, κάτω από την σκλαβιά των Τούρκων, την εθνική και θρησκευτική του συνείδηση. Θα προσπαθήσει η ελληνική ψυχή να μαζέψει τα κουρέλια της ήττας και της ντροπής και θα διατηρήσει ακέραιους τους κρίκους της ελληνικής ιστορίας.
Σε ολόκληρο το χρονικό διάστημα της τουρκικής σκλαβιάς, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας και του Πόντου στερείτο, βεβαίως, της πολιτικής υπόστασης και ελευθερίας, είχε, όμως, ως στήριγμα τη θρησκευτική του ελευθερία.
Από τον 19ο αιώνα , συγκεκριμένα από 1878 το σκλαβωμένο έθνος, κάνοντας χρήση των σουλτανικών διαταγμάτων (Χάττι σερίφ και Χάττι Χουμαγιούν, 1839 και 1856 αντιστοίχως) περί ισότητας των λαών της οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα δημιουργήσει τις καλύτερες προϋποθέσεις για την βελτίωση των συνθηκών της ζωής του.
Το εμπόριο προς τα λιμάνια της Μικράς Ασίας και της Ευρώπης διεξάγεται από τους Έλληνες και τους Αρμένιους εμπόρους. Έρχονται σε επαφή και επικοινωνία με τους λαούς της Ευρώπης και διαμορφώνουν νέες ιδέες και αντιλήψεις για τη ζωή, τις οποίες μεταφέρουν και στους Έλληνες του Πόντου. Η οικονομική τους ανάπτυξη, όμως, συμβάλλει και στη βελτίωση των συνθηκών για τα γράμματα και την παιδεία. Καινούργιες εγκαταστάσεις κτιριακές κατασκευάζονται για να στεγάσουν τα όνειρα των δασκάλων και των σπουδαστών και να εξελιχτούν σε εστίες πνευματικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της νεολαίας.
Ο 20ος αιώνας βρίσκει τους Έλληνες να ζουν την οικονομική και την εκπαιδευτική τους ακμή. Γρήγορα, όμως, όλα θα αλλάξουν και τα σύννεφα της καταστροφής θα σκιάσουν τον καθαρό ουρανό της ευημερίας. Η νικηφόρα προέλαση του Ελληνικού Στρατού θα στερήσει από την οθωμανική αυτοκρατορία την Ήπειρο και τη Μακεδονία.
Ο τραυματισμένος εθνικός εγωισμός των Οθωμανών αναζητούσε τα αίτια και τους ένοχους της ήττας του από τον ελληνικό στρατό. Δεν άργησαν να τους ανακαλύψουν στο πρόσωπο των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και του Πόντου. Έπρεπε να βρεθεί ο χρόνος και η κατάλληλη ευκαιρία. Η κήρυξη του Α' παγκοσμίου πολέμου το 1914 ήταν ευτυχής συγκυρία γι' αυτούς.
Οι Νεότουρκοι με τις φονταμελιστικές τους θεωρίες, θεμελίωσαν στα στίφη του τουρκικού λαού την επιστροφή στις πηγές της θρησκείας και του κορανίου. Με τα πύρινα κηρύγματα τους, άναψαν το μίσος στον τουρκικό λαό εναντίον των Ελλήνων, κατά την διάρκεια του Α' παγκοσμίου πολέμου. Για τέσσερα χρόνια επιδόθηκαν στο προσφιλές τους έργο, τις δολοφονίες, τις ληστείες και τις καταστροφές. Άλλοτε με τον λευκό θάνατο, τις άσκοπες μετακινήσεις των Ελλήνων, που τις μετέτρεψαν σε πορείες θανάτου. Χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά άφησαν την τελευταία τους πνοή σε κάποιο χαντάκι, από το κρύο στους βαρείς χειμώνες ή από τα άγρια χτυπήματα των συνοδών στρατιωτών. Είχε λείψει κάθε έννοια δικαιοσύνης και σεβασμού της ανθρώπινης ζωής. Άλλοτε , πάλι, οδηγούνται σε στρατόπεδα, κατ' ευφημισμό τάγματα εργασίας, τα οποία μετέτρεψαν σε τάγματα θανάτου.
Παναγιώτης Ι. Παπαδόπουλος*
Φιλόλογος, συγγραφέας.
* Τα ενυπόγραφα άρθρα δεν εκφράζουν τις θέσεις της ιστοσελίδας. Εκφράζουν τις θέσεις αυτών που υπογράφουν.