Επώνυμα Σανταίων

Σε παλαιά δημόσια ή κοινοτικά έγγραφα βρίσκονταν υπογραφές Γεώργιος Δημητρίου, Νικόλαος Κωνσταντίνου κ,λ.π.

Επειδή όμως δύο ή και περισσότεροι συνέπιπτε να έχουν το ίδιο όνομα και πατρώνυμο, έγινε ανάγκη να προστεθεί και άλλο όνο­μα το επώνυμο ή επίθετο, κατά τους Ποντίους παρωνύμ, και τουρκικά λαούπ.

Το επώνυμο έγινε κυρίως από το όνομα του γονιού στο οποίο εί­χαν προστεθεί οι καταλήξεις - ίδης - άδης και - πουλος: Γεωργιάδης, Πετρίδης, Σπυριδόπουλος.

Αλλά και αυτό δεν μπορούσε να αποκλείσει τη συνωνυμία και τη σύγχυση, γι' αυτό πολλά επώνυμα έγιναν από το επάγγελμα: Τεμιρτζόγλης (σιδεράς), Κουφατζής (κατασκευαστής κούφας δηλ. ξύλινο δοχείου), Γιαζιτζόγλου (γραμματικός), Ζωγραφόπουλος κ.τ.ό.

Άλλα επώνυμα έγιναν και από σωματικά ή ψυχικά ελαττώματα ή χαρίσματα: Τοπαλίδης (κουτσός), Παρμακσούης (χωρίς δάχτυ­λο), Ουζούντζ (μακρύς), Νιζάμς (στρατιώτης), Τασιακλέας (γαλα­νομάτης) κ.τ.λ. και από τον τόπο της καταγωγής έγιναν μερικά: Κοασέτες (από το Κοάς), Τσαγκαρέτες (Τσαγκάρ), Ταντουρλουχέτες και άλλα.

Προκειμένου για γυναίκες το επώνυμο εκφέρεται σε πτώση γενι­κή: Ελένη Πηλείδου (θυγατέρα ή σύζυγος του Πηλείδη). Πολλά επώνυμα έχουν μεταφρασθεί στην καθαρεύουσα από τους δασκάλους: Το Αράπογλου έγινε Μαυρόπουλος, Καράγιλαν - Μαυροφρίδης, Ισπύρογλου - Σπυράντης στου Τερζάντων και Σπυριδόπουλος στου Ισχανάντων, Τοπάλογλου - Χωλίδης, Τοσουνόγλου - Ταυρίδης κ.τ.λ.

Μερικά επώνυμα έχουν μεταφρασθεί λανθασμένα από άγνοια της Τουρκικής: Τεριόγλου - Ποταμόπουλος σαν να ήταν Τερέογλου, Τεπετίογλου - Κορυφίδης σαν να ήταν Τεπέογλου. Άλλα πάλι δεν έχουν μεταφρασθεί: Ασλανίδης, Πασαλίδης, Το­παλίδης, Κανταρίδης, Καλαϊτσίδης, Πιστοφίδης, Τουϊσουζίδης κ.λ.π.

Κάποτε συνέπιπτε σε ένα σπίτι και οι δύο νύφες να έχουν το ίδιο όνομα· για να μη γίνει σύγχυση ονομάστηκαν η Τρανέσα και η Μικρέσα η Ζωή τ' Αραπάντων, η Κάθεν η νύφε (τ' Αραπάντων) η Κοντέσα Ελένε (τη Τιαριά) κ.λ.π. Ή αν ήταν η μια από ξένο χω­ριό προσετέθη το όνομα του χωριού: Ολασέτζα η Ζωή (τ' Αρα­πάντων), η Φτελενέτζα, η Κοπαλέτζα κ.λ.π.

Στα επώνυμα μπορει κανεις να κατατάξει και ταπαραγωγα που φανερωνουν τη γυναικα του δεινα(ανδρωνυμικα): Γιαννίνα(γυναικα του Γιάνν') , Θεοδωρινα,Γιωρίνα, Φιλιππίνα, Σταθίνα κ.λ.π.

Σταθης Αθανασιάδης

Πηγη: Λαογραφια Σαντας του Ποντου