Η ελληνική πραγματικότητα της περιόδου 1892-1899, όπως την είδαν και την περιέγραψαν Γάλλοι διπλωμάτες και στρατιωτικοί της εποχής

Ο Γάλλος στρατιωτικός ακόλουθος στην Αθήνα λοχαγός Che­valier οτις 6 Αυγούστου 1892 αναφέρει:

Βάσει τον άρθρον 71 τον Συντάγματος οι αξιωματικοί πον ήθελαν να γίνουν βουλευτές, 5,5 μήνες νωρίτερα από τις εκλογές ετίθεντο οε διαθε­σιμότητα και αν είχαν εκλεγεί συνέχιζαν να είναι οε διαθεσιμότητα μέχρι τέ­λους της βουλευτικής τους θητείας.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης με νόμο της 4 Ιουλ. 1882 αναγνώριζε σαν χρόνο πραγματικής υπηρεσίας το χρόνο βουλευτικής θητείας τον αξιωματικού.

Έτσι π.χ. ο Μαυρομιχάλης, αφού υπηρέτησε μέχρι υπολοχαγός και στη συνέχεια ασχολήθηκε με την πολιτική, πήρε όλες τις προαγωγές και έγινε συνταγματάρχης. Το ίδιο και ο γιός του Κουμουνδούρου, που είχε φύγει από μαθητής της Σχολής Ευελπίδων".

Ο παραπάνω ακόλουθος σ' άλλη αναφορά του στις 25 Μαΐου 1892 γράφει:

"... Στις 17 Μαΐου ο διάδοχος προήχθη σε ταξίαρχο και ανέλαβε την 3η Στρατιωτική Διοίκηση Αθηνών από τον ταξίαρχο Μαυρομιχάλη, ο οποίος θα πολιτευτεί.

... Είναι δύσκολο να εξηγήσω τους λόγους, πον ώθησαν το βασιλιά να προαγάγει το γιό τον και ν' ανέβει τόσο γρήγορα την ιεραρχία...

Το ηθικό των αξιωματικών στις παραμονές του πολέμου του 1897 παραμένει χαμηλό.

 Ιδου τι γράφει ο Γάλλος ακόλουθος, λοχαγός Wimpffen, το 1895:

"... Δέχθηκα, την επίσκεψη του υπολοχαγού Κωνσταντόπουλου* και του ανθυπολοχαγού Κολοκοτρώνη, που κατάγεται από τη γνωστή ιστορική οικο­γένεια. Ζητούν να καταταγούν στη γαλλική Λεγεώνα των Ξένων σαν αξιωματικοί και να πολεμήσουν στη Madagascar. Στην αίτηση τους δεν μπορεί η Γαλλία παρά να είναι ευαίσθητη, εντούτοις οφείλεται στο γεγονός της έλλει­ψης προαγωγών στον ελληνικό στρατό. Οι εκλογές συνέτριψαν τον Τρικούπη.

 Ο Δεληγιάννης γέμισε με υποσχέσεις τους ψηφοφόρους του, όμως είναι απίθανο να βρεί λύσεις ευνοϊκές στα προβλήματα. που αντιμετωπίζει τώρα η Ελλάδα...".

Βεβαία η κυβέρνηση Δεληγιάννη και το παλάτι οχι μόνο δεν έλυσαν τα προβλήματα, αλλά και, χωρίς καμιά προετοιμασία, έστειλαν εκστρα­τευτικά σώμα στην Κρήτη και σε λίγο ενεπλάκησαν και στον πόλεμο με την Τουρκία το 1897, που λίγο κόντεψε να οδηγήσει στην πλήρη επανακατάκτηση της Ελλάδας από τους Τούρκους. Επιβλήθηκε στην Ελλάδα διεθνής οικονομικός έλεγχος. Ευτυχώς όμως χάρη στην επέμβαση Αγγλί­ας, Γαλλίας, Ρωσίας, ξαναπήγε στα παλαιά προ του πολέμου συνορά της.

Η σημασία του καταστροφικού αυτού πολέμου ποτέ δε διδάχθηκε σωστά, ούτε ακόμη και στη Σχολή Ευελπίδων. Έτσι οι περισσότεροι ή τον αγνοούμε ή τον θεωρούμε σαν μικρή λεπτομέρεια της νετότερης ιστο­ρίας μας. Η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, διότι:

1.      Ουσιαστικά ήταν ο πρώτος ένοπλος αγώνας της Ελλάδας μετά την απελευθέρωσή της. Μέχρι το 1897 μόνο επαναστατικά κινήματα είχαμε στην Κρήτη, Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία. Θράκη.

2.      Απέδειξε ότι δεν υπήρχε κανένα επιτελικό σχέδιο, καμιά πολεμική προετοιμασία.

3.      Ο στρατός μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια ουδέποτε οργανώ­θηκε σε σύγχρονη βάση και ουδέποτε αποκολλήθηκε από τον ασφυκτικό κομματικό εναγκαλισμό.

4.      Η μικρή προσπάθεια του Χαριλάου Τρικούπη, σχετικά με εξοπλι­σμό και αναδιοργάνωση του στρατού, δεν είχε τα απαιτούμενα αποτελέ­σματα, γιατί δεν κατόρθωσε ν' αλλάξει το σύστημα επιλογής των αξιωματικών και τη νοοτροπία τους.

5.      Η φλεγόμενη Μακεδονία, από τη δράση των Βούλγαρων κομιτατζήδων. αφέθηκε πλέον οτην τύχη της.

6.      Αποδείχθηκε η ασυγκράτητη και ανεύθυνη πολιτική φαυλότητα, που δε δίστασε να οδηγήσει τη χώρα σε τέτοια περιπέτεια και κατα­στροφή.

7.      Μέχρι τότε, όπως γράφουν και οι ξένοι διπλωμάτες, ο βασιλιάς Γεώργιος ενδιαφερόταν για τη διασκέδαση, τις όμορφες γυναίκες, τις μακροχρόνιες διακοπές του στις γαλλικές ακτές και την επίτευξη οικονομι­κών πλεονεκτημάτων γι’ αυτόν και τα παιδιά του**.
Στον πόλεμο όμως αυτόν ανέτειλε ένα σκοτεινό αστέρι -ο διάδοχος Κοϊνσταντίνος- που άρ­χισε εκεί στη Θεσσαλία σαν Αρχιστράτηγος την καταστροφή και την ολοκλήρωσε το 1922.

Όμως ο πόλεμος αυτός και τα όσα επακολούθησαν δημιουργούν για το λαό μας τους εξής προβληματισμούς:

α. Οι πρωταγωνιστές του σ' οποιοδήποτε άλλο κράτος θα είχαν κρε­μαστεί ή εξοριστεί. Ιδού τι συνέβη:

-Ο βασιλιάς παρέμεινε αγέρωχος στη θέση του.

-Ο πρωθυπουργός Θ. Δεληγιάννης εξακολούθησε την πολιτική του καριέρα και το Μάρτιο του 1905 επανεξελέγη πρωθυπουρ­γός.

-Ο διάδοχος πήγε για λίγα χρόνια διακοπές στη Γερμανία, ολο­κλήρωσε την πλήρη αφοσίωση και υποταγή του στον κουνιάδο του Γερμανό Καϊζερ Γουλιέλμο II. Επανήλθε δριμύτερος και θα δούμε στη συνέχεια την εθνοκτόνο δράση του.

-Ο Ράλλης αργότερα έγινε πολλές φορές πρωθυπουργός.

β. Κανένα δίδαγμα δεν αντλήθηκε απ' αυτόν τον καταστροφικό πό­λεμο, όπως θα δούμε παρακάτω.

Πραγματικά αισθάνεται κανείς εθνική ταπείνωση διαβάζοντας τις αναφορές του Γάλλου στρατιωτικού ακολούθου, που παρακολούθησε στενά, ακόμη και με προσωπική παρουσία, τις επιχειρήσεις του πολέμου. Ιδού μερικά χαρακτηριστικά:

- Σ' αναφορά του, 27 Απριλίου 1897, γράφει:

 "... Αξιοθρήνητες ειδήσεις έφτασαν στο Βόλο, όπου αφίχθηκα το Σάβ­βατο 24 Απριλίου- Περιμένουν άφιξη Τούρκων από τη μια στιγμή στην άλλη. Δεν είναι ακόμη καλά πληροφορημένοι ως προς τη φύση της καταστροφής που υπέστη ο ελληνικός στρατός, αλλά γνωρίζουν ότι μια άτακτη φυγή έλαβε χώρα το απόγευμα της Παρασκευής (23 Απριλίου) στα περίχωρα του Τυρνάβου και ότι αυτή η πόλη καίγεται από ωρα 11 του Σαββάτου.

Πλήθος φυγά­δων κατέκλυσε τους δρόμους προς Φάρσαλα..." και συνεχίζει "... 500 Τούρ­κοι ιππείς αρκούσαν, για να εξοντώσουν τη νύκτα της Παρασκευής προς το Σάββατο το πλήθος των φυγάδων, που κοιμόντουσαν στη Λάρισα και άλλοι 500 μπορούσαν χωρίς τουφεκιά να φτάσουν στο Βόλο, για να καταστρέφουν τους ανεφοδιασμούς σε όπλα, τρόφιμα, πυρομαχικά...

... Κατηγορούν το διάδοχο ότι εγκατέλειψε αμαχητί τη Λάρισα φεύγο­ντας προς τα πίσω μεταξύ των πρώτων. Τον αδελφό του (εννοεί το Νικόλαο) τον κατηγορούν ότι η πυροβολαρχία πυροβολικού, που διοικούσε, δεν έκανε καμιά εμφάνιση στο μέτωπο και απομακρύνθηκε πρώτη..."

Ο Γάλλος πρέσβυς στην Αθήνα διαβίβασε, την 22 Μαΐου 1897, την παρακάιω πληροφορία.

"... Τρίτη, στη Λαμία εμφανίζονται, οι πρώτοι φυγάδες... Περί ώραν 1 πρωινή, πανικός προκληθείς από συμμορίες που επιδιώκουν ληστείες. Με την αυγή ο διάδοχος ανακοινώνει ότι το Γενικό Επιτελείο θα απομακρυνθεί και ότι το παν έχει χαθεί, ο στρατός διαλύεται και παρακαλεί το λοχαγό Wimpffen να παραμείνει κοντά του, διότι η στολή του (Γάλλου) θα συνεισφέ­ρει στην ασφάλεια του..."

Δύο μέρες νωρίτερα ο ίδιος πρέσβυς μ' αναφορά του της 20 Μαΐου 1897 αναφέρει:

"... Λαμία, 18 Μαίου, 6 η ώρα απόγευμα... Το Γενικό Επιτελείο, με τα νέα της τουρκικής προέλασης αποφάσισε σύμπτυξη στη Φούρκα. Αφού τηλεγράφησε στην Αθήνα ο διάδοχος αποχώρησε πρώτος στις 11 το βράδυ. Ο στρατός ακολουθεί σε τρεις κολώνες (φάλαγγες) με μέγάλη αταξία. Ούτε ένας αξιωματικός του Επιτελείου δεν έμεινε για να καλύψει τη σύμπτυξη των  φαλάγγων ούτε καθορίστηκαν οι τοποθεσίες, που θα καταλάμβαναν τα τμή­ματα...

... Το Επιτελείο παρουσιάζει μια ανήκουστη αδυναμία απασχολούμενο μόνο με τους πρίγκιπες.

Η πυροβολαρχία του πρίγκιπα Νικολάου σ' εφεδρεία*** δεν έριξε ακόμη μια βολή...

... Γενικά το υπόλοιπο ελληνικό πυροβολικό κράτησε καλά και υπέστη μεγάλες απώλειες...

... Το Επιτελείο και οι πρίγκιπες δε θα εμπλακούν ποτέ ουσιαστικά.

Τίποτε δε θα εμποδίσει να δούμε τους Τούρκους να εισέρχονται στην Αθήνα, όταν θα θελήσουν, εάν μια ανακωχή δε μεσολαβήσει".

Στον πόλεμο όμως αυτόν ξεπήδησε και ένα άλλο πρόσωπο, ένας λο­χαγός του Μηχανικού, που σ' όλο το διάστημα ήταν κοντά ο το διάδοχο. Ονομάζεται Δούσμανης. Πρόσωπο που έπαιξε σκοτεινό ρόλο αργότερα και συγκαταλέγεται στους πρωτεργάτες της καταστροφής του 1922, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

Ο Γάλλος στρατιωτικός ακόλουθος λοχαγός Wimpffen σ' ανα­φορά του 25 Αυγούστου 1899 σχολιάζει την έκθεση του διαδόχου, που συνετάγη από το λοχαγό Δούσμανη και που αφορούσε στον πόλεμο του 1897. Ο Γάλλος αποδίδει τις ευθύνες:

- Στη βασιλική οικογένεια και κυρίως στο διάδοχο.

 -Στους πρωθυπουργούς Δεληγιάννη και Ράλλη (που διαδέχθηκε τον πρώτο μετά την πτώση της Λάρισας).

Ο βασιλιάς Γεώργιος στο λόγο του Θρόνου προς τo ελληνικό Κοινοβούλιο στις 16 Μαρτίου 1899 ανέφερε μεταξύ άλλων:

"... Ένα μεγάλο γεγονός, η διευθέτηση τον Κρητικού Προβλήματος, στο μέτρο του δυνατού, έλαβε χώρα, χάρη στις Μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις.

... Η κυβέρνηση τον Νησιού εμπιστεύθηκε στον αγαπητό γιό μου Γεώρ­γιο****....

... Η αναδιοργάνωση τον στρατού μας κατέστη απαραίτητη*****".

 Χάρης Τσιρκινίδης

 

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης και της Μ. Ασίας, μέσα από τα γαλλικά αρχεία

* Αυτός θα παίξει καταστροφικό ρόλο στην περίοδο του Διχασμού και τo 1920-1922.

** Έτσι αποκτήθηκε, με χαριστικές πράξεις και παραχωρήσεις, προίκες και δωρεές, η περίφημη βασιλική περιουσία.

*** Όπως είναι γνωστό, ποτε δεν τίθεται πυροβολικό σ' εφεδρεία.

 ****Είναι αυτός με τον οποίο ήλθε σε διαφωνία ο Βενιζέλος, που κατέληξε οτην Επανά- σταση του θερισσου, το 1905.

***** Αυτή οδήγησε το διάδοχο και πάλι στην αρχιστρατηγία