Δημοτικά Τραγούδια που αναφέρονται στον Διγενή

Πολλά είναι τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται σε συγκεκριμένα κάστρα και καστρόπυργα του Πόντου. Αρκετά από αυτά έχουν πάντοτε ως ήρωα κάποιον Ακρίτα, τον ανώνυμο Πόντιο Ακρίτα, που χτίζει ό ίδιος το κάστρο του σε μια μακρινή περιοχή των συνόρων, για να φυλάξει την πατρίδα του από τις επιδρομές των βαρβάρων.

 Πάντοτε ο ήρωας ονομάζεται Ακρίτας, σε όποια περιοχή του Πόντου και αν τοποθετείται η δράση του. Ακρίτας και κάστρο είναι, τις περισσότερες φορές, αλληλένδετα. Δεν νοείται κάστρο χωρίς Ακρίτα και Ακρίτας χωρίς κάστρο.

Τα δημοτικά τραγούδια αναφέρουν:

Ακρίτες κάστρον έχτιζεν τριγύρω σα ραχία.

Απάν' του κόσμου τα φυτά εκεί φέρ' και φυτεύει,

απάν' του κόσμου τα πουλιά, εκεί πάγ'νε φωλεύ'νε.

 Ατά κελάιδ'ναν κι έλεγαν: «Πάντα θα ζει Ακρίτας».

Κι έναν πουρνόν πουρνίτσικον και Κερεκήν ημέραν

ατά κελάιδ'ναν κι έλεγαν: «Αύρ' αποθάν' Ακρίτας»...

Αχπάσκεται ο Ακρίτες μου να πάει να κυνηγεύει.

 Σσο μεσοστράτ' 'κ' επρόφτασεν, σσο μεσοστράτ' κ' επήγεν,

επόνεσεν η κεφαλιά τ', ταράζειν η καρδία τ',

και συντρομάζ'ν τα γόνατ' ατ' και 'κ' επορεί να πάγει.

Ακρίτες οπίσ' κλώσκεται και πικραναστενάζει:

«Ν' αϊλί εμέν τον άκλερον, εγώ πώς θ' αποθάνω!»...

«Ακούς, ακούς, Ακρίτα μου, ντο λέγ'νε οι γειτονάδες;».

«Κόρ', έλα εφτάμε ασπασμόν και τσ' αποχωρησίας».

Κλίσκεται κα' να προσκυνά τ' Ακρίτα την καρδίαν.

Ατός την κόρην έγλυσεν, την θαυμαστήν την κόρην.

Οι δύ'ς μίαν επέθαναν, οι δύ'ς μίαν έθαφταν.

Μια άλλη παραλλαγή λέει:

Ακρίτας κάστρον έκτιζεν κι Ακρίτας περιβόλιν

σ' έναν ομάλ', σ' έναν λιβάδ', σ' έναν 'πιδέξιον τόπον.

Όσα του κόσμου τα φυτά, εκεί φέρ' και φυτεύει,

κι όσα του κόσμου τα πουλιά, εκεί παν και φολεύ'νε.

Πάντα κελάιδναν κι έλεγαν, πάντα να ζει Ακρίτας,

κ' έναν πουρνόν πουρνίτζικον και Κερεκήν ημέραν

ατά κελάιδναν κ' έλεγαν, «Αύρ' αποθάν' Ακρίτας».

 -Ακούς, ακούς, Ακρίτα μου, κι άξιον μου παλληκάριν,

 ακούς ντο λέγ'νε τα πουλιά, ακούς ντο κελαϊδούνε;

 -Ατά μικρά πουλόπα είν', 'κ' εξέρ' να κελαϊδούνε.

Φέρε με τη σαΐτα μου ντο συρ' τρακόσα πήχες,

ας πάγω και να κυνηγώ 'κει σα κυνηγοτόπα.

 Κι αν ευρίσκω να κυνηγώ, εγώ 'κι θ' αποθάνω,

 Κυνήγεσεν, κυνήγεσεν, πουθέν κυνήγιν 'κ' εύρεν.

Ο Χάρος τον επέντεσεν απάν' σο σταυροδρόμιν:

Στην παραλλαγή της Κερασούντας, στην οποία έβαλαν αυθαίρετα τον τίτλο «Ο Διγενής κι ο Χάρος», που δημοσιεύτηκε το 1909 στο περιοδικό «Λαογραφία», το δημοτικό τραγούδι λέει:

Ακρίτας κάστρον έχτιζεν τριγύρω σα ραχία.

 Απάν' του κόσμου τα φυτά εκεί φέρ' και φυτεύει,

 Απάν' του κόσμου τα πουλιά εκεί πάγ'νε φωλεύ'νε.

Ατά κηλάιδναν κι έλεγαν: Πάντα θα ζει ο Ακρίτες.

-Αφέστεν τα πουλόπα μου, ας κηλαϊδούν κι ας χαίρουν,

ατά μικρά πουλόπα είν' 'κ' εξέρ'ν να κηλαϊδούνε.

 Όταν τερεί το πέραγμαν, ο Χάρον κατηβαίνει.