Οι Αυτόχθονες λαοί του Πόντου.

Μαζί με τους πρώτους άποικους Έλληνες στην περιοχή του Πόντου ζούσαν και άλλοι λαοί, κυρίως στο εσωτερικό. Οι Έλληνες άποικοι ζούσαν στα παράλια, μέσα σε οχυρωμένες πόλεις.

Μερικοί από τους λαούς αυτούς εξελληνίσθηκαν μέσα στους επόμενους αιώνες, ενώ άλλοι, πρώτα εκχριστιανίσθηκαν και στη συνεχεία εξελληνίσθηκαν κατά τις περιόδους της Ρωμαιοκρατίας και της Βυζαντινοκρατιας.

Αρκετοί ,όμως, από αυτούς, μην αντέχοντας τη σκληρή φορολογία που τους επέβαλλε ο αυτοκράτορας του Βυζάντιου, απομακρύνθηκαν στην αρχή από τον χριστιανισμό των Βυζαντινών, ασπαζόμενοι ή εφευρίσκοντας διάφορες αιρέσεις, και στη συνέχεια δέχθηκαν τους Τούρκους σαν ελευθερωτές τους και εξισλαμίσθηκαν.

Οι λαοί  που εξελληνίσθηκαν  ή εκχριστιανίσθηκαν, ήταν, κατά τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο, τον Ξενοφώντα και τον Στράβωνα, οι Παφλαγονες που κατοικούσαν κοντά στον Παρθένιο ποταμό, στους οποίους ανήκαν και οι Ενετοί- οι οποίοι, σύμφωνα με την παράδοση πήγαν στην συνέχεια και κατοίκησαν την περιοχή της Βενετίας, στην Ιταλία και συνδέονται με τους κατοπινούς Ενετούς ή Βενετούς - οι Αλιζωνες, λίγο μακρύτερα, οι Λαζοι (Αιγύπτιοι μεταφερθέντες από τους Φαραώ) , οι Κολχοι(από τον απόγονο του Αιήτη, πατέρα της Μήδειας, τον Κολχο), που διακρίνονταν στις φυλές Μαχελονες, Ζυνδρειτες, Αιψιλιοι, Αβασγοι, και κατοικούσαν ανατολικά της Τραπεζούντας, οι Λευκόσυροι στην περιοχή της Καππαδοκίας, οι Χάλυβες στην περιοχή της Αργυρούπολης, που λέγονταν και Χαλδαιοι ή Χαλδοι και Αρμενοχαλυβες. Μέχρι τα τελευταία χρόνια, η περιοχή της Αργυρούπολης λεγόταν Χαλδια.

Οι Μοσσύνοικοι ήταν ένας άλλος λαός, που ζούσε κάτω από την Κερασούντα ως την Τρίπολη. Οι Δριλες ζούσαν  νότια της Τραπεζούντας, οι Μακρωνες ή Μακροκέφαλοι ή Σαννοι ή Τζανοι, περίπου στην ίδια περιοχή, οι Σκυθηνοι αρκετά νοτιότερα, οι Κερκιτες νοτιοανατολικά, οι Ταόχοι, πιο ανατολικά, προς τη χώρα των Καρδούχων(Κούρδων). Κοντά στη Λαζικη και προς το εσωτερικό της ζούσαν οι Μόσχοι  ή  μεσχοι.

Στον δυτικό Πόντο ζούσαν οι Τιβαρινοι ή Τιβρανοι και δυτικότερα, πέρα από τον ποταμό Αλυ, οι Παφλαγονες. Γίνεται και πάλι αναφορά στην Παφλαγονία, γιατί,  ενώ παλαιότερα ήταν αυτοτελής περιοχή , στα βυζαντινά χρόνια εντάχθηκε στον Πόντο.

Κυριότερες πόλεις της η Σινώπη, η Παφρα, η Ηράκλεια, η Ινεπολη, η Κασταμονη κ.α.