Είναι γνωστό ότι, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (Αύγουστος 1913), διαμορφώνεται ένας νέος πολιτικός χάρτης στα Βαλκάνια.
Η νέα αυτή πολιτική κατάσταση ανάγκασε χιλιάδες Έλληνες, Μουσουλμάνους, Σέρβους και Βουλγάρους να αναζητήσουν καταφύγιο στα μητροπολιτικά τους κέντρα, μια που, με τη νέα ρύθμιση των συνόρων, βρέθηκαν έξω απ' αυτά, εκτεθειμένοι στην εθνικιστική μανία του κυρίαρχου εθνοτικού τους περιβάλλοντος.
Βέβαια, τα θέματα αυτά ερευνήθηκαν και εξετάστηκαν από τον Α.Α. Πάλλη, που παρακολούθησε το προσφυγικό πρόβλημα της Ελλάδας από τη γένεση του, 1914, μέχρι την οριστική εγκατάσταση των προσφύγων (1930).
0 Α.Α. Πάλλης, ως υπεύθυνο στέλεχος των αρμοδίων υπηρεσιών, δηλ. της Επιτροπής Περίθαλψης και Εγκατάστασης των Προσφύγων (Θεσσαλονίκη 1914), της Επιτροπής Περίθαλψης Προσφύγων (Κωνσταντινούπολη, 1918), της Μ.Ε.Α.Π. (Μικτής Επιτροπής Ανταλλαγής Πληθυσμών) (1923), της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (1923- 1930), ήταν σε θέση να γνωρίζει από κοντά το Προσφυγικό πρόβλημα της χώρας μας, αλλά και, γενικότερα, την πορεία των πληθυσμιακών μετακινήσεων στα Βαλκάνια, σε όλη τους τη διάρκεια, από το 1912 μέχρι το 1930. Τα στοιχεία και τα πορίσματά του είναι δημοσιευμένα σε μια σειρά δημοσιευμάτων που μας καταπλήσσουν για τη ζωντάνια της αφήγησης και για
την ακρίβεια της εξιστόρησης.
Πρέπει, όμως, να πούμε ότι τα δημοσιεύματα του Πάλλη δίνουν, περισσότερο, τη στατιστική διάσταση των μετακινούμενων πληθυσμών και την πληθυσμιακή εξέλιξη της Μακεδονίας και Θράκης από το 1912 μέχρι το 1924.
Δεν προχωρούν στη διερεύνηση των ειδικότερων συνθηκών που εξώθησαν χιλιάδες Έλληνες, αλλά και Μουσουλμάνους, να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ελλάδα και την Τουρκία, αντίστοιχα.
Το ερώτημα δηλ. που μπαίνει εδώ είναι, αν οι εν λόγω πληθυσμοί υπήρξαν θύματα οργανωμένων διωγμών (στην Ελλάδα εις βάρος των Μουσουλμάνων, στην Τουρκία και Βουλγαρία εις βάρος των Ελλήνων), ή μήπως προτίμησαν οι ίδιοι να αποφύγουν τη μοίρα μιας μειονότητας μέσα σε ξένο εθνικό κορμό.
Ο Πάλλης χρησιμοποιεί τον όρο «καταφθάνουν» ή «μεταναστεύουν» για τους Έλληνες από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, τον Καύκασο, τη Θράκη (δυτική και ανατολική), τη Μ. Ασία.
Άλλωστε, και οι τίτλοι των δημοσιευμάτων του κάνουν λόγο για μεταναστεύσεις: «Στατιστική μελέτη περί των φυλετικών μεταναστεύσεων», «φυλετικές μεταναστεύσεις στα Βαλκάνια» κ.λπ.
Έπειτα, στα κείμενα του Πάλλη, που αναφέρονται σ' αυτή την περίοδο, δε γίνεται εκτενής λόγος για τα μέτρα περίθαλψης και εγκατάστασης που θεσπίστηκαν και υλοποιήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση στις αρχές, ακόμη, του προσφυγικού προβλήματος (1914) για τους πρώτους Έλληνες πρόσφυγες, τόσο από την Ανατολή (Τουρκία, Καύκασο), όσο και από βαλκανικές χώρες (Βουλγαρία, Σερβία).
Αυτά, ακριβώς, φιλοδοξούμε να παρουσιάσομε εδώ: πρώτα-πρώτα, τις συνθήκες που εξώθησαν τους Έλληνες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, στο διάστημα 1913-14, και τα κοινωνικά και ευρύτερα, για την υποδοχή και αποκατάστασή τους, μέτρα που θεσπίστηκαν.
Έπειτα, κάτω από ποιες συνθήκες αναχώρησαν για την Τουρκία οι Μουσουλμάνοι της Μακεδονίας στο διάστημα 1913-14.
Στάθης Πελαγίδης
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονικης(Παιδαγωγική Ακαδημία Φλώρινας)
"ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 1913-1930"
Η νέα αυτή πολιτική κατάσταση ανάγκασε χιλιάδες Έλληνες, Μουσουλμάνους, Σέρβους και Βουλγάρους να αναζητήσουν καταφύγιο στα μητροπολιτικά τους κέντρα, μια που, με τη νέα ρύθμιση των συνόρων, βρέθηκαν έξω απ' αυτά, εκτεθειμένοι στην εθνικιστική μανία του κυρίαρχου εθνοτικού τους περιβάλλοντος.
Βέβαια, τα θέματα αυτά ερευνήθηκαν και εξετάστηκαν από τον Α.Α. Πάλλη, που παρακολούθησε το προσφυγικό πρόβλημα της Ελλάδας από τη γένεση του, 1914, μέχρι την οριστική εγκατάσταση των προσφύγων (1930).
 |
Πάλλης Αλέξανδρος 1851-1935 |
την ακρίβεια της εξιστόρησης.
Πρέπει, όμως, να πούμε ότι τα δημοσιεύματα του Πάλλη δίνουν, περισσότερο, τη στατιστική διάσταση των μετακινούμενων πληθυσμών και την πληθυσμιακή εξέλιξη της Μακεδονίας και Θράκης από το 1912 μέχρι το 1924.
Δεν προχωρούν στη διερεύνηση των ειδικότερων συνθηκών που εξώθησαν χιλιάδες Έλληνες, αλλά και Μουσουλμάνους, να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ελλάδα και την Τουρκία, αντίστοιχα.
Το ερώτημα δηλ. που μπαίνει εδώ είναι, αν οι εν λόγω πληθυσμοί υπήρξαν θύματα οργανωμένων διωγμών (στην Ελλάδα εις βάρος των Μουσουλμάνων, στην Τουρκία και Βουλγαρία εις βάρος των Ελλήνων), ή μήπως προτίμησαν οι ίδιοι να αποφύγουν τη μοίρα μιας μειονότητας μέσα σε ξένο εθνικό κορμό.
Ο Πάλλης χρησιμοποιεί τον όρο «καταφθάνουν» ή «μεταναστεύουν» για τους Έλληνες από τη Βουλγαρία, τη Σερβία, τον Καύκασο, τη Θράκη (δυτική και ανατολική), τη Μ. Ασία.
Άλλωστε, και οι τίτλοι των δημοσιευμάτων του κάνουν λόγο για μεταναστεύσεις: «Στατιστική μελέτη περί των φυλετικών μεταναστεύσεων», «φυλετικές μεταναστεύσεις στα Βαλκάνια» κ.λπ.
Έπειτα, στα κείμενα του Πάλλη, που αναφέρονται σ' αυτή την περίοδο, δε γίνεται εκτενής λόγος για τα μέτρα περίθαλψης και εγκατάστασης που θεσπίστηκαν και υλοποιήθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση στις αρχές, ακόμη, του προσφυγικού προβλήματος (1914) για τους πρώτους Έλληνες πρόσφυγες, τόσο από την Ανατολή (Τουρκία, Καύκασο), όσο και από βαλκανικές χώρες (Βουλγαρία, Σερβία).
Αυτά, ακριβώς, φιλοδοξούμε να παρουσιάσομε εδώ: πρώτα-πρώτα, τις συνθήκες που εξώθησαν τους Έλληνες να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, στο διάστημα 1913-14, και τα κοινωνικά και ευρύτερα, για την υποδοχή και αποκατάστασή τους, μέτρα που θεσπίστηκαν.
Έπειτα, κάτω από ποιες συνθήκες αναχώρησαν για την Τουρκία οι Μουσουλμάνοι της Μακεδονίας στο διάστημα 1913-14.
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονικης(Παιδαγωγική Ακαδημία Φλώρινας)
"ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 1913-1930"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου