Ποντιακά έθιμα των Φώτων

Τα Φώτα ήταν για τον Πόντο, όπως και για όλη τη χριστιανοσύνη, μεγά­λη γιορτή. Την ημέρα αυτή, με τον μεγάλο αγιασμό, όλη η φύση αγιάζεται και οι ουρα­νοί αγάλλονται.

 

Γιαυτό, όλοι, μικροί μεγάλοι, έπρεπε να βρίσκονται στα σπίτια τους, να ξεκινήσουν οικογενειακά για την εκκλησία, όπου, με ευλάβεια και κατάνυξη, παρακολουθούσαν τη θεία λειτουργία, έπαιρναν τον αγιασμό, έπιναν τρεις γουλιές και έβρεχαν τα μάτια τους.

Μετά την απόλυση της εκκλησίας, οι παπάδες περνού­σαν από τα σπίτια της ενορίας τους και «φώτιζαν», ραντί­ζοντας με αγιασμό τους διάφορους χώρους, τους ιδιοκτήτες και τα μέλη των οικογενειών τους.

 Δέχονταν προαιρετικά φιλοδωρήματα σε κέρματα, που έριχνε ο οικοδεσπότης στο παρχάτς (δοχείο) του αγιασμού, το οποίο κρατούσε το παιδί που συνόδευε τον παπά.

Ο παπάς άφηνε αγιασμό στο σπίτι, που αυξανόταν σε όση ποσότητα ήθελαν οι ένοικοι, με κοινό νερό από αυτό που έπιναν. Με αυτό ράντιζαν τις αγελάδες και τα χωράφια τους, να ευλογηθούν, να γίνουν αποδοτικά και να προφυλαχθούν από κάθε βλάβη.

Ράντιζαν και τους κήπους, τις αποθήκες, τους αχυρώνες, για να διώξουν τα κακά πνεύματα. Ο αγιασμός των Φώτων δινόταν σε αρρώ­στους και ψυχορραγούντες.

Την παραμονή των Φώτων, οι Έλληνες του Πόντου άναβαν στα σπίτια τους κεριά για τους πεθαμένους τους και ανήμερα των Φώτων, ο καθένας κρατούσε, στην εκ­κλησία, κερί ή λαμπάδα. Το κερί το έφερναν αναμμένο στο σπίτι, όπως έκαναν και τη Λαμπρή, και το έσβηνε με τον αγιασμό. Αυτό ήταν το «φωτακέρ'» και με αυτό άναβαν την κανδήλαν. Το φύλαγαν στο εικονοστάσι ή επάνω τους, γιατί το θεωρούσαν φυλαχτό, που έδιωχνε τις δαιμονικές ενέργειες.

Τέλος, τις παραμονές των μεγάλων γιορτών, πήγαιναν κρυφά σε σπίτια φτωχών, σε ορφανά, και άφηναν έξω από την πόρτα τους διάφορα τρόφιμα και ρούχα.

Πόσο ωραίο θα ήταν να κρατούσαμε όσα μπορέσουμε από τα πανάρχαια έθιμα των προγόνων μας!

        Αναστασία Λειβαδοπούλου

Πηγη: Περιοδικό "ΠΟΝΤΙΑΚΑ"