'Πάρθεν η Ρωμανία...

 Έναν πουλίν, καλόν πουλίν, εβγαίν' από την Πόλιν,

ουδέ σ' αμπέλια 'κόνεψεν, ουδέ σά περιβόλια,

 επήγεν καί ν' εκόνεψεν σ' Άγια-Σοφιάς την Πόρταν. Έδειξεν τ' έναν το φτερόν, σό αίμαν βουτεμένον.

 Καί σ' άλλο τό φτερόν άθε, χαρτίν βαστά γραμμένον.

Ατό κανείς 'κί αναγνώθ', κανείς 'κί ξέρ' ντό λέγει,

μηδέ κι ο Πατριάρχης μου μέ όλους τους παπάδες.

Κι έναν παιδίν, καλόν παιδίν, πάει καί αναγνώθει.

 Σίτ' αναγνώθει, σίτια κλαίει, σίτια κρούει την καρδίαν:

—    Ν' αηλί εμάς και βάι εμάς, 'παρθεν η Ρωμανία!

Χάθηκε η Ρωμιοσύνη

Ένα πουλί, καλό πουλί, από την Πόλη βγαίνει

κι ούτε στ' αμπέλια στάθηκε κι ούτε στα περιβόλια, φτερούγισε και κόνεψε στ' Αγίας-Σοφίας την Πόρτα.

Έδειξε τόνα το φτερό κι ήταν ματωβαμένο.

Στην άλλη τη φτερούγα του χαρτί βαστά γραμμένο.

 Να το διαβάσει δεν μπορεί το μήνυμα κανένας,

 μηδέ κι ο Πατριάρχης μου με τους παπάδες όλους.

 Κι ένα παιδί, καλό παιδί, το μήνυμα διαβάζει.

Διαβάζοντας και κλαίοντας, τούτα τα λόγια λέει:

— Αλλοί σε μας, αλλοί σε μας, η Ρωμιοσύνη 'χάθη!

ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ

Η Κωνσταντινούπολη πέφτει στα χέρια των Τούρκων το 1453. Ύστερα από οκτώ χρόνια (1461) καταλύεται η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας. Για τον ποντιακό λαό, τα δύο τούτα θλιβερά γεγονότα αποτελούν μια εθνική συμφορά.

Η ποντιακή μούσα ψάλλει ενιαίο θρήνο για την άλωση του ελληνισμού γενικά.

H λαϊκή μούσα στοχάζεται αλάθητα. O στοχασμός βγαίνει μέσα από τη διαίσθηση της ποντιακής ψυχής. Είναι θεϊκό το μήνυμα για την άλωση.

Γι' αυτό, το πουλί, πού το προσκομίζει, πάει και κονεύει πάνω στην Πόρτα της  Αγίας Σοφίας.

Το θλιβερό μήνυμα δεν μπορεί να το διαβάσει κανένας. Κι αυτός ο Πατριάρχης δεν μπορεί, δεν έχει το δικαίωμα, να πλησιάσει, κατά την κρίσιμη ώρα, την Πόρτα της  Αγίας Σοφίας. Στη συνείδηση του λαού είναι όλοι αμαρτωλοί.
Μόνο μια αναμάρτητη παιδική ψυχή έχει το δικαίωμα να πλησιάσει και να διαβάσει το μήνυμα. Με την ανακοίνωση του περιεχομένου του, αρχίζουν τα μοιρολόγια.

 Στάθης Αθανασιάδης

 "Τα τραγούδια του Ποντιακού Λαού"