Οι συνήθειες την ώρα της γέννας(Στη Σαντά του Πόντου)

Όταν μάθαιναν οι γειτόνισσες ότι η έγκυος είχε πόνους  «εντώκαν άτεν τα πόνα» πήγαιναν να βοηθήσουν , να συμπαρασταθούν, να δώσουν θάρρος στην ετοιμόγεννη.

Μπαίνοντας στο δωμάτιο της, φώναζαν:

"Ας σόν Αε-Λευτέρ' έρχουμες". Ήταν επίκληση στον προστάτη των εγκύων, Άγιο Ελευθέριο.

Στην ετοιμόγεννη παραστέκονταν μια πρακτική μαμή. Για­τροί δεν υπήρχαν.

Μετά την γέννα, αν ήταν αγόρι, η μαμή φώναζε χαρούμενη: "Φως τ' όμματα 'σουν έρθεν ο άγουρον", αν ήταν κορίτσι επικρα­τούσε ησυχία. Ήρθε το... ανεπιθύμητο.

Μετά το έλουζαν και το έβαζαν στην αγκαλιά της γιαγιάς, ό­ποια από τις δύο βρίσκονταν εκεί εκείνη την στιγμή.

Η μαμή έδενε σφιχτά την κοιλιά της λεχώνας μ' ένα ζωνάρι, για ν' αποφύγουν την αιμορραγία.

Έπειτα την έβαζαν να καθίσει πάνω σε δοχείο με ζεστό νερό, για να αχνισθεί η μήτρα και να πάει στη θέση της.

Αμέσως μετά μ' ένα βρεγμένο χλιαρό πανί της σκούπιζαν το πρόσωπο, τα χέρια και την έβαζαν να κοιμηθεί.

Αν τύχαινε να έχει αιμορραγία, της έβαζαν κρύα βρεγμένα πανιά στις μασχάλες, στο πρόσωπο, στην καρδιά και... ο θεός βοηθός.

Πόσες καημενούλες, δεν πέθαναν αβοήθητες;

"Σ σό μωρόν απάν' επέθανεν", έλεγαν. Και μόνο να το σκεφτε­ίς  σου έρχεται να κλαις.

Σε περίπτωση δυστοκίας, το πρώτο που έκαμναν ήταν να ξεπλέξουν τα μαλλιά της ετοιμόγεννης, να της βγάλουν τα δακτυλίδια  και γενικά φρόντιζαν να είναι απαλλαγμένη από πράγματα που ί­σως την στενοχωρούσαν.

2) Άλλοτε την έβαζαν σ' ένα χράμι (υφαντό) και κρατώντας το  από τις τέσσερις γωνίες, το κουνούσαν πέρα-δώθε για την διευκόλυνση του τοκετού.

3) "Έκατακιφαλίαζαν' άτεν", δηλαδή μια γυναίκα την φορτώνονταν ανάποδα, με το κεφάλι προς τα κάτω και την τίναζε ελαφρά  μια-δυο φορές για να πάρει το παιδί θέση γέννας.

 4) Μερικές φορές πυροβολούσαν έξω από το σπίτι για να τρομά­ξει και να ξεπετάξει το παιδί.

5) Έβαζαν νερό στο παπούτσι του άντρα της ή της έδιναν να δαγκώνει τα μαλλιά της, για να προκαλέσουν εμετό, πράγμα που βοηθάει στην διαστολή της μήτρας, επομένως βοηθάει και την γέν­να.

6) Αν ήταν μαλωμένη με κάποια γειτόνισσα της, καλούσαν την γειτόνισσα και αυτή της έδινε νερό να πιει μέσα από τη χούφτα της.

Μαμές στη Σάντα γύρω στα 1900 ήσαν οι: Τη Τσερτάβας η Τόλα, τη Τσιρ' Ελένε, τη Γιαννίτσ' η Κερέκη και ο Γλίτσον, όπως μας πληροφορεί ο Στάθης Αθανασιάδης - Γεροστάθης στο έργο του "Ιστορία και Λαογραφία της Σάντας".

- Η πεθερά σαράντα ημέρες κοιμόταν με την λεχώνα - νύφη της και για να μη μένει μόνη της, αλλά και για να μη την πλησιάζει ο σύζυγος της.

Εδώ υπήρχε και κάποια λογική: Οι λόγοι υγείας.

- Το μωρό μονάχα τις πρώτες μέρες το κοίμιζαν στο κρεβάτι με την λεχώνα. Αμέσως ύστερα το κοίμιζαν στην κούνια του, γιατί φο­βόταν μήπως η μάνα, άπειρη και κουρασμένη, μέσα στον ύπνο της θα πλάκωνε το μωρό και θα το έπνιγε. Λέγεται ότι κάποτε συνέβη.

- Όταν έβαζαν το μωρό στην κούνια, πάντοτε από την δεξιά πλευρά, έλεγαν: "Κύριε, ημών Ιησού Χριστέ, δός υΐαν καί ύπνον".- Αν λιγόστευε ή κοβότανε το γάλα της μάνας, τότε, σηκωνότανε το χάραμα, πετούσε ψίχουλα ψωμιού στα πουλάκια τ' ουρανού και έλεγε: "Φάτεν πουλλόπα, φάτεν, να φέρ' ή μάννα γάλαν, το μωρόν επείνασεν".

 Πόπη Τσακμακίδου Κωτίδου
Φιλόλογος-Συγγραφέας