ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ

Αρχή Κάλαντα κι αρχή του χρόνου — κι αρχή του χρόνου,

 πάντα Κάλαντα, πάντα του χρόνου — πάντα του χρόνου,

Αρχή μήλον έν κι αρχή κυδών' εν — κι αρχή κυδών' εν,

κι αρχή βάλσαμον τό μυριγμένον — τό μυριγμένον.

 Εμυρίστεν άτο ό κόσμος όλεν — ο κόσμος όλεν,

 γιά μυρίστ' άτο κι εσύ αφέντα — καλέ μ' αφέντα.

Έρθαν καλά παιδία σήν πόρταν — καί ξάν σήν πόρτα σ',

 άψον τό κερί σ' κι έλα σήν πόρτα σ' — κι έλα σήν πόρτα σ'.

 Χά μηλόπα, χά ξερά τζιρόπα — ξερά τζιρόπα,

χά ξερά, μαύρα κοκκιμελόπα — κοκκιμελόπα.

(Χρόνια πολλά πάντα καί του χρόνου)

***

τζιρόπα = φρούτα φουρνιασμένα ή ξηραμένα στόν ήλιο, 

κοκκιμελόπα = τζάνερα, είδος μικρών δαμάσκηνων.

ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Ο στίχος είναι δεκασύλλαβος. Το δεύτερο ημίστιχο επαναλαμ­βάνεται κατά την εκτέλεση του τραγουδιού. Τροχαϊκό είναι το μέτρο, χωρίς όμως απόλυτη πειθαρχία σ' αυτό.

Ο σκοπός, σε αντίθεση με τα Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα «Χριστός 'γεννέθεν...», είναι αρκετά εύθυμος. Ανταποκρίνεται στο χαρμόσυνο γεγονός του ερχομού του Νέου Έτους.

Με τη λέξη «Αρχή» υποδηλώνεται με έμφαση το ξεκίνημα της καινούργιας χρονιάς. Η φράση «Αρχή μήλον εν κι αρχή κυδών' εν» αποτελεί υπαινιγμό για το καλάντισμα της βρύσης με μήλα, κυδώνια κλπ. λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς.

Τούτο γίνεται από ελεύθερες κοπέλες, για να ανοίξει η τύχη τους. Οι κοπέλες φεύγουν μετά το καλάντισμα και ύστερα από λίγο πλησιάζουν στη βρύση τα ελεύθερα παλληκάρια, που τρώνε τα μήλα και φαρμακώνονται από τον έρωτα. 

Στάθης Ευσταθιάδης 

Τα τραγουδια του ποντιακού λαού

Εκδοσεις Αδελφων Κυριακιδη