Υποχώρηση ελληνικού στρατού...ανυποχώρητοι Πόντιοι αντάρτες!!!!!!!!!!!

Ένοπλη ομάδα από τα Κοτύωρα

Το τέλος της μικρασιατικής εκστρατείας και η ήττα του ελληνικού στρατού βρήκε τους αντάρτες στα βουνά του Πόντου ανυποχώρητους και ανεπηρέαστους από το μέγεθος της μικρασιατικής καταστροφής, γεγονός που ανάγκασε το Λιβά πασά να έλθει σε συμβιβασμό μαζί τους, δίνοντάς τους αμνηστία και καλώντας τους να κατεβούν απ’ τα βουνά. 
Πρώτος κατέβηκε από τους ορεινούς όγκους ο Μιχάλαγας και υπέγραψε συνθήκη ειρήνης και ακολούθησε και ο Κοτζά Αναστάς, παρόλους τους ενδοιασμούς του για τις συνέπειες, ενώ οι υπόλοιποι κατόρ­θωσαν να διαφύγουν με πλοιάρια στη Ρωσία και αλλού.

Οι οπλαρχηγοί που δόξασαν δε μπορούσαν να αποχωριστούν τον οπλισμό τους. Σεπτέμβρης του 1922 και η δι­καίωση του αγώνα τους δεν ήρθε. Έτσι, άρχισαν οι ήρωες να κατεβαίνουν από τα ορμητήριά τους και με χίλιους δύο κινδύνους να ναυλώνουν καράβια με προορι­σμό τη Ρωσία, τη Ρουμανία, την Ελλάδα και αλλού. Το 1923, και μάλιστα το Νο­έμβρη, οι ομάδες του Παντέλ αγά μπάρκαραν για το Βατούμ, ύστερα από ολό­κληρη Οδύσσεια 1.

Άλλοι βρήκαν οικτρό θάνατο από τους Τούρκους άτακτους, γιατί πίστεψαν πως μετά την ανακωχή δε θα τους πειράξουν. Τέτοιο ήταν το τέλος του μεγάλου στρατηγού Κοτζά Αναστάς (Αναστάση Παπαδόπουλου), που παρά τους ενδοια­σμούς του υπέγραψε συμφωνία ειρήνης και παραδόθηκε. Την ίδια τύχη είχε και ο μικρότερος αδελφός του Γιώργος Παπαδόπουλος.

¹ Βέβαιο είναι ότι η συνθήκη της Λωζάνης είναι έργο όχι των Ελλήνων και Τούρκων, αλλά η θέληση και η επιβολή των κυβερνήσεων της Πετρούπολης, της Βιέννης, του Λονδίνου και του Παρισιού. Ήδη από το 1832 οι τύχες της Αθήνας και της Κωνσταντι­νούπολης, κατευθύνονταν όχι από τους Έλληνες και τους Τούρκους, αλλά από τις πιο πάνω πόλεις, ενώ μετά το 1870 προστέθηκε και το Βερολίνο, καθώς και η Ρώμη δέκα χρόνια αργότερα. 
 Αναστασιάδου Ιφιγένεια “Ο Βενιζέλος και το ελληνοτουρκικό σύμφωνο του 1930”, Αθήνα 1982.