ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

Κωνσταντινούπολη

1453

-  Τότε αυτοκράτορας της Τραπεζούντας ήταν ο Καλοϊωάννης Δ' Μεγάλος Κομνηνός. (1429 - 1458/60) (Πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας).

-   Με την "Άλωση" πολλοί Έλληνες από την Κωνσταντινούπολη (άρχοντες, κληρικοί, λόγιοι) κατέφυγαν στην Τραπεζούντα.

-  Ο αδελφός του Ιωάννη, ο Αλέξανδρος (Σκαντάριος) με τον οποίο βρισκόταν σε διάσταση, επανέρχεται σε Τραπεζούντα, ύστερα από μεσολάβηση του Γενουάτη, Ντορίνο Γκατελλούζη (κυβερνήτη της Λέσβου και πεθερού του Αλέξανδρου) και γίνεται συμβασιλέας.

-  Η δευτερότοκη κόρη του Ιωάννη, Θεοδώρα, δέκα πέντε χρόνων τότε, ήταν ονομαστή σ' Ανατολή και Δύση για την ομορφιά της.

1454

-Ο Αλέξανδρος Μεγαλο-Κομνηνός από τη Μαρία Γκατελλούζη - που είχε παραμείνει σε Μυτιλήνη - αποκτάει αγοράκι.

-  Η επεκτατική μανία του Μωάμεθ ανησυχεί τον Ιωάννη Δ' Μεγάλο Κομνηνό. Ξεκινάει διπλωματικές επαφές με τους ηγεμόνες των γειτονικών κρατών - ακόμη και με αλλόθρησκους - και με Βενετσιάνους.

1455

-Ο Ιωάννης Δ' Μεγαλο-Κομνηνός έρχεται σε επαφή με τους πρεσβευτές από τη Δύση, με τον Πουσούν Χασάν, αρχηγό των Ασπροπροβατάδων, που η φήμη του σαν ατρόμητου πολεμιστή ήταν ξαπλωμένη σ' όλη της Ανατολία.

-Ο Χασάν δέχεται να βοηθήσει, σαν χρειαστεί, αλλά με τον όρο η ξακουστή για την ομορφιά και τα χαρίσματα της, Θεοδώρα, να γίνει γυναίκα του και να του παραχωρηθεί η Καππαδοκία. 0 Ιωάννης δεν δέχεται.

1456

-  Επίθεση κατά της Τραπεζούντας, από τον σάχη Γκιουνέ αρχηγό των Σαφαββίντ μεγάλου πολέμιου των Μαυροπροβατάδων. Ο Ιωάννης, όχι χωρίς κόπο, τον απομακρύνει κι ο Γκιουνέ καταφεύγει στο Ντιαρμπέκρ κοντά στο Χασάν.

-  Η Τραπεζούντα ερημώνεται από τους κατοίκους της, εξ' αιτίας ενός φοβερού λοιμού.

-Ο Μωάμεθ θορυβείται όταν πληροφορείται τις κινήσεις του Ιωάννη, για συνασπισμό εναντίον του. Ακόμη δεν ξεχνάει πως ο Μ. Κομνηνός κατάγεται από τους Κομνηνούς, αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Κι όπως ο ίδιος είναι απασχολημένος με τα Βαλκάνια - σε Αλβανία και Σερβία - όπου ο Ούγγρος Ουνυάδης και ο Αλβανός Σκεντέρμπεης τον μάχονται σε συνεργασία και με άλλα Χριστιανικά κράτη της Δύσης και του Πάπα διατάζει, τον Χιτίρ-Πασά, διοικητή της Αμάσειας, να επιτεθεί κατά της Τραπεζούντας. Αιφνιδιασμός. Μάχη σκληρή.

Ήττα του Ιωάννη. Από τότε η Τραπεζούντα υποτελής του Κατακτητή.

1457

-  0 Αυτοκράτορας Ιωάννης Δ', Μ. Κομνηνός, στέλνει τον αδελφό του, Δεσπότη Δαβίδ, στην Υψηλή Πύλη για να παραδώσει τα δυο χιλιάδες χρυσά νομίσματα, σαν φόρο υποτέλειας στον Κατακτητή.

-  0 Μωάμεθ φέρεται ευγενικά, αλλά ζητάει τρεις χιλιάδες χρυσά.

-Θυμός του Ιωάννη γι' αυτή την ταπείνωση. Νέα δραστηριοποίηση μ' επιστολές και πρέσβεις στις αυλές της Ευρώπης και Πάπα, αλλά και του Χασάν, που πάντα θέλει την Θεοδώρα και την Καππαδοκία. 0 Ιωάννης δέχεται τελικά να του δώσει την Θεοδώρα.

-Θάνατος του συμβασιλιά Αλέξανδρου - Σκαντάριου. Ανακήρυξη του γιου του, Αλέξιου, σε διάδοχο, σαν Αλέξιος Ε', γιατί ο Ιωάννης δεν είχε αγόρια.

1458

- Αποφασίζεται ο γάμος της Θεοδώρας με Χασάν, χάνη των Ασπροπροβατάδων, ύστερα από υπόσχεση του τελευταίου να προστατεύσει την αυτοκρατορία της Τραπεζούντας με τον στρατό του, από τον Κατακτητή.

-  Γάμος θεοδώρας με Χασάν. Τη συνοδεύει ο Δεσπότης Δαβίδ, σαν νυμφαπόστολος και οι άρχοντες της ακολουθίας της.

-Θάνατος του Ιωάννη Δ' Μ. Κομνηνού υστέρα από βασιλεία 12 χρόνων.

-  Ο Δεσπότης Δαβίδ αντί ν' αναλάβει την κηδεμονία του ανήλικου ανεψιού του Αλέξιου του Ε', με την βοήθεια των Καββασιτών ανακηρύσσεται ο ίδιος αυτοκράτορας.

-  Συνεχίζει ο Δαβίδ την πολιτική του Ιωάννη. Επιστολές και πρέσβεις στέλνονται στο Φίλιππο τον ωραίο της Βουργουνδίας, στον ηγεμόνα της Ουγγαρίας, στον Πάπα Πιο Β' φίλο του Τραπεζούντιου Καρδινάλιου Βησσαρίωνα, στη Δημοκρατία της

Ενετίας κ.λ.π.

-  Γάμος της αδελφής του Χασάν με τον αρχηγό των Σαβαβίδων, Γκιουνέϊ.

Τραπεζούντα- Άγιος Γρηγόριος

1459

-   Άφιξη του Μινορίτη καλόγερου, Λουδοβίκου, από μέρους του Πάπα, για να οργανώσει τους ηγέτες της Τραπεζούντας, Ιβηρίας, Ντιαρμπέκρ, Κιλικίας, κ.λ.π., για μια σταυροφορία Ανατολής και Δύσης, ταυτόχρονα, κατά του αλλόπιστου Δυνάστη, για την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης και προστασία της Τραπεζούντας.

- Συντάσσεται  και υπογράφεται απ' όλα τα κράτη της Ανατολίας, η "Διακήρυξη της 

Γοργόρα".

-  0 Μωάμεθ Β' το πληροφορείται και πνέει μένεα.

-  0 Γιουοούν Χασάν αποστέλλει πρεσβεία μ' επικεφαλής τη μητέρα του, τη Σύρα αρχόντισσα Σάρα-Σατούμ, με αιτήματα: α) μείωση του φόρου υποτέλειας της Τραπεζούντας και β) εξόφληση για το γιό της, παλιών χρεών του πατέρα του Μωάμεθ, Μουράτ του Β', προς τον άνδρα της, πατέρα του Χασάν.

-  0 Μωάμεθ Β' την δέχτηκε με τιμές και υποσχέθηκε τον επόμενο χρόνο, να πάει ο ίδιος να τα ρυθμίσει όλα αυτά. Κι ακόμη, ο Χασάν, να εγκαταλείψει την Τραπεζούντα στην τύχη της, και ο ίδιος δεν θα πάθει κακό.

-  Η Θεοδώρα αποκτάει τον πρώτο της γιο, τον Μακσούντ.

-  Η αδελφή του Χασάν αποκτά  γιοτον Χαιντάρ (που το 1472 θα παντρευτεί την κόρη του Χασάν και της θεοδώρας).

1460

- Αναχώρηση του Μινορίτη καλόγηρου με επιστολές και πρέσβεις για τον Πάπα και τους άλλους ισχυρούς ηγεμόνες της Ευρώπης, για κοινή σταυροφορία κατά των απίστων κι απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης.

 -  0 Μωάμεθ περνάει Αμάσεια και Σεβάστεια νικηφόρα. Φτάνει αυτοπροσώπως, αφού ελίσσεται με Σινώπη (αν και ήταν στο συνασπισμό), που ήταν πλούσια σε πλοία, στρατιώτες και τηλεβόλα και καταδιώκει τον Χασάν, με τον οποίο και υπογράφει τη Συνθήκη της Αρσίγκας(Ερζιγκιάν), με τον όρο να μην βοηθήσει την Τραπεζούντα.

-  0 Γκιουνέϊ, ο γαμπρός του Χασάν, ερημώνει το Αζερμπαϊτζάν και στη συνέχεια σκοτώνεται.

1461

-   Απερίσπαστος ο Μωάμεθ από την Πελοπόννησο (την είχε καταλάβει τον προηγούμενο χρόνο) προετοιμάζεται για το τελικό χτύπημα κατά της Τραπεζούντας.

-  Ο Δαβίδ επίσης ετοιμάζεται πυρετωδώς. Τριάντα πολεμικά πλοία και γερή βοήθεια σε στρατιώτες και ναύτες από Γεωργία, Έλληνες και Φράγκους.

-  Νέα επίσκεψη της Σάρα Σατούμ στο Μωάμεθ Β' για να μεσολαβήσει υπέρ του Μεγάλου Κομνηνού.

-  Απόφαση του Μωάμεθ ν'αφανίσει το γένος των Μ. Κομνηνών.

-  Πολιορκία της Τραπεζούντας επί ένα μήνα.

-  Οι συνεννοήσεις διενεργούνται από τον Πρωτοβεστιάριο Αμυρούτζη και τον Μαχμούτ-Πασά (οι δυό τους ήταν πρωτοξάδελφοι).

-  Στις 15/8/61 η Τραπεζούντα παραδίνεται από τον Δαβίδ με Συνθήκη για να μην κακοπάθουν οι κάτοικοι και να μην καταστραφεί η Πόλη. 0 Δαβίδ με την οικογένειά του, τους συγγενείς και την ακολουθία του και μ' όλα τα υπάρχοντά του στέλνεται σε Αδριανούπολη.

-  Μη τήρηση της Συνθήκης. Σφαγή...

-  Επιστροφή της Σάρα-Σατούμ με δώρα από Μωάμεθ, για τη μεσολάβησή της, να πείσει τον Μεγάλο Κομνηνό, να συνθηκολογήσει αφού δεν υπήρχε ελπίδα.

-  Η  Θεοδώρα ανάστατη από τα θλιβερά νέα, όπως και όλοι της ακολουθίας της.

1462

- Τελική εγκατάσταση του Δαβίδ και των δικών του σε Σέρρες, σε αγρόκτημα κοντά

σε Στρυμόνα.

-  Αναχώρηση του Μωάμεθ Β' από Τραπεζούντα και εγκατάσταση στα ανάκτορα των Μεγαλο-Κομνηνών, του Πασά της Αμάσειας.

1463

-  Επιστολή προς Δαβίδ, δήθεν από Θεοδώρα, για να της στείλει ένα από τ' ανήψια της.

-  Παράδοση της επιστολής από Γ. Αμυρούτζη στο Μωάμεθ.

 -Θυμός του Μωάμεθ, η αφορμή που ζητούσε ν'αθετήσει και προς τον Δαβίδ τις υποσχέσεις του, βρέθηκε.

-  Σύλληψη του Δαβίδ, των τριών γιών του και του ανεψιού του Αλέξιου (του Αλέξανδρου). Στέλνονται όλοι σιδηροδέσμιοι, πρώτα σε Ανδριανούπολη και συνέχεια σε Κωνσταντινούπολη και κλείνονται στο Επταπύργιο.

-  Πρόταση Μωάμεθ, ν'αλλαξοπιστήσει ο Δαβίδ και να του χαριστεί η ζωή.

-  'Αρνηση του Δαβίδ και των τριών γιών του.

-Εκτέλεση...

-  Απαγόρευση να ταφούν τα πτώματά τους. (0 Αλέξιος και η μητέρα του σώζονται χάρη στην ομορφιά τους).

-  Η σύζυγος του Δαβίδ, Ελένη Καντακουζηνή, τη νύχτα θάβει σύζυγο και παιδιά και καταφεύγει σε Μοναστήρι.

Τραπεζούντα

1464

-  Εκτέλεση του Αλέξιου του Ε'.

-  Η Άννα Μεγάλη-Κομνηνή, κόρη του Δαβίδ, παρά τη συμφωνία να τη παντρευτεί ο Κατακτητής, δίνεται απ'αυτόν σε Ζαγανό-Πασά, κυβερνήτη της Κάτω Μακεδονίας.

-  Σε Τραπεζούντα, οι αδιάλλακτοι, που έμειναν Χριστιανοί, καταφεύγουν στα ορεινά της χώρας - προς Ματσούκα και πολλοί διασκορπίστηκαν στα νησιά, στην Ήπειρο, στο Μοριά, στη Κριμαία, στη Δύση.

- 0 Χασάν πιεζόμενος συνέχεια από τη Θεοδώρα, στέλνει πρέσβεις σε Βενετία, για να προετοιμάσει συμμαχία κατά των Οθωμανών.

1465

-  Η Άννα Μεγάλη-Κομνηνή, παρά τις πιέσεις του Ζαγανού-Πασά δεν δέχεται ν'αλλαξοπιστήσει και αφήνεται ελεύθερη. Της δίνεται σύνταξη από το Σουλτανικό Ταμείο και αναχωρεί για την Τραπεζούντα. Πολλοί άρχοντες την ακολουθούν. Σε

Σαγγαρή τρεις ώρες από την Τραπεζούντα "πήζει" τον οικισμό των Ελλήνων.

-  Η Ελένη Καντακουζηνή, που ζούσε σε αχυρένια καλύβα, πεθαίνει από τη θλίψη της.

-Μια Παρασκευή πρωί, Έλληνες Τραπεζούντιοι, οι Ματσουκάτες αποπειρώνται να

κυριεύσουν την Τραπεζούντα, αλλά αποτυγχάνουν.... (Μερικοί τοποθετούν αυτή

την απόπειρα στο 1469).

-  Όσοι από τους κατοίκους της Τραπεζούντας απόμειναν - κι έμειναν έξω από τα τείχη της Πόλης - πιέζονταν ψοβερά για ν'αλλαξοπιστήσουν, αν ήθελαν να σώσουν τη ζωή τους...

-  Η Θεοδώρα πιέζει συνέχεια τον Χασάν, για να ετοιμάσει εκστρατεία κατά του Μωάμεθ. Παράλληλα και η ίδια αγωνίζεται για νέους συνασπισμούς με Βενετσιάνους.

1466

-  Η  Άννα Μεγάλη-Κομνηνή που είχε καταφύγει, κοντά στην Τραπεζούντα με τους πιστούς σ'αυτή άρχοντες, δέχεται μεγάλες πιέσεις, για ν'αλλαξοπιστήσει.

1467

-   Η Άννα Μεγάλη-Κομνηνή φεύγει στη Μούζαινα 16 ώρες μακρυά από την Τραπεζούντα και "πήζει" :τον οικισμό των Ελλήνων στα Χαψία.

-  0 Χασάν νίκησε τελικά τον Σάχη των Μαυροπροβατάδων και έγινε κύριος της Περσίας.

1469

-  Ανακήρυξη του Μακσούντ κυβερνήτη της Βαγδάτης.

- 0 Χασάν μεταφέρει την πρωτεύουσά του από Ντιαρμπεκίρ (Ντιαρμπέκρ) σε Ταυρίδα στα σύνορα του Ιράν και μεταμορφώνει την ηγεμονία του σε αυτοκρατορία.

1470

-  Έρχονται στην Ταυρίδα Βενετσιάνοι πρέσβεις για διαπραγματεύσεις με Χασάν (στην Εύβοια γινόταν πόλεμος μεταξύ Μωάμεθ και Βενετσιάνων που την κατείχαν και που τελικά την έχασαν.

1471

-  Πυρετωδης δραστηριοποίηση Χασάν και Θεοδώρας: έγγραφα και πρέσβεις σε ηγεμόνες γειτονικών και δυτικών κρατών, κύρια των Βενετών και συνεχής εκγύμναση του τουρκμενικού στρατού.

-  0 Μωάμεθ Β' πληροφορείται σχετικά και κατακτά την Καραμανία. Οι δρόμοι απ' όπου θα έφταναν σε Χασάν οι Βενετσιάνικες ενισχύσεις αποκόβονται.

1472

-  Η κόρη της Θεοδώρας και του Χασάν, Μάρθα, παντρεύεται τον σάχη Χαϊντάρ, ανηψιό του Χασάν, από την αδελφή του και τον Γκιουνέϊ

-Για τις πολεμικές προετοιμασίες του Χασάν και της Θεοδώρας, καθαιρείται στην Κωνσταντινούπολη ο εκ Τραπεζούντας Πατριάρχης.

-  Κλείνουν οι πύλες στην Κωνσταντινούπολη και ο Κεράτιος Κόλπος φράζεται με αλυσίδες.

-  Ο Χασάν με την μεγάλη του τουρκμενική στρατιά κι έχοντας επί κεφαλής τη συζυγό του, Δέσποινα Θεοδώρα Μεγάλη-Κομνηνή προελαύνει γι' απελευθέρωση της Τραπεζούντας. Προστρέχουν από τα ορεινά σημεία της Χαλδίας και της Ματσούκας οι Έλληνες. Συμμετέχουν Βενετσιάνοι και Γενουάτες.

- Ο Μωάμεθ επικεφαλής του τεράστιου στρατού του φτάνει στην Αμάσεια, με σκοπό

να προχωρήσει προς Τραπεζούντα, που την κυβερνούσε ένας από τους  γιους του, για να την προστατέψει.

-  0 Χασάν που προελαύνει νικηφόρα, στέλνει πρέσβεις στο Μωάμεθ, ζητώντας την απελευθέρωση της Τραπεζούντας, της Σινώπης και της περιοχής της Αρμενίας, (που κατείχε ο Σουλτάνος της Καραμανίας), διαφορετικά θα τον συντρίψει με την τουρκμενική του στρατιά. 0 Μωάμεθ διώχνει τους πρέσβεις με χλευασμούς.

-  Εκείνη τη χρονιά δεν απελευθερώνεται η Τραπεζούντα.

Αγία Άννα-Τραπεζούντα

1473

- Γέννηση του μελλοντικού   Σάχη Ισμαήλ - παιδί της Μάρθας και του Χαιντάρ.

-  Μέσα στο καλοκαίρι ο Τουρκμενικός στρατός του Χασάν, συμπλέκεται με την

 πλημμυρίδα του Τουρκικου στρατού υπό την ηγεσία του Μωάμεθ Β'.

-  Οι δυο στρατοί ανέρχονται σε διακόσιες χιλιάδες.

-  Δίνεται σκληρή μάχη, στο Παϊπέρτ. 0 Χασάν νικά. 0 Τουρκικός στρατός του Μωάμεθ  τρέπεται σε φυγή.

-  Νέα μάχη στις 11 Αυγούστου και οριστική ήττα του Χασάν...

-  0 Σουλτάνος για τρεις μέρες επέβλεπε στο πεδίο που έγινε η μάχη, για την εκτέλεση των αιχμαλώτων. Σ' ελάχιστους μορφωμένους και τεχνίτες (κύρια Τραπεζούντιους) χάρισε τη ζωή. Στην επιστροφή του έσερνε μαζί του τρεις χιλιάδες Τουρκμάνους. Κάθε μέρα και εκτελούνταν τετρακόσιοι απ'αυτούς.

-  Στη μάχη σκοτώθηκε κι ένας γιος του Χασάν, από άλλη του γυναίκα.

-  Η ελπίδα να λευτερωθεί η Τραπεζούντα έσβησε για πάντα...

-  Χάθηκε και η τελευταία ευκαιρία....