Παντού και πάντα ...η αισχροκέρδεια.

Σε θέματα της αγοράς και της διαβίωσης στην πόλη αναφέρεται ο Νίκος Καπετανίδης με μακροσκελές σχόλιο του, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εποχή» της Τραπεζούντας, στις 18 Δεκεμβρίου 1920, με τίτλο «Οι μονόφθαλμοι βασιλεύουν».

 Οι αναφορές του Νίκου Καπετανίδη αφιερώνονται σε όλους εκείνους τους  «ξύπνιους», αλλά και στους επιπόλαιους που,  τώρα τελευταία, πιπιλάνε τον κόσμο, κάθε μέρα, με τα περί πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης και αισχροκέρδειας στην αγορά.

Αφιερώνεται, επίσης, στους αφελείς, που αρέσκονται να παρουσιάζουν τον Πόντο σαν κοινωνία αγγέλων! 

Όταν στα χωριά και τις πόλεις του Πόντου ο περισσότερος κόσμος λιμοκτονούσε, οι πλούσιοι γλεντούσαν ανέμελα στο Σοούκ Σου της Τραπεζούντας.

Στο σχόλιο αναφέρονται τα εξής:

 Όπως κατήντησεν η ζωή των πόλεων και η ζωή της αγοράς, αποτελεί φαινόμενον υπέρτατης διαφθοράς που εισχωρεί ολονέν εις όλα τα λαϊκά πλήθη και κατακτά τους αστούς και γίνεται το πρόγραμμα της κοινωνικής των ζωής.

Πέρνομεν τα παραδείγματα πρόχειρα και ολοζώντανα από τον γύρω κόσμον. Εξαντλούμεν κάθε ζωικήν μας δύναμιν μέσα εις την αγοράν, προσπαθούντες, παλαίοντες, επιπλέοντες ή καταβυθιζόμενοι.

 Από το ίδιον αυτό περιβάλλον, την αγοράν, αντλούμεν όλας τας δυνάμεις και εκπληρούμεν όλας τας βιωτικάς ανάγκας. Εις τον κύκλον αυτόν περιστρέφεται η ανθρωπινή ύπαρξις, με ιδικούς της νόμους και ίδια αποτελέσματα πάντοτε.

 Είνε ανάγκη να λεχθή ότι τίποτε ηθικόν, τίποτε το αμόλυντον και το άσπιλον δεν κυριαρχεί εις αυτήν την άχαρι ζωήν, την ζωήν χωρίς ιδανικά, χωρίς ευγενή κατεύθυνσιν, χωρίς εξηγιασμένους σκοπούς.

Όλοι αυτοί που παλαίουν τον τραχύν αυτόν και ανώφελον αγώνα είνε οι κοινωνικοί μονόφθαλμοι οι καμμύοντες (μισοκλείνοντες) τον οφθαλμόν προ οιουδήποτε συμφέροντος, προ οιουδήποτε κέρδους, όπως και απόπου αν έρχεται.

 Είνε οι μονόφθαλμοι οι στήσαντες ένα άμορφον είδωλον εις την ζωήν των και πιστεύουν και δουλεύουν δι' αυτό.

 Ιδέτε τους: Τα είδη της πρώτης ανάγκης, τόσον άφθονα εις την αγοράν κρατούνται εις τιμάς υψηλάς.

Τα νέα φθασίματα καμμίαν δεν έχουν επήρειαν εις την ασυνείδητον αισχροκέρδειαν. Και αντικρύζομεν το αηδές θέαμα υποανθρώπων που μετέρχονται τα πάντα, χαμαιλέοντες κοινωνικοί, πωλούντες παρά τα υφάσματα λουκάνικα και παρά την μέταξαν πετρέλαια

Συνονθύλευμα τόσον αποτρόπαιον η εμπορική ζωή — καμμία ζωή — δεν εγνώρισε ποτέ.

Όλοι κινούνται, ομιλούν χαμηλοφώνως, καμμύουν τον ένα οφθαλμόν, σαλεύονται μυστηριωδώς ως να προετοιμάζουν ενέδραν. Και το θύμα — ο λαός — προσέρχεται αφελής, χαύνος, μοιρολάτρης και υποκύπτει αγογγύστως.

 Εις την χώραν των τυφλών η βασιλεία ανήκει εις τους μονοφθάλμους. Εις την αριστοκρατίαν του ασυνειδήτου ανθρώπου. Εις την βλαστήσασαν αυτήν κοινωνικήν τάξιν, που ενέπηξε τας ρίζας της εις το άρρωστον κοινωνικόν σώμα και ανωδύνως και ηδονικώς μυζά και μυζά...

                                                                                                     

 Εθνομάρτυρας Νίκος Καπετανίδης (1889-1921) ήταν εκδότης - δημοσιογράφος στις εφημερίδες «Σάλπιγξ» και «Εποχή» και στο περιοδικό «Επιθεώρησις» της Τραπεζούντας. Νωρίτερα έγραφε χρονογράφημα στην εφημερίδα «Φάρος της Ανατολής» των αδελφών Σεράση.