Ημερολόγιο Ανταρτών της Σάντας (Ιούνης 1918)

1   - Σήμερα ο Μινίπ εφέντης, λαβών δέκα παιδιά, τους οποίους ώπλισε με τα όπλα των Τούρκων που είχε συλλάβει και μαζί με τους λίγους στρατιώτας του, πήρε όλα τα ζώα και έφυγαν διά την Τραπεζούντα.

Σήμερα μερικοί Τούρκοι έκαναν απόπειραν να κλέψωσι τα αγελάδια των Πιστοφανταίων, αλλά απέτυχον, διότι εγκαίρως τους αντελήφθησαν και τους έδιωξαν.

Ο Δημ. Τσιρίπ μαζί με τους τρεις συντρόφους του εις Καρακαπάν εσκότωσαν δύο Τούρκους, διότι τους αντιστάθηκαν, όταν ήθελαν να τους πάρουν λίγα τρόφιμα.

2    - Ήλθαν εκ Τσικανόης Τούρκοι και έφεραν καλαμπόκι προς πώλησιν προς 60 την οκάν και αμέσως έγινε ανάρπαστον ανά τρεις και τέσσαρες οκά­δες.

3   - Σήμερα ο αξιωματικός έστειλε τους αγροφύλακας της Σάντας με έγγραφον εις Αργυρούπολιν, διά να τους δώσουν όπλα, διότι οι Τούρκοι κα­θημερινώς απεπειρώντο να κλέψωσι ζώα.

4   - Σήμερα έφθασαν ο Μινίπ εφέντης και ένας χιλίαρχος διά να ενεργήση ανακρίσεις, διότι πολλοί Τούρκοι κατήγγειλαν ότι ο Μινίπ εφέντης μαζί με τους Σανταίους πήραν από τα χέρια των φτωχών χωρικών τα ζώα τους.

5   - Εγύρισαν από Αργυρούπολιν και ο αγροφύλακάς μας εκδιωχθέντες κακοί κακώς από εκεί δίχως όπλα και ούτε τους επετράπη η διανυκτέρευσίς των εκεί, αν και είχε βραδιάσει. Και μάλιστα τους αφήρεσαν και το ένα γκρα που είχαν προς ασφάλειαν.

Σήμερον οι Τσιριπαίοι εις Σιργανλή εσκότωσαν ένα Τούρκον και ετραυμάτισαν την μητέρα του, ήτις πληγωμένη έφθασε στην Σάντα και κατέθεσε στον χιλίαρχον ότι ή Έλληνες ήσαν ή Αρμένιοι.

Ο Μινίπ εφέντης έτρεξε προς τα εκεί με τους ιππείς του, αλλά εγύρισε άπρα­κτος μη συναντήσας κανένα.

Την επομένη ο Ισμαήλ Χακή με τους ζανταρμάδες πήγε κατ' εκεί προς έρευναν και εις Σογούν-κιολην αντάμωσε τους Τσιριπαίους, οίτινες διαφυ­γόντες άφησαν επί τόπου μίαν χειροβομβίδα και ένα πιστοποιητικόν τουρκικόν, το οποίον είχον πάρει από Τούρκους.

8 - Εστάλη απόσπασμα πάλιν κατ' εκεί και το βράδυ γυρίζοντες έφερον μερικούς Τούρκους από το Αγρίδ' και Γιλιτσιάντων και τους εφυλάκισαν προς ανάκρισιν. Επίσης εφυλακίσθη και ο ιππεύς Αλή Ριζά κατόπιν ανακρί­σεως, διότι απεδείχθη ότι έκλεψε μίαν αγελάδα από τα κοπάδια που έφερε ο Μινίπ εφέντης.

10 - Ο χιλίαρχος εξέδωσε διαταγήν, όπως όλοι οι Σανταίοι παρουσιά­σουν όλα τα ρωσικά είδη,  oτιδήποτε ρωσικόν, και αν συλλαμβάνεται κά­ποιος μη εκτελέσας την διαταγήν θα σταλή απ' ευθείας εις το Στρατοδικείον. Επίσης να παρουσιασθούν και οι δέκα που συνώδευσαν τον Μινίπ εφέντην μέχρι Γαλιαίνης, λέγων ότι αυτοί είναι υπεύθυνοι διά τα κλαπέντα ζώα.

12  - Έφυγαν ο χιλίαρχος και ο Μινίπ εφέντης φέροντες μαζί των και τους δέκα δικούς των. Διέταξε τον Ισμαήλ Χακή να φροντίση να χτίση με τους Σανταίους εις Τσιαλαπόγλη ταφία ένα φυλάκιον, εις το οποίον θα έμενον ζα­νταρμάδες προς ασφάλειαν των Τούρκων, διότι εκείθεν περνούσε ο δρόμος των διά τα παρχάρια και το οποίον απείχε τρεις και πλέον ώρας της Σάντας.

13  - Επέστρεψαν εκ Γαλιαίνης οι δέκα, διότι απεδείχθη ότι εις Γαλίαιναν εκλάπησαν ζώα και όχι στην Σάντα και ότι οι δικοί μας δεν είχαν ιδέαν. Εδώ να σημειωθή ότι, όταν το πρώτον ο Μινίπ εφέντης τους έφερε μέχρι Γαλιαί­νης και εκείθεν τους γύρισε πίσω, τους εδώρισε και δύο όπλα από τα τουρ­κικά που είχε πάρει.

16-0 Ισμαήλ Χακή, μαζεύσας έως εκατόν πεντήκοντα άτομα άνδρας και γυναίκες, πήγε εις Τσιαλαπόγλη προς ανέγερσιν του φυλακίου.

Και τούτο εγίνετο καθημερινώς με τον βούρδουλαν στο χέρι, ενώ οι Σα­νταίοι νηστικοί από πρωί μέχρι βράδυ εστερούντο του ψωμιού και κουβα­λούσαν πέτρες και διάφορα άλλα υλικά στους ώμους των. Ήτο ολόκληρον μαρτύριον αυτό, μέχρις ότου τελειώση το κτίριον, το οποίον μόνον σκοπόν
είχε την προστασία των Τούρκων και το οποίον ηναγκάσθημεν να χτίσουμε εμείς, ενώ τα τουρκικά χωριά ήσαν πλησιέστερον.

18 - Ήλθαν ζανταρμάδες με τρία άλογα εκ Τσεβιζλικίου, διά να τα φορ­τώσουν με γυαλιά βγάζοντάς τα από τα παράθυρα των σπιτιών και έδερναν τον καθένα, όστις έλεγε ότι δεν έχομε γυαλιά. Και έτσι κατ' ανάγκην βγά­λαμε όλα τα γυαλιά από τα άδεια σπίτια και τους τα δώσαμε.

22-0 Ισμαήλ Χακή έφυγε διά Γιαγμούρτερέν και λέγεται ότι θα φύγη οριστικώς και θα έρχεται άλλος εξ Αργυρουπόλεως. Ήλθε εκ Τραπεζούντος ένας ειρηνοδίκης με μερικούς ιππείς διά να πάγη εις Γιαγμούρτερέν και παραδώση τα ζώα, τα οποία κατέβασε ο Μινίπ εφέντης, εις τους κατόχους των.

Εκάλεσε όλους τους μικτάρηδας της Σάντας προς ανάκρισιν σχετικώς με το ζήτημα του Μινίπ εφέντη και την επομένην έφυγε διά Γιαγμούρ-τερέν. Επέστρεψεν δε εκείθεν ο Ισμαήλ Χακή.

24 - Σήμερα διακόσιοι άνδρες και γυναίκες πήγαμε προς ανέγερσιν του φυλακίου Τσιαλαπόγλη, όπου μας έπιασε ραγδαία βροχή μη επιτρέψασα όμως το σταμάτημα της εργασίας, διότι επί δύο ώρας είχαμε δουλειά βροχή και βούρδουλα.

Μας απηγόρευσε και το κατέβασμα στην Τραπεζούντα μέχρις ότου τελειώση το φυλάκιον, άσχετα αν και ο κόσμος ελιποθυμούσε και έπεφτε της πείνης. Ο Γεώργιος Πηλείδης εκ Ζουρνατσιάντων και ο Απόστολος Κορσίδης εκ Πιστοφάντων εδάρησαν αμφότεροι ανηλεώς, διότι ως μικτάρηδες των χωριών των δεν εφρόντισαν σήμερα να στέλνουν εργάτας εις την εργασίαν του φυλακίου.

27 - Σήμερα έγινε έρευνα εις τας οικίας διά ρωσικά είδη. Ήλθε και ταχυ­δρόμος εις τον αξιωματικόν και του έφερε διαταγήν να φύγη εκ της Σάντας.

29  - Εγύρισε εκ Γιαγμούρτερεν ο ειρηνοδίκης και την επομένην

30  - έφυγαν μαζί με τον Ισμαήλ Χακή, όστις έφυγε κατόπιν της διαταγής και έμειναν εις το καραούλι μόνον πέντε ζανταρμάδες.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΝΤΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΣΑΝΤΑΣ (1916-1924)

  Κωνσταντίνος Κουρτίδης
 (Αδελφός του  Ευκλείδη Κουρτίδη)









Σημείωση Σύνταξης : Οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένες γλωσσικές ατέλειες,γιατί παρουσιάζει μια σύνταξη ιδιότυπη, σύμφωνη με τη γλωσσική του κατάρτιση. Προσπαθήσαμε να μην κάνουμε επεμβάσεις στο αρχικό κείμενο , αφού πρόκειται για ένα είδος απομνημονευμάτων, τα οποία δεν μεταβάλονται "επ' ουδενί λόγω"εντούτοις για την ομαλοποίηση του κειμένου , προβήκαμε στις απαραίτητες διορθώσεις, εκείνες που θεωρήσαμε αναγκαίες.