Το Βασίλειο του Πόντου είναι το πρώτο μεγάλο βασίλειο που ιδρύθηκε στη μικρασιατική πλευρά της Μαύρης Θάλασσας και πήρε το όνομά του από τον Πόντο. Γνωρίζουμε ότι σε αυτό βασίλευε η δυναστεία των Μιθριδατών. Ορισμένοι ιστορικοί μας προβάλουν τον ισχυρισμό ότι η δυναστεία αυτή δεν είχε καμία σχέση με τους Έλληνες και ότι ήταν περσικής καταγωγής. Γι αυτό και θεωρούν το Βασίλειο του Πόντου ως το Εθνικό Βασίλειο της Ανατολίας.
Όμως "ο Μιθριδάτης μιλούσε ελληνικά και είχε πάθος για τον ελληνισμό. Αυτό γίνεται αντιληπτό από το ότι δώρισε στην Ακαδημία των Αθηνών ένα άγαλμα του Πλάτωνα, έργο του γλύπτη Σιλαμίωνα, ο οποίος δεν ήταν καθόλου ξένος προς την ελληνική τέχνη".
"Γνωρίζουμε ότι ο διάδοχός του, ο Αριοβαρζάνης (364-337 π.Χ.), έτρεφε, όπως και ο πατέρας του, μια βαθιά αγάπη για τον ελληνισμό, ήταν φίλος με τους Λακεδαιμόνιους (Σπαρτιάτες) Ανταλκίδα και Απεσίλα και είχε διατάξει να τοποθετηθεί ένα άγαλμα στο Ίλιον".
"Στην πραγματικότητα, το Παλάτι του Πόντου εξελληνίστηκε με μεγάλη ταχύτητα εξαιτίας της επίδρασης των Μακεδόνων βασιλιάδων που εισχώρησαν σε αυτό συνάπτοντας γάμους".
"Από εκείνη την εποχή και μετά άρχισε να εφαρμόζεται στο Παλάτι του Πόντου η ιεραρχία που επικρατούσε στα Παλάτια των μακεδονικών δυναστειών. Η επίσημη γλώσσα στο Παλάτι του Πόντου ήταν η ελληνική. Και στα νομίσματα του Βασιλείου του Πόντου δεν συναντάται άλλη γλώσσα από την ελληνική".
"Το γεγονός ότι ο βασιλιάς Φαρνάκης, που ο λαός του ήταν ακόμη σε βάρβαρη κατάσταση, αισθάνθηκε την ανάγκη να ιδρύσει στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας μία νέα πόλη, την Φαρνάκια, έχοντας ως πρότυπο τις ελληνικές πόλεις, δείχνει τη βαθιά επίδραση του ελληνισμού στο Βασίλειο του Πόντου.
Φανερή έκφραση της εξέλιξης, η μεταφορά της πρωτεύουσας του Πόντου, την εποχή του διαδόχου του Φαρνάκη, στη Σινώπη που ήταν μία εξ ολοκλήρου ελληνική πόλη. Στην πόλη αυτή, που άκμασε στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας ως μία ευλογημένη κοιτίδα του αρχαίου πολιτισμού, η δυναστεία του Πόντου ιδιοποιήθηκε ολοκληρωτικά αυτόν τον πολιτισμό. Ο ελληνισμός, που μέχρι εκείνο τον καιρό είχε γίνει αποδεκτός μαζί με τον περσισμό, απέκτησε μία εμφανή ανωτερότητα στη Σινώπη".
Στη μυθολογία, τα ανατολικά του Πόντου αναφέρονται ως Κολχίδα. Οι Αργοναύτες, που ξεκίνησαν να αναζητήσουν το χρυσόμαλλο δέρας, έφτασαν μέχρι την Κολχίδα. Στην περιοχή της σημερινής Μιγγρελίας και της Iμερθίας βρισκόταν κάποτε μία μεγάλη αυτοκρατορία της οποίας η ύπαρξη γίνεται αμυδρά αντιληπτή στην ελληνική μυθολογία, ενώ παράλληλα υπάρχουν οριστικές καταγραφές στις σύντομες επιγραφές των Ασσυρίων.
Τα ονόματα Ελήτη και Σολάκη που συναντούμε στη μυθολογία θυμίζουν πραγματικά ή υπονοούν τη μακρινή εποχή που οι Κόλχοι κυριαρχούσαν σε όλη την ευθεία της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας. Η ισχύς των Κόλχων κλονίστηκε και κατέρρευσε τον 7ο αιώνα π.Χ. λόγω των μεγάλων εθνικών κυμάτων, ιδίως εξαιτίας της αναγκαστικής μετανάστευσης των Μόσχων.
Τα κύματα των Μόσχων εισχώρησαν σαν ένα βέλος στην Αρμενία, στην Ιβηρία και την Κολχίδα. Με κλονισμένη την ισχύ τους οι Κόλχοι αναγκάστηκαν να πληρώνουν στο εξής φόρο υποτέλειας στους Πέρσες και υπό την πίεση των Σάννων και των άλλων πολεμοχαρών φυλών που κατέβηκαν από τον Καύκασο, σιγά σιγά υποχώρησαν προς τα παράλια".
Την εποχή του μυθικού βασιλιά Μιθριδάτη του Ευπάτορα εδραιώθηκε η θέση του Βασιλείου του Πόντου στην ιστορία. Αυτό το μυθικό πρόσωπο κατέκτησε σχεδόν όλα τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και κυριάρχησε σε ένα μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας. Ποιος ήταν ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ που με τις επιτυχίες του προκάλεσε την προσοχή και την εχθρότητα της Ρώμης;
"Σχετκά με αυτήν την περιπέτεια του Μιθριδάτη του Ευπάτορα, ο οποίος ήταν μία από τις σπάνιες προσωπικότητες της ιστορίας και ονομάστηκε Μέγας Μιθριδάτης λόγω των λαμπρών επιτυχιών του, υπάρχει ο εξής μύθος: το πάθος της εξουσίας είχε μεθύσει τη Λαοδίκη, η οποία, αφού έβαλε να σκοτώσουν τον άντρα της, κατέλαβε το θρόνο ως κηδεμόνας του γιου της.
Αποφάσισε να στείλει κοντά στον άντρα της και τον γιο της που μια μέρα θα διεκδικούσε το θρόνο. Άρχισε συστηματικά να λέει σε αυτούς που την περιτριγύριζαν ότι ο γιος της μεγάλωνε γρήγορα. Οι δολοφόνοι του βασιλιά, οι οποίοι είχαν αναλάβει την κηδεμονία του νεαρού πρίγκιπα βάση μια πλαστής διαθήκης που αποδιδόταν στον πατέρα του, κατάλαβαν τι ζητούσε με αυτά της τα λόγια η βασίλισσα και άρχισαν να καταστρώνουν διάφορα σχέδια για να τον εξοντώσουν.
Μια ημέρα ανέβασαν τον πρίγκιπα σε ένα άγριο άλογο που δεν του είχαν δέσει τη σέλα και τον προέτρεψαν να δοκιμάσει την ικανότητά του να ιππεύει καλπάζοντας με ταχύτητα. Μια άλλη φορά, έβαλαν δηλητήριο στο νερό που θα έπινε.
Όμως ο νεαρός πρίγκιπας ήταν ένα δεύτερος Αλέξανδρος στην ιππασία και ήξερε το αντίδοτο που θα τον προστάτευε από το δηλητήριο. Έτσι γλίτωσε και από τις δύο απόπειρες. Αλλά φοβήθηκε ότι μια μέρα οι δολοφόνοι κηδεμόνες του, που δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τίποτα με αυτές τις μυστικές δολοπλοκίες, θα τον σκότωναν στα φανερά.
Μια μέρα, όταν ακόμη ήταν δεκατεσσάρων χρόνων προφασιζόμενος ότι πάει για κυνήγι πήρε το τόξο, τα βέλη και το μαχαίρι του και έφυγε ολομόναχος από το παλάτι.
Μπήκε μέσα στα πυκνά δάση του βουνού Παρυάδρη που ήταν γεμάτα με άγρια ζώα. Αντιμετωπίζοντας χιλιάδες περιπέτειες επτά ολόκληρα χρόνια ωρίμασε μέσα σε αυτά τα τρομακτικά δάση των άγριων βουνών. Την ημέρα κυνηγούσε ελάφια ή ξέφευγε από τα σαρκοβόρα ζώα που του ορμούσαν, τα παγίδευε και τα σκότωνε με τα βέλη ή τα μαχαίρωνε αρπάζοντας τα με τα δυνατά του χέρια.
Δεν πλησίαζε τα χωριά για να μην τον βλέπει κανείς και τα βράδια κοιμόταν σε κρυφές σπηλιές. Έτσι το ανθεκτικό σα σίδερο σώμα του έγινε σκληρό, ατσάλινο, και το ανήσυχο πνεύμα του δαμάστηκε και έγινε αμείλικτος" .
"Τον καιρό (111 π.Χ.) που οι ένδοξες αναμνήσεις της εποχής του Μιθριδάτη του Ευεργέτη είχαν αρχίσει να λησμονιούνται μέσα στην παρακμή της εννιάχρονης βασιλείας της Λαοδίκης και το βασίλειο του Πόντου είχε φτάσει σε τέτοια κατάσταση που εύκολα θα μπορούσαν να το προσαρτήσουν στην αυτοκρατορία τους οι Ρωμαίοι, μια μέρα ξαφνικά διαδόθηκε η φήμη ότι εμφανίστηκε μπροστά στα τείχη της Σινώπης ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ, που είχε πια ξεχαστεί, καθώς όλοι είχαν πειστεί ότι τον είχαν προ πολλού κατασπαράξει με τα νύχια και τα λυσσασμένα δόντια τους τα άγρια θηρία.
Δε γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες για το επαναστατικό κίνημα που δημιούργησε και την επίδραση που είχε στην πόλη αυτή η είδηση, η οποία έσκασε σα βόμβα στο παλάτι. Αλλά καταλαβαίνουμε πως η επανεμφάνιση του Μιθριδάτη, αυτού του εικοσάχρονου εύρωστου, αγαπητού και δραστήριου νέου, ενθουσίασε το λαό και το στρατό, που υπέφερε από την παρακμή του βασιλείου και τη νωθρή κυριαρχία της ξένης γυναίκας και των άσωτων ευνοουμένων που την περιτριγύριζαν, και αμέσως ξέσπασε μια επανάσταση κατά της βασίλισσας.
Λαός και στρατός ενώθηκαν κάτω από τη σημαία του εθνικού τους βασιλιά, που γεννούσε σε όλους την πίστη ότι θα σώσει το βασίλειο με την ενεργητικότητα και τη δύναμή του, έριξαν από την εξουσία τον όχλο των ευνοουμένων που είχαν οδηγήσει το μεγαλείο των Μιθριδατών στην παρακμή και επανέφεραν την τάξη στο παλάτι.
Ένα λαμπρό μέλλον περίμενε το Μιθριδάτη τον Ευπάτορα. Την εποχή που ανέλαβε τη βασιλεία στο Βασίλειο του Πόντου, η Ανατολία ήταν υπό ρωμαϊκή κατοχή. Η Ρώμη είχε δημιουργήσει στην Ανατολία βασίλεια που υπάγονταν σε αυτήν και ήταν υπό την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της. Ο βασιλιάς του Πόντου, όταν ακολουθούσε επεκτατική πολιτική, βρισκόταν αντιμέτωπος με τη Ρώμη και στο τέλος αναγκαζόταν να συμβιβαστεί με αυτήν.
Η ανάπτυξη του Βασιλείου του Πόντου και οι επεκτατικές του βλέψεις άρχισαν να ενοχλούν τη Ρώμη. Όταν ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ προσάρτησε όλη την Καππαδοκία στα εδάφη του έλαβε την πρώτη προειδοποίηση: "ή προσπάθησε να γίνεις τόσο δυνατός όσο οι Ρωμαίοι ή σώπα και υπάκουσε στις διαταγές τους".
Ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ συμμορφώθηκε και στις δύο προτάσεις. Έδειξε να υπακούει στη Ρώμη, ώσπου να αποκτήσει δύναμη.
Το Βασίλειο του Πόντου, μέχρι να φτάσει στο σημείο να λογαριαστεί με τη Ρώμη, είχε κατακτήσει ένα μεγάλο μέρος της Ανατολίας και είχε πάρει τη μορφή μιας ισχυρής αυτοκρατορίας. Η Αυτοκρατορία του Πόντου έχοντας ναυτικό αποτελούμενο από 400 πλοία και πεζικό από 300 ως 400 χιλιάδες άτομα είχε εξαπλωθεί στην απέναντι όχθη της Μαύρης Θάλασσας, στην Κριμαία και τις στέπες της και στα νότια της Ανατολίας, από τον Ευφράτη ως την αρχαία ελληνική πόλη Έφεσο.
Είχε έρθει ο καιρός να λογαριαστεί ο στρατός Πόντου με τον στρατό της Ρώμης. Μετά από μακρόχρονες προετοιμασίες ο στρατός του Πόντου έδωσε στους Ρωμαίους στρατηγούς ένα αξέχαστο μάθημα και κατατρόπωσε το ρωμαϊκό στρατό. Ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ κυνήγησε το ρωμαϊκό στρατό μέχρι την Έφεσο. Μη μπορώντας να συγκρατήσει την ορμή του ξεκίνησε να κατακτήσει τα νησιά. Κατέλαβε τη Χίο και τη Μυτιλήνη. Συνέλαβε αιχμάλωτο τον στρατηγό του ρωμαϊκού στρατού, Ακύλιο, που είχε καταφύγει στη Μυτιλήνη.
Ο Μιθριδάτης έστειλε τον Ακύλιο, τον οποίο θεωρούσε ως το μόνο υπαίτιο του πολέμου, στην Ανατολία. Τον περιέφεραν αλυσοδεμένο χειροπόδαρα στις πόλεις, τις κωμοπόλεις και τα χωριά για να τον δει ο λαός και, αφού τον ανάγκασαν να διηγείται φωναχτά τις αδικίες που διέπραξε, τον σκότωσαν.
Κατά μία έννοια είχε τερματιστεί η ρωμαϊκή κυριαρχία στη Μικρά Ασία. Ο λαός της Ανατολίας θεωρούσε τη νίκη του Μιθριδάτη ως δική του απελευθέρωση και δέχτηκε με ενθουσιασμό την κυριαρχία του.
"Η Ανατολία είχε απελευθερωθεί και οι Ρωμαίοι είχαν διωχθεί, αλλά υπήρχαν πολλά εμπόδια τα οποία ο Μιθριδάτης έπρεπε να ξεπεράσει για να μπορέσει να γίνει απόλυτος κυρίαρχος της Ανατολίας. Είχε καταρρεύσει η ρωμαϊκή διοίκηση και είχε διωχθεί ο στρατός της Ρώμης. Όμως στη διάρκεια της μακρόχρονης κατοχής ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Ανατολία πάνω από εκατό χιλιάδες ρωμαϊκού λαού, αναμίχτηκαν με τον ντόπιο λαό και εξακολουθούσαν να κατοικούν εκεί. Αυτοί οι άνθρωποι, που ήταν συγκεντρωμένοι στις ρωμαϊκές επαρχίες και στις πόλεις οι οποίες βρίσκονταν στα εδάφη των δορυφορικών βασιλείων της Ρώμης, αποτελούσαν με τις πιστώσεις, τις διάφορες σχέσεις, τους δεσμούς και με τον μεγάλο αριθμό τους μία μη-αμελητέα μάζα. Πολλοί ήταν χρηματιστές ή έμποροι και κατείχαν ένα μεγάλο μέρος της κινητής περιουσίας στη χώρα"
Ο Μιθριδάτης ήθελε να σβήσει τελείως τα ίχνη των Ρωμαίων στην Ανατολία.
Μετά από μακρόχρονες εκτιμήσεις κατέληξε στην απόφαση ότι ο πιο σύντομος δρόμος γι’ αυτό ήταν η εξόντωση. Αλλά πώς θα ξεχώριζε τους ρωμαϊκής καταγωγής υπηκόους από το ντόπιο λαό; Βρήκε και γι’ αυτό λύση: θα είχε ως κριτήριο τη χρήση της λατινικής γλώσσας. Γι' αυτό "θα τιμωρούσε αυστηρά όσους έκρυβαν αυτούς που μιλούσαν τη γλώσσα της Ιταλίας ή γνώριζαν το μέρος που κρύβονταν και δεν τους κατέδιδαν ή έθαβαν τα πτώματα των σκοτωμένων".
" Έφτασε η μέρα που ολοκληρώθηκε η προετοιμασία για την εξόντωση. Είχαν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή του ντόπιου λαού στη σφαγή. Είχε χωριστεί γι' αυτούς το μερίδιο από τις περιουσίες και τα χρήματα που θα απέμεναν.
Η σφαγή άρχισε ταυτόχρονα σε κάθε μεριά της Ανατολίας. Εξοντώθηκαν όλοι οι ρωμαϊκής καταγωγής υπήκοοι, ανεξάρτητα από το αν ήταν άντρες, γυναίκες ή παιδιά. Λεηλατήθηκαν όλες οι περιουσίες τους. Στο τέλος αυτής της λεηλασίας και της καταστροφής το Βασίλειο του Πόντου συγκέντρωσε τόσα λάφυρα που ανακοινώθηκε ότι δεν θα εισπράττονται φόροι για πέντε χρόνια. Ο αριθμός των σφαγιασθέντων έφτανε τις 80 χιλιάδες.
Όπως αντιλαμβανόμαστε, η παράδοση της εξόντωσης για χάρη της εξουσίας ανάγεται στα πολύ παλιά χρόνια. Αλλά εξαφανίζεται το πρόβλημα;
Ο Μιθριδάτης ήταν αποφασισμένος για όλα προκειμένου να διασφαλίσει την ενότητα και την ακεραιότητα στη Μικρά Ασία. Παρ' ότι αρχικά φαινόταν ότι είχε ξεκινήσει για μεγάλες επιχειρήσεις που ξεπερνούσαν τις δυνάμεις του, εξασφάλισε την υποστήριξη πολλών μικρών βασιλείων, μεταξύ αυτών και των Ελλήνων, που είχαν αναγκαστεί να υποταχτούν στη Ρώμη. Στον στρατό του υπήρχαν στρατιώτες εθελοντές και μισθοφόροι από κάθε έθνος και φυλή. Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του τον βλέπουμε ως ήρωα της Ανατολής και υπερασπιστή του πολιτισμού της Μεσογείου.
Το ιδανικό που επεδίωκε ο Μιθριδάτης δεν ήταν μόνο η διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και της ενότητας της Μικράς Ασίας. Ένας δεύτερος σκοπός του ήταν να ενώσει τον πολιτισμό της Ανατολής με αυτόν της Μεσογείου, να δώσει ζωή σε έναν νέο πολιτισμό στην Ανατολία, που ήταν το λίκνο του πρώτου, και να ανάψει το δαυλό ενός νέου πολιτισμού που κτίστηκε πάνω στην ηθική του Αχουραμάζντα. Σ' αυτό οφειλόταν το πάθος που έτρεφε από τη μια για τη θρησκεία Αβέστα και από την άλλη για την ελληνική φιλοσοφία. Το μεγαλύτερο όνειρό του ήταν να δημιουργήσει έναν πολιτισμό του Πόντου ξαναζωντανεύοντας τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στα παράλια της Ανατολίας, ξεχείλισε στο Αιγαίο και που εκείνη την εποχή άκμαζε στην Αθήνα".
Είναι συζητήσιμο κατά πόσο οι σφαγές που έγιναν εξυπηρετούν ένα τέτοιο όνειρο, αλλά παρατηρούμε ότι ο πολιτισμός του Πόντου αποτελεί ένα τμήμα και ένα συμπλήρωμα του πολιτισμού της Ανατολίας.
Είχε πια έρθει η σειρά της Ρώμης. Το ρωμαϊκό πεζικό και το ναυτικό, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Λεύκολλου, άρχισε μία εκστρατεία στη Μικρά Ασία για να καταστρέψει το βασίλειο του Πόντου και να επανακτήσει την παλιά του κυριαρχία (73 π.Χ.). Εκείνη την εποχή το βασίλειο του Πόντου κυριαρχούσε σχεδόν σε όλη την Ανατολία.
Αλλά αυτό ήταν μια ένωση των άλλων βασιλείων της Ανατολίας λόγω συμπάθειας προς το Μιθριδάτη, που δημιουργήθηκε μόνο εξαιτίας της διάλυσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τελικά, στις δύσκολες στιγμές αυτή η ενότητα ή υποστήριξη ανατράπηκε προς όφελος του δυνατού.
"Ο Μιθριδάτης ποτέ δεν μπόρεσε να κυριαρχήσει σε αυτά τα παράλια του Ανατολικού Πόντου, που τα κατοικούσαν άγριες και πολεμοχαρείς φυλές οι οποίες για πολλά χρόνια αντιστέκονταν στο εμπόριο και τον πολιτισμό. Μπόρεσε μόνο να πάρει υπό την πλήρη κυριαρχία του την Πιτυούντα και τη Διοσκουριάδα στις παρυφές του Καυκάσου και την Τραπεζούντα με τα περίχωρά της στους πρόποδες του Παρυάδρη, πόλεις που είχαν ιδρυθεί από τους Έλληνες κατά μήκος των παραλίων.
Όμως και αυτές οι πόλεις δεν είχαν ενωθεί με έναν μόνιμο στρατιωτικό δεσμό. Μακριά από τα παράλια δεν αναγνωριζόταν η κυριαρχία του βασιλιά. Στα νότια συνέχιζαν τη βάρβαρη ζωή τους οι ληστρικές φυλές, μέσα σε μία τέλεια κυκλική περιοχή την οποία όριζαν οι ποταμοί Άκαμψις (Τσορούκ) και Τρίπολις (Καρσούτ).
Οι άγριοι Ζύγες, Ηνίοχοι και Κερκίτες ήταν εγκατεστημένοι στα βόρεια σε μικρές κοιλάδες που εισχωρούσαν στη θάλασσα καθώς και στα δασώδη περάσματα του Καυκάσου και δεν επέτρεπαν στο Μιθριδάτη να έχει μια συνεχή επικοινωνία μεταξύ των εδαφών της Φάσιδος και της περιοχής του Βοσπόρου μέσω της δικής τους χώρας. Και ήταν διαφορετικός ο βαθμός της αφοσίωσης κάθε μιας από αυτές τις τελείως ανεξάρτητες χώρες, οι οποίες βρίσκονταν εκτός των ποικίλων περιοχών του Βασιλείου του Πόντου. Μόνο οι πολιτείες στα νότια της Μαύρης Θάλασσας επέδειξαν μια ακλόνητη ενότητα και κατά την περίοδο της ακμής και κατά την περίοδο της παρακμής του Μιθριδάτη. Από αυτήν την άποψη, δεν υπήρχε καμία διαφορά ανάμεσα στον ελληνικό ή εξελληνισμένο λαό και τους πεδινούς Καππαδόκες ή τους ορεσίβιους Παφλαγόνες.
Μάλιστα δεν είχε παρατηρηθεί καμία διαφορά σε αυτό το θέμα ανάμεσα στους λαούς των περιοχών μεταξύ του Ευφράτη-Λύκου και τους Χάλυβες και τους Τιβαρηνούς που υπάγονταν σε αυτόν. Παρά τις φυλετικές διαφορές και την έλλειψη εθνικού συναισθήματος αυτοί είχαν δείξει μια βαθιά αφοσίωση στο Μιθριδάτη".
Την εποχή του Μιθριδάτη του Ευπάτορα άρχισε να ανθεί ένας νέος πολιτισμός. Το πιο έγκυρο στοιχείο που αποδεικνύει ότι εκείνα τα χρόνια αυτή η χώρα μεγάλωνε από πολιτιστική και πολιτισμική άποψη είναι ότι ο περίφημος γεωγράφος Στράβων, ο οποίος θεωρείται ως η πολυτιμότερη πηγή που ρίχνει φως στην ιστορία της Ανατολίας εκείνης της εποχής, καταγόταν από την Αμάσεια.
Το γεγονός ότι μεταξύ των προγόνων του μεγάλου αυτού συγγραφέα ήταν ένας καταγόμενος από την Αμάσεια ονόματι Δορύλαος, ένας Πέρσης με το όνομα Μοαφέρνης και ο Παφλαγόνας Τίβιος, δείχνει πως κατά την περίοδο της βασιλείας των Μιθριδατών είχαν ενωθεί μέσα στον ίδιο πολιτισμό τα διάφορα στοιχεία.
Η προσπάθεια του Μιθριδάτη να ενώσει τον ντόπιο πολιτισμό με τον περσικό και τον ελληνικό φαίνεται από το ότι η ντόπια θεά Μα μνημονευόταν με το όνομα της θεάς Αρτέμιδος ή της θεάς Ενυούς των Περσών καθώς και από το ότι ο μεγάλος θεός των Περσών Ορμούζδ έπαιρνε τη μορφή του Στρατιού Διός.
Ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις μεγάλες προσωπικότητες που άφησαν ίχνη στην ιστορία, καθώς μπόρεσε, έστω και αργά και σε περιορισμένο χώρο, να πραγματοποιήσει την ένωση των δυτικών και ανατολικών πολιτισμών και θρησκειών, μια ένωση την οποία εκπροσωπούσε ο Μέγας Αλέξανδρος".
Τώρα ας εξετάσουμε τη διοικητική δομή του βασιλείου του Πόντου πριν δεχτεί το θανατηφόρο χτύπημα από τη Ρώμη.
"Ο τρόπος διακυβέρνησης στις τοπικές κυβερνήσεις που είχαν ιδρυθεί στη Μικρά Ασία μετά την εισβολή του Αλεξάνδρου, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, ήταν σχεδόν ο ίδιος. Αυτός ο τρόπος διακυβέρνησης έφερε τα ίχνη ορισμένων παραδόσεων που είχαν μείνει από τους Χετταίους και τους Φρύγες που ζούσαν στην Ανατολία τη δεύτερη και πρώτη χιλιετία π.Χ., ενώ είναι αναμφισβήτητο ότι οι εσωτερικές περιοχές είχαν ως περίοπτο υπόδειγμα τη διοίκηση των Αχαιμενιδών. Όμως στα παράλια του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας η επίδραση των Ελλήνων ήταν πιο ισχυρή.
Η διακυβέρνηση στο βασίλειο του Πόντου είναι το ωραιότερο παράδειγμα της αρμονικής συνύπαρξης των ντόπιων παραδόσεων υπό την επίδραση των Ελλήνων και των Περσών. Μεταξύ των ντόπιων κυβερνήσεων της Ανατολίας του δεύτερου μισού της πρώτης χιλιετίας π.Χ. το βασίλειο του Πόντου είναι εκείνο για το οποίο δίνουν τις περισσότερες πληροφορίες οι ρωμαϊκές και ελληνικές πηγές. Αυτές, οι βασισμένες σε έρευνα και τεκμήρια πληροφορίες, είναι εμπεριστατωμένες και εκτεταμένες, ιδίως σε ό,τι αφορά την περίοδο του Μιθριδάτη του Ευπάτορα, ο οποίος έπληξε σε σοβαρό βαθμό τους Ρωμαίους. Παίρνοντας την εποχή του Μιθριδάτη του Ευπάτορα ως ένα υπόδειγμα μορφής διακυβέρνησης παρέχεται η δυνατότητα να σχηματιστεί μία γνώμη και για τις άλλες σύγχρονές της κυβερνήσεις στη Μικρά Ασία".
"Είδαμε ότι το βασίλειο των Μιθριδατών στον Πόντο ήταν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι μέσα σε αυτό το βασίλειο ομιλούντο είκοσι δύο γλώσσες ενώ άλλα στοιχεία κάνουν λόγο για είκοσι πέντε γλώσσες. Οι περισσότερες από αυτές τις φυλές είχαν σε μικρό η μεγάλο βαθμό ένα καλό επίπεδο διαβίωσης. Η διακυβέρνηση ενός τέτοιου μωσαϊκού φυλών μπορούσε να καταστεί δυνατή μόνο με μία στρατιωτική δεσποτεία. Η διοίκηση του Μιθριδάτη του Ευπάτορα ήταν μία στρατιωτική δεσποτεία την οποία ορισμένες παραδόσεις είχαν καταστήσει πιο ήπια". Από τον Στράβωνα και από άλλες πηγές αντιλαμβανόμαστε ότι η διοικητική διαίρεση του βασιλείου του Πόντου την εποχή του Μιθριδάτη είχε την εξής μορφή:
Πρώτη περιφέρεια: Ποντική Παφλαγονία, αποτελούμενη από τρεις περιοχές.
Δεύτερη περιφέρεια: Ποντική Καππαδοκία, αποτελούμενη από δέκα περιοχές.
Τρίτη περιφέρεια: Ζώνη μεταξύ Λύκου και Ανω Ευφράτη, αποτελούμενη από τέσσερις περιοχές.
Τέταρτη περιφέρεια: Παράλια ζώνη, αποτελούμενη από οκτώ περιοχές.
Είναι πιθανό ο διοικητής της περιοχής να έφερε τον τίτλο του στρατηγού, όπως γινόταν και στην Καππαδοκία. Αυτό το αξίωμα δείχνει ότι ο διοικητής -παράλληλα με τις πολιτικές εξουσίες, των οποίων ο βαθμός δεν οριζόταν ακριβώς- είχε και κάποιες στρατιωτικές εξουσίες. Ο στρατηγός είχε δύο καθήκοντα:
1) Να διασφαλίζει την ειρήνη και την τάξη στα χωριά και τις ανοχύρωτες πόλεις όπου ζούσε ο ντόπιος πληθυσμός. Στο βασίλειο του Πόντου ο λαός ζούσε περισσότερο σε χωριά και σε κάθε περιοχή υπήρχαν περίπου χίλια χωριά.
2) Να προστατεύει τα οχυρωμένα παλάτια όπου ήταν κρυμμένοι οι βασιλικοί θησαυροί και τα αντικείμενα που ανήκαν στο βασίλειο".
Παρότι δεν ξέρουμε τις τηρούμενες στις νομικές υποθέσεις αρχές, είναι γνωστό ότι, στις περιπτώσεις που ήταν απαραίτητο να επιβληθούν ποινές, εφαρμόζονταν οι αρχές του Περσικού βασιλείου. Όπως γινόταν στους Αχαιμενίδες έτσι και εδώ τα βασανιστήρια και οι ποινές ήταν ποικίλες και σκληρές. Για παράδειγμα όσοι λιποτακτούσαν από τον στρατό σταυρώνονταν ή καίγονταν ζωντανοί. Άλλες φορές πάλι τους τύφλωναν και τους εγκατέλειπαν στην εξορία".
Οι οικονομικές υποθέσεις φανέρωναν μία από τις πιο λαμπρές όψεις του κράτους του Μιθριδάτη. Οι αφηγήσεις των συγχρόνων του συγγραφέων (Στράβων, II, IX.55) επιβεβαιώνουν την υπόθεση ότι το θησαυροφυλάκιο ήταν γεμάτο και ότι μπορούσαν να γίνουν τα πάντα με το χρήμα. Το χρήμα, υπό την προϋπόθεση να μη διστάζουν να το δαπανήσουν, ήταν φυσικό να είναι το κύριο μέσο εξουσίας σε μία εποχή όπου ήταν δυνατό να εξαγοράζονται τα βασίλεια, τα μέλη της ρωμαϊκής Γερουσίας και να συντηρούνται χιλιάδες στρατιώτες".
"Τα πρώτα στρατεύματα των βασιλέων του Πόντου συγκροτήθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους από μισθοφόρους. Αυτοί οι στρατιώτες αρχικά προέρχονταν από τους Γαλάτες και αργότερα από τους Έλληνες. Η ένταξη των Γαλατών στη ρωμαϊκή κοινωνία και η δια της βίας επιβολή συμφώνου στο βασιλιά Φαρνάκη, το 179 π.Χ., έκλεισε τις πόρτες της Γαλατίας σε αυτούς που στρατολογούσαν μισθοφόρους.
Ο διάσημος πολιτικός της εποχής του Μιθριδάτη του Ευεργέτη, Δορύ-λαος, στρατολόγησε μισθοφόρους από τη Θράκη, την Ελλάδα και ιδίως από την Κρήτη, που εκείνο τον καιρό ήταν τελείως ανεξάρτητη. Ενώ η Ελλάδα έγινε η κύρια πηγή για τα στρατεύματα του γιου του, Μιθριδάτη του Ευπάτορα. Ο Διόφαντος είχε κατακτήσει την Κριμαία με 6.000 Ελληνες οπλίτες.
Το αναπτυσσόμενο Βασίλειο του Πόντου στρατολόγησε άντρες από όλες τις φυλές που ήταν υπό την κυριαρχία του. Οι Σκύθες, οι Σαρμάτες, οι Βερστάνοι, οι Κέλτες και οι Θράκες έδωσαν τους περισσότερους από τους στρατιώτες που είχε ανάγκη ο Μιθριδάτης.
"Οι Σαρμάτες που ήταν οι απόγονοι των σημερινών Καζάκων, αποτελούσαν ένα τέλειο σώμα ιππικού.
Οι Βερστάνοι ήταν γεροί και δυνατοί πεζοί. Όμως όπως σε όλα τα σώματα μισθοφόρων έτσι και σε αυτούς η αφοσίωση διαρκούσε όσο και τα οικονομικά του κράτους που τους πατρονάριζε. Μία από τις πιο σημαντικές επιτυχίες του Μιθριδάτη ήταν ότι για πρώτη φορά είχε δημιουργήσει, κοντά στον στρατό των ξένων μισθοφόρων, και έναν πραγματικά εθνικό στρατό με άντρες που είχε στρατολογήσει από το δικό του λαό.
Καταβλήθηκαν προσπάθειες δέκα χρόνων για την εκπαίδευση και την οργάνωση του στρατού που δημιουργήθηκε από τους κυρίως υπηκόους, όπως ήταν οι Καππαδόκες, οι Παφλαγόνες, οι Αρμένιοι, οι Χάλυβες οι Τιβαρηνοί, οι Κόλχοι και οι Βοσπόριοι, καθώς και από τους λαούς των αποικιών, όπως ήταν οι φυλές της Μαιωτίδας, οι Σκύθες και οι Τόροι της Κριμαίας".
Σύμφωνα με τις πηγές, στο στρατό που εισέβαλε το 99 π.Χ. στην Καππαδοκία υπηρετούσαν 80.000 πεζοί, 10.000 ιππείς και, σύμφωνα με την υπερβολική έκφραση του Ιουστίνου, υπήρχαν και 600 δρεπανηφόρα άρματα. Το 88 π.Χ. ο Μιθριδάτης είχε ξεκινήσει για εκστρατεία με 260.000 πεζούς, 50.000 ιππείς και 130 δρεπανηφόρα άρματα.
Ας έρθουμε στο τελευταίο ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τη Ρώμη. Η Ρώμη, που δεν μπορούσε να ξεχάσει την ήττα και την κατατρόπωση του στρατού της το 82 π.Χ., βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με τον Μιθριδάτη τον Ευπάτορα στην εκστρατεία που ξεκίνησε το 73 π.Χ. για να ξαναεισβάλει στην Ανατολία. Στο τέλος του δεκαετούς πολέμου μεταξύ Ρώμης και Πόντου, το Βασίλειο του Πόντου δεν υπήρχε πλέον. Ο βασιλιάς Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ μη αντέχοντας αυτή την ήττα αυτοκτόνησε (63 π.Χ.).
"Ο Μιθριδάτης, με τις πολλές ικανότητες, τις ακαταπόνητες προσπάθειες και τον ηρωικό θάνατό του, ήταν μια σπάνια προσωπικότητα. Το ιδανικό του, το οποίο διακρίνεται στα βάθη της ψυχής του, ήταν η απελευθέρωση της Ανατολίας από τους ξένους εισβολείς και η ένωση κάτω από μία σημαία αυτής της χώρας, που στα βουνά, τις πέτρες και τη θάλασσά της είχαν γραφεί ηρωικά έπη, και να την φέρει σε μία τέτοια κατάσταση ώστε να μπορεί να αντιστέκεται απέναντι στους ξένους εισβολείς".
Γνωρίζουμε τα εμβλήματα των βασιλέων του Πόντου από τα νομίσματα. Στη μία όψη των νομισμάτων υπήρχαν κυρίως σύμβολα θεών και στην άλλη όψη ναυτικά σύμβολα, όπως πλοία και άγκυρες. Για παράδειγμα, στα νομίσματα του κράτους της Ηράκλειας (Ερεγλί) στη μία όψη υπήρχε ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας, κρατώντας στο χέρι ένα δελφίνι. Στο νόμισμα της Τραπεζούντας απεικονιζόταν στη μία όψη η κεφαλή του Θεού Απόλλωνα και στην άλλη μία άγκυρα. Στο χρυσό νόμισμα του βασιλιά του Πόντου, Σορομάτη, υπάρχει ελληνική γραφή και ένα στεφάνι ενώ στο νόμισμα του Μιθριδάτη στη μία πλευρά έχει το πορτρέτο του και στην άλλη απεικονίζεται ένα ζαρκάδι και ένα φεγγάρι. Στο νόμισμα του γιου του Μιθριδάτη στη μία όψη υπάρχει η δική του μορφή και στην άλλη ο θεός Απόλλων".
Νομίζω ότι τα μικρά αποσπάσματα από τις σελίδες της ιστορίας μας βοήθησαν λίγο πολύ να καταλάβουμε τις χαρακτηριστικές ιδιαιτερότητες του Πόντου. Σκοπός μου ήταν να παρουσιάσω κατ' αυτόν τον τρόπο πόσο πλούσιο υλικό και παρελθόν έχει η ιστορία της Ανατολίας, η οποία μέχρι σήμερα αποκρύφτηκε από τον τουρκικό λαό.
Όταν λέμε Πόντος μας έρχονται στο νου οι μυστικές ή φανερές "ποντιακές" οργανώσεις που έδρασαν στη Μαύρη Θάλασσα τα χρόνια του Εθνικού Αγώνα. Και εκείνο που διδάσκεται στα σχολεία είναι αυτές οι οργανώσεις του Πόντου, καθώς, στη διάρκεια του Τουρκικού Εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου, πήραν μέρος στο αντίθετο στρατόπεδο.
Είναι αδύνατο να απομονώσουμε την ιστορία της Μαύρης Θάλασσας από την πραγματικότητα του Πόντου. Στην εποχή της πληροφόρησης, όπου οι θέσεις της επίσημης ιστορίας πετάγονται μια μια στα σκουπίδια, υπάρχει πλέον η δυνατότητα να μη συγχέουμε τα γεγονότα και τις πραγματικότητες το ένα με το άλλο.
Γι' αυτό μπορούμε εύκολα να διαχωρίσουμε την πραγματικότητα που υπήρχε στον Πόντο πριν από δύο χιλιάδες χρόνια από το ποντιακό ζήτημα των αρχών του αιώνα μας. Η ιστορική πλάνη των Ρωμιών της Μαύρης Θάλασσας, οι οποίοι, επηρεασμένοι από τα εθνικιστικά κινήματα της τελευταίας περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αφέθηκαν να τους συνεπάρει το όνειρο της ίδρυσης ενός νέου κράτους του Πόντου, αποτελεί ένα ξεχωριστό πεδίο έρευνας.
Η προσωπικότητα του Μιθριδάτη του Ευπάτορα, ο οποίος δημιούργησε πριν από δύο χιλιάδες χρόνια έναν Πολιτισμό του Πόντου, είναι μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις της Ιστορίας. Οι ρίζες της ποντιακής ταυτότητας, για την οποία σήμερα φιλονικούν πολλοί επιστήμονες, εκτείνονται μέχρι τον Μιθριδάτη.
Ο Μιθριδάτης με κύρια χαρακτηριστικά του το πείσμα, το θάρρος, τον ηρωισμό, την εξυπνάδα, την τόλμη και την αποφασιστικότητα, είναι ταυτόχρονα και ένα υπόδειγμα των ανθρώπων αυτής της περιοχής. Οι επίσημοι ιστορικοί, χωρίς καμία επιφύλαξη, αποδίδουν αυτά τα χαρακτηριστικά στις δικές τους φυλές, γιατί αυτά είναι τα στοιχεία που εξασφαλίζουν την επιτυχία για κάθε έθνος και φυλή.
Όμως ο Μιθριδάτης ή το βασίλειο του Πόντου δεν συνδέονται με μία μόνο φυλή. Ίσως να ήταν αυτό που σήμερα πολλά κράτη προσπαθούν να πραγματοποιήσουν: ένα αρμονικό πολυπολιτισμικό, πολυεθνικό κράτος όπου έβρισκαν άσυλο διάφορα εθνικά στοιχεία.
Η κυρίαρχη και επίσημη γλώσσα εκείνη την εποχή ήταν η ελληνική και κυρίαρχος θεός ο Απόλλων. Μήπως το γεγονός ότι οι παραδόσεις και τα έθιμα του λαού διασώθηκαν μέχρι τις ημέρες μας, παρόλο που ήταν ανοιχτά σε κάθε είδους επίδραση, δεν αποτελεί απόδειξη του πόσο ισχυρός ήταν ο πολιτισμός και η πίστη που διαφύλαξαν;
Αυτή η πραγματικότητα κρύβεται πίσω από την όπερα "Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ" που συνέθεσε ο Μότσαρτ. Γιατί άραγε οι Τούρκοι ιστορικοί απέφυγαν να γράψουν στις τιμητικές σελίδες της ιστορίας ότι η πρώτη όπερα αυτού του μεγαλοφυούς συνθέτη συντέθηκε για έναν βασιλιά της Μαύρης Θάλασσας;
Η ιστορία του Πόντου είναι η κοινή ιστορία των λαών και των φυλών που ζούσαν στη Μαύρη Θάλασσα. Κατά συνέπεια, είναι και η ιστορία της Τουρκίας. Οι ρίζες του σημερινού πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας βρίσκονται στον πολιτισμό του Πόντου. Η γλώσσα που ακόμη μιλιέται και η προφορά των κατοίκων είναι απομεινάρια του πολιτισμού του Πόντου. Για να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε, θα πρέπει πρώτα απ' όλα να συμφιλιωθούμε με την ιστορία μας και να τη διαφυλάξουμε. Πιστεύω ότι είναι καθήκον μας να μεταφέρουμε στις πλάτες μας την ιστορία μας, με την ίδια στοργή που θα κουβαλούσαμε έναν ηλικιωμένο άνθρωπο και να την μεταδώσουμε τις ερχόμενες γενιές.
Όμως "ο Μιθριδάτης μιλούσε ελληνικά και είχε πάθος για τον ελληνισμό. Αυτό γίνεται αντιληπτό από το ότι δώρισε στην Ακαδημία των Αθηνών ένα άγαλμα του Πλάτωνα, έργο του γλύπτη Σιλαμίωνα, ο οποίος δεν ήταν καθόλου ξένος προς την ελληνική τέχνη".
"Γνωρίζουμε ότι ο διάδοχός του, ο Αριοβαρζάνης (364-337 π.Χ.), έτρεφε, όπως και ο πατέρας του, μια βαθιά αγάπη για τον ελληνισμό, ήταν φίλος με τους Λακεδαιμόνιους (Σπαρτιάτες) Ανταλκίδα και Απεσίλα και είχε διατάξει να τοποθετηθεί ένα άγαλμα στο Ίλιον".
 |
| Pharmaces I' of Pontus |
"Στην πραγματικότητα, το Παλάτι του Πόντου εξελληνίστηκε με μεγάλη ταχύτητα εξαιτίας της επίδρασης των Μακεδόνων βασιλιάδων που εισχώρησαν σε αυτό συνάπτοντας γάμους".
"Από εκείνη την εποχή και μετά άρχισε να εφαρμόζεται στο Παλάτι του Πόντου η ιεραρχία που επικρατούσε στα Παλάτια των μακεδονικών δυναστειών. Η επίσημη γλώσσα στο Παλάτι του Πόντου ήταν η ελληνική. Και στα νομίσματα του Βασιλείου του Πόντου δεν συναντάται άλλη γλώσσα από την ελληνική".
"Το γεγονός ότι ο βασιλιάς Φαρνάκης, που ο λαός του ήταν ακόμη σε βάρβαρη κατάσταση, αισθάνθηκε την ανάγκη να ιδρύσει στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας μία νέα πόλη, την Φαρνάκια, έχοντας ως πρότυπο τις ελληνικές πόλεις, δείχνει τη βαθιά επίδραση του ελληνισμού στο Βασίλειο του Πόντου.
Φανερή έκφραση της εξέλιξης, η μεταφορά της πρωτεύουσας του Πόντου, την εποχή του διαδόχου του Φαρνάκη, στη Σινώπη που ήταν μία εξ ολοκλήρου ελληνική πόλη. Στην πόλη αυτή, που άκμασε στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας ως μία ευλογημένη κοιτίδα του αρχαίου πολιτισμού, η δυναστεία του Πόντου ιδιοποιήθηκε ολοκληρωτικά αυτόν τον πολιτισμό. Ο ελληνισμός, που μέχρι εκείνο τον καιρό είχε γίνει αποδεκτός μαζί με τον περσισμό, απέκτησε μία εμφανή ανωτερότητα στη Σινώπη".
Στη μυθολογία, τα ανατολικά του Πόντου αναφέρονται ως Κολχίδα. Οι Αργοναύτες, που ξεκίνησαν να αναζητήσουν το χρυσόμαλλο δέρας, έφτασαν μέχρι την Κολχίδα. Στην περιοχή της σημερινής Μιγγρελίας και της Iμερθίας βρισκόταν κάποτε μία μεγάλη αυτοκρατορία της οποίας η ύπαρξη γίνεται αμυδρά αντιληπτή στην ελληνική μυθολογία, ενώ παράλληλα υπάρχουν οριστικές καταγραφές στις σύντομες επιγραφές των Ασσυρίων.
Τα ονόματα Ελήτη και Σολάκη που συναντούμε στη μυθολογία θυμίζουν πραγματικά ή υπονοούν τη μακρινή εποχή που οι Κόλχοι κυριαρχούσαν σε όλη την ευθεία της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας. Η ισχύς των Κόλχων κλονίστηκε και κατέρρευσε τον 7ο αιώνα π.Χ. λόγω των μεγάλων εθνικών κυμάτων, ιδίως εξαιτίας της αναγκαστικής μετανάστευσης των Μόσχων.
Τα κύματα των Μόσχων εισχώρησαν σαν ένα βέλος στην Αρμενία, στην Ιβηρία και την Κολχίδα. Με κλονισμένη την ισχύ τους οι Κόλχοι αναγκάστηκαν να πληρώνουν στο εξής φόρο υποτέλειας στους Πέρσες και υπό την πίεση των Σάννων και των άλλων πολεμοχαρών φυλών που κατέβηκαν από τον Καύκασο, σιγά σιγά υποχώρησαν προς τα παράλια".
Την εποχή του μυθικού βασιλιά Μιθριδάτη του Ευπάτορα εδραιώθηκε η θέση του Βασιλείου του Πόντου στην ιστορία. Αυτό το μυθικό πρόσωπο κατέκτησε σχεδόν όλα τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και κυριάρχησε σε ένα μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας. Ποιος ήταν ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ που με τις επιτυχίες του προκάλεσε την προσοχή και την εχθρότητα της Ρώμης;
"Σχετκά με αυτήν την περιπέτεια του Μιθριδάτη του Ευπάτορα, ο οποίος ήταν μία από τις σπάνιες προσωπικότητες της ιστορίας και ονομάστηκε Μέγας Μιθριδάτης λόγω των λαμπρών επιτυχιών του, υπάρχει ο εξής μύθος: το πάθος της εξουσίας είχε μεθύσει τη Λαοδίκη, η οποία, αφού έβαλε να σκοτώσουν τον άντρα της, κατέλαβε το θρόνο ως κηδεμόνας του γιου της.
Αποφάσισε να στείλει κοντά στον άντρα της και τον γιο της που μια μέρα θα διεκδικούσε το θρόνο. Άρχισε συστηματικά να λέει σε αυτούς που την περιτριγύριζαν ότι ο γιος της μεγάλωνε γρήγορα. Οι δολοφόνοι του βασιλιά, οι οποίοι είχαν αναλάβει την κηδεμονία του νεαρού πρίγκιπα βάση μια πλαστής διαθήκης που αποδιδόταν στον πατέρα του, κατάλαβαν τι ζητούσε με αυτά της τα λόγια η βασίλισσα και άρχισαν να καταστρώνουν διάφορα σχέδια για να τον εξοντώσουν.
Μια ημέρα ανέβασαν τον πρίγκιπα σε ένα άγριο άλογο που δεν του είχαν δέσει τη σέλα και τον προέτρεψαν να δοκιμάσει την ικανότητά του να ιππεύει καλπάζοντας με ταχύτητα. Μια άλλη φορά, έβαλαν δηλητήριο στο νερό που θα έπινε.
Όμως ο νεαρός πρίγκιπας ήταν ένα δεύτερος Αλέξανδρος στην ιππασία και ήξερε το αντίδοτο που θα τον προστάτευε από το δηλητήριο. Έτσι γλίτωσε και από τις δύο απόπειρες. Αλλά φοβήθηκε ότι μια μέρα οι δολοφόνοι κηδεμόνες του, που δεν μπόρεσαν να επιτύχουν τίποτα με αυτές τις μυστικές δολοπλοκίες, θα τον σκότωναν στα φανερά.
Μια μέρα, όταν ακόμη ήταν δεκατεσσάρων χρόνων προφασιζόμενος ότι πάει για κυνήγι πήρε το τόξο, τα βέλη και το μαχαίρι του και έφυγε ολομόναχος από το παλάτι.
Μπήκε μέσα στα πυκνά δάση του βουνού Παρυάδρη που ήταν γεμάτα με άγρια ζώα. Αντιμετωπίζοντας χιλιάδες περιπέτειες επτά ολόκληρα χρόνια ωρίμασε μέσα σε αυτά τα τρομακτικά δάση των άγριων βουνών. Την ημέρα κυνηγούσε ελάφια ή ξέφευγε από τα σαρκοβόρα ζώα που του ορμούσαν, τα παγίδευε και τα σκότωνε με τα βέλη ή τα μαχαίρωνε αρπάζοντας τα με τα δυνατά του χέρια.
Δεν πλησίαζε τα χωριά για να μην τον βλέπει κανείς και τα βράδια κοιμόταν σε κρυφές σπηλιές. Έτσι το ανθεκτικό σα σίδερο σώμα του έγινε σκληρό, ατσάλινο, και το ανήσυχο πνεύμα του δαμάστηκε και έγινε αμείλικτος" .
"Τον καιρό (111 π.Χ.) που οι ένδοξες αναμνήσεις της εποχής του Μιθριδάτη του Ευεργέτη είχαν αρχίσει να λησμονιούνται μέσα στην παρακμή της εννιάχρονης βασιλείας της Λαοδίκης και το βασίλειο του Πόντου είχε φτάσει σε τέτοια κατάσταση που εύκολα θα μπορούσαν να το προσαρτήσουν στην αυτοκρατορία τους οι Ρωμαίοι, μια μέρα ξαφνικά διαδόθηκε η φήμη ότι εμφανίστηκε μπροστά στα τείχη της Σινώπης ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ, που είχε πια ξεχαστεί, καθώς όλοι είχαν πειστεί ότι τον είχαν προ πολλού κατασπαράξει με τα νύχια και τα λυσσασμένα δόντια τους τα άγρια θηρία.
Δε γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες για το επαναστατικό κίνημα που δημιούργησε και την επίδραση που είχε στην πόλη αυτή η είδηση, η οποία έσκασε σα βόμβα στο παλάτι. Αλλά καταλαβαίνουμε πως η επανεμφάνιση του Μιθριδάτη, αυτού του εικοσάχρονου εύρωστου, αγαπητού και δραστήριου νέου, ενθουσίασε το λαό και το στρατό, που υπέφερε από την παρακμή του βασιλείου και τη νωθρή κυριαρχία της ξένης γυναίκας και των άσωτων ευνοουμένων που την περιτριγύριζαν, και αμέσως ξέσπασε μια επανάσταση κατά της βασίλισσας.
Λαός και στρατός ενώθηκαν κάτω από τη σημαία του εθνικού τους βασιλιά, που γεννούσε σε όλους την πίστη ότι θα σώσει το βασίλειο με την ενεργητικότητα και τη δύναμή του, έριξαν από την εξουσία τον όχλο των ευνοουμένων που είχαν οδηγήσει το μεγαλείο των Μιθριδατών στην παρακμή και επανέφεραν την τάξη στο παλάτι.
Ένα λαμπρό μέλλον περίμενε το Μιθριδάτη τον Ευπάτορα. Την εποχή που ανέλαβε τη βασιλεία στο Βασίλειο του Πόντου, η Ανατολία ήταν υπό ρωμαϊκή κατοχή. Η Ρώμη είχε δημιουργήσει στην Ανατολία βασίλεια που υπάγονταν σε αυτήν και ήταν υπό την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της. Ο βασιλιάς του Πόντου, όταν ακολουθούσε επεκτατική πολιτική, βρισκόταν αντιμέτωπος με τη Ρώμη και στο τέλος αναγκαζόταν να συμβιβαστεί με αυτήν.
Η ανάπτυξη του Βασιλείου του Πόντου και οι επεκτατικές του βλέψεις άρχισαν να ενοχλούν τη Ρώμη. Όταν ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ προσάρτησε όλη την Καππαδοκία στα εδάφη του έλαβε την πρώτη προειδοποίηση: "ή προσπάθησε να γίνεις τόσο δυνατός όσο οι Ρωμαίοι ή σώπα και υπάκουσε στις διαταγές τους".
Ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ συμμορφώθηκε και στις δύο προτάσεις. Έδειξε να υπακούει στη Ρώμη, ώσπου να αποκτήσει δύναμη.
Το Βασίλειο του Πόντου, μέχρι να φτάσει στο σημείο να λογαριαστεί με τη Ρώμη, είχε κατακτήσει ένα μεγάλο μέρος της Ανατολίας και είχε πάρει τη μορφή μιας ισχυρής αυτοκρατορίας. Η Αυτοκρατορία του Πόντου έχοντας ναυτικό αποτελούμενο από 400 πλοία και πεζικό από 300 ως 400 χιλιάδες άτομα είχε εξαπλωθεί στην απέναντι όχθη της Μαύρης Θάλασσας, στην Κριμαία και τις στέπες της και στα νότια της Ανατολίας, από τον Ευφράτη ως την αρχαία ελληνική πόλη Έφεσο.
Είχε έρθει ο καιρός να λογαριαστεί ο στρατός Πόντου με τον στρατό της Ρώμης. Μετά από μακρόχρονες προετοιμασίες ο στρατός του Πόντου έδωσε στους Ρωμαίους στρατηγούς ένα αξέχαστο μάθημα και κατατρόπωσε το ρωμαϊκό στρατό. Ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ κυνήγησε το ρωμαϊκό στρατό μέχρι την Έφεσο. Μη μπορώντας να συγκρατήσει την ορμή του ξεκίνησε να κατακτήσει τα νησιά. Κατέλαβε τη Χίο και τη Μυτιλήνη. Συνέλαβε αιχμάλωτο τον στρατηγό του ρωμαϊκού στρατού, Ακύλιο, που είχε καταφύγει στη Μυτιλήνη.
Ο Μιθριδάτης έστειλε τον Ακύλιο, τον οποίο θεωρούσε ως το μόνο υπαίτιο του πολέμου, στην Ανατολία. Τον περιέφεραν αλυσοδεμένο χειροπόδαρα στις πόλεις, τις κωμοπόλεις και τα χωριά για να τον δει ο λαός και, αφού τον ανάγκασαν να διηγείται φωναχτά τις αδικίες που διέπραξε, τον σκότωσαν.
Κατά μία έννοια είχε τερματιστεί η ρωμαϊκή κυριαρχία στη Μικρά Ασία. Ο λαός της Ανατολίας θεωρούσε τη νίκη του Μιθριδάτη ως δική του απελευθέρωση και δέχτηκε με ενθουσιασμό την κυριαρχία του.
"Η Ανατολία είχε απελευθερωθεί και οι Ρωμαίοι είχαν διωχθεί, αλλά υπήρχαν πολλά εμπόδια τα οποία ο Μιθριδάτης έπρεπε να ξεπεράσει για να μπορέσει να γίνει απόλυτος κυρίαρχος της Ανατολίας. Είχε καταρρεύσει η ρωμαϊκή διοίκηση και είχε διωχθεί ο στρατός της Ρώμης. Όμως στη διάρκεια της μακρόχρονης κατοχής ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Ανατολία πάνω από εκατό χιλιάδες ρωμαϊκού λαού, αναμίχτηκαν με τον ντόπιο λαό και εξακολουθούσαν να κατοικούν εκεί. Αυτοί οι άνθρωποι, που ήταν συγκεντρωμένοι στις ρωμαϊκές επαρχίες και στις πόλεις οι οποίες βρίσκονταν στα εδάφη των δορυφορικών βασιλείων της Ρώμης, αποτελούσαν με τις πιστώσεις, τις διάφορες σχέσεις, τους δεσμούς και με τον μεγάλο αριθμό τους μία μη-αμελητέα μάζα. Πολλοί ήταν χρηματιστές ή έμποροι και κατείχαν ένα μεγάλο μέρος της κινητής περιουσίας στη χώρα"
Ο Μιθριδάτης ήθελε να σβήσει τελείως τα ίχνη των Ρωμαίων στην Ανατολία.
Μετά από μακρόχρονες εκτιμήσεις κατέληξε στην απόφαση ότι ο πιο σύντομος δρόμος γι’ αυτό ήταν η εξόντωση. Αλλά πώς θα ξεχώριζε τους ρωμαϊκής καταγωγής υπηκόους από το ντόπιο λαό; Βρήκε και γι’ αυτό λύση: θα είχε ως κριτήριο τη χρήση της λατινικής γλώσσας. Γι' αυτό "θα τιμωρούσε αυστηρά όσους έκρυβαν αυτούς που μιλούσαν τη γλώσσα της Ιταλίας ή γνώριζαν το μέρος που κρύβονταν και δεν τους κατέδιδαν ή έθαβαν τα πτώματα των σκοτωμένων".
" Έφτασε η μέρα που ολοκληρώθηκε η προετοιμασία για την εξόντωση. Είχαν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για τη συμμετοχή του ντόπιου λαού στη σφαγή. Είχε χωριστεί γι' αυτούς το μερίδιο από τις περιουσίες και τα χρήματα που θα απέμεναν.
Η σφαγή άρχισε ταυτόχρονα σε κάθε μεριά της Ανατολίας. Εξοντώθηκαν όλοι οι ρωμαϊκής καταγωγής υπήκοοι, ανεξάρτητα από το αν ήταν άντρες, γυναίκες ή παιδιά. Λεηλατήθηκαν όλες οι περιουσίες τους. Στο τέλος αυτής της λεηλασίας και της καταστροφής το Βασίλειο του Πόντου συγκέντρωσε τόσα λάφυρα που ανακοινώθηκε ότι δεν θα εισπράττονται φόροι για πέντε χρόνια. Ο αριθμός των σφαγιασθέντων έφτανε τις 80 χιλιάδες.
Όπως αντιλαμβανόμαστε, η παράδοση της εξόντωσης για χάρη της εξουσίας ανάγεται στα πολύ παλιά χρόνια. Αλλά εξαφανίζεται το πρόβλημα;
Ο Μιθριδάτης ήταν αποφασισμένος για όλα προκειμένου να διασφαλίσει την ενότητα και την ακεραιότητα στη Μικρά Ασία. Παρ' ότι αρχικά φαινόταν ότι είχε ξεκινήσει για μεγάλες επιχειρήσεις που ξεπερνούσαν τις δυνάμεις του, εξασφάλισε την υποστήριξη πολλών μικρών βασιλείων, μεταξύ αυτών και των Ελλήνων, που είχαν αναγκαστεί να υποταχτούν στη Ρώμη. Στον στρατό του υπήρχαν στρατιώτες εθελοντές και μισθοφόροι από κάθε έθνος και φυλή. Την πρώτη περίοδο της βασιλείας του τον βλέπουμε ως ήρωα της Ανατολής και υπερασπιστή του πολιτισμού της Μεσογείου.
Το ιδανικό που επεδίωκε ο Μιθριδάτης δεν ήταν μόνο η διαφύλαξη της ανεξαρτησίας και της ενότητας της Μικράς Ασίας. Ένας δεύτερος σκοπός του ήταν να ενώσει τον πολιτισμό της Ανατολής με αυτόν της Μεσογείου, να δώσει ζωή σε έναν νέο πολιτισμό στην Ανατολία, που ήταν το λίκνο του πρώτου, και να ανάψει το δαυλό ενός νέου πολιτισμού που κτίστηκε πάνω στην ηθική του Αχουραμάζντα. Σ' αυτό οφειλόταν το πάθος που έτρεφε από τη μια για τη θρησκεία Αβέστα και από την άλλη για την ελληνική φιλοσοφία. Το μεγαλύτερο όνειρό του ήταν να δημιουργήσει έναν πολιτισμό του Πόντου ξαναζωντανεύοντας τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στα παράλια της Ανατολίας, ξεχείλισε στο Αιγαίο και που εκείνη την εποχή άκμαζε στην Αθήνα".
Είναι συζητήσιμο κατά πόσο οι σφαγές που έγιναν εξυπηρετούν ένα τέτοιο όνειρο, αλλά παρατηρούμε ότι ο πολιτισμός του Πόντου αποτελεί ένα τμήμα και ένα συμπλήρωμα του πολιτισμού της Ανατολίας.
Είχε πια έρθει η σειρά της Ρώμης. Το ρωμαϊκό πεζικό και το ναυτικό, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Λεύκολλου, άρχισε μία εκστρατεία στη Μικρά Ασία για να καταστρέψει το βασίλειο του Πόντου και να επανακτήσει την παλιά του κυριαρχία (73 π.Χ.). Εκείνη την εποχή το βασίλειο του Πόντου κυριαρχούσε σχεδόν σε όλη την Ανατολία.
Αλλά αυτό ήταν μια ένωση των άλλων βασιλείων της Ανατολίας λόγω συμπάθειας προς το Μιθριδάτη, που δημιουργήθηκε μόνο εξαιτίας της διάλυσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τελικά, στις δύσκολες στιγμές αυτή η ενότητα ή υποστήριξη ανατράπηκε προς όφελος του δυνατού.
"Ο Μιθριδάτης ποτέ δεν μπόρεσε να κυριαρχήσει σε αυτά τα παράλια του Ανατολικού Πόντου, που τα κατοικούσαν άγριες και πολεμοχαρείς φυλές οι οποίες για πολλά χρόνια αντιστέκονταν στο εμπόριο και τον πολιτισμό. Μπόρεσε μόνο να πάρει υπό την πλήρη κυριαρχία του την Πιτυούντα και τη Διοσκουριάδα στις παρυφές του Καυκάσου και την Τραπεζούντα με τα περίχωρά της στους πρόποδες του Παρυάδρη, πόλεις που είχαν ιδρυθεί από τους Έλληνες κατά μήκος των παραλίων.
Όμως και αυτές οι πόλεις δεν είχαν ενωθεί με έναν μόνιμο στρατιωτικό δεσμό. Μακριά από τα παράλια δεν αναγνωριζόταν η κυριαρχία του βασιλιά. Στα νότια συνέχιζαν τη βάρβαρη ζωή τους οι ληστρικές φυλές, μέσα σε μία τέλεια κυκλική περιοχή την οποία όριζαν οι ποταμοί Άκαμψις (Τσορούκ) και Τρίπολις (Καρσούτ).
Οι άγριοι Ζύγες, Ηνίοχοι και Κερκίτες ήταν εγκατεστημένοι στα βόρεια σε μικρές κοιλάδες που εισχωρούσαν στη θάλασσα καθώς και στα δασώδη περάσματα του Καυκάσου και δεν επέτρεπαν στο Μιθριδάτη να έχει μια συνεχή επικοινωνία μεταξύ των εδαφών της Φάσιδος και της περιοχής του Βοσπόρου μέσω της δικής τους χώρας. Και ήταν διαφορετικός ο βαθμός της αφοσίωσης κάθε μιας από αυτές τις τελείως ανεξάρτητες χώρες, οι οποίες βρίσκονταν εκτός των ποικίλων περιοχών του Βασιλείου του Πόντου. Μόνο οι πολιτείες στα νότια της Μαύρης Θάλασσας επέδειξαν μια ακλόνητη ενότητα και κατά την περίοδο της ακμής και κατά την περίοδο της παρακμής του Μιθριδάτη. Από αυτήν την άποψη, δεν υπήρχε καμία διαφορά ανάμεσα στον ελληνικό ή εξελληνισμένο λαό και τους πεδινούς Καππαδόκες ή τους ορεσίβιους Παφλαγόνες.
Μάλιστα δεν είχε παρατηρηθεί καμία διαφορά σε αυτό το θέμα ανάμεσα στους λαούς των περιοχών μεταξύ του Ευφράτη-Λύκου και τους Χάλυβες και τους Τιβαρηνούς που υπάγονταν σε αυτόν. Παρά τις φυλετικές διαφορές και την έλλειψη εθνικού συναισθήματος αυτοί είχαν δείξει μια βαθιά αφοσίωση στο Μιθριδάτη".
Την εποχή του Μιθριδάτη του Ευπάτορα άρχισε να ανθεί ένας νέος πολιτισμός. Το πιο έγκυρο στοιχείο που αποδεικνύει ότι εκείνα τα χρόνια αυτή η χώρα μεγάλωνε από πολιτιστική και πολιτισμική άποψη είναι ότι ο περίφημος γεωγράφος Στράβων, ο οποίος θεωρείται ως η πολυτιμότερη πηγή που ρίχνει φως στην ιστορία της Ανατολίας εκείνης της εποχής, καταγόταν από την Αμάσεια.
Το γεγονός ότι μεταξύ των προγόνων του μεγάλου αυτού συγγραφέα ήταν ένας καταγόμενος από την Αμάσεια ονόματι Δορύλαος, ένας Πέρσης με το όνομα Μοαφέρνης και ο Παφλαγόνας Τίβιος, δείχνει πως κατά την περίοδο της βασιλείας των Μιθριδατών είχαν ενωθεί μέσα στον ίδιο πολιτισμό τα διάφορα στοιχεία.
Η προσπάθεια του Μιθριδάτη να ενώσει τον ντόπιο πολιτισμό με τον περσικό και τον ελληνικό φαίνεται από το ότι η ντόπια θεά Μα μνημονευόταν με το όνομα της θεάς Αρτέμιδος ή της θεάς Ενυούς των Περσών καθώς και από το ότι ο μεγάλος θεός των Περσών Ορμούζδ έπαιρνε τη μορφή του Στρατιού Διός.
Ο Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις μεγάλες προσωπικότητες που άφησαν ίχνη στην ιστορία, καθώς μπόρεσε, έστω και αργά και σε περιορισμένο χώρο, να πραγματοποιήσει την ένωση των δυτικών και ανατολικών πολιτισμών και θρησκειών, μια ένωση την οποία εκπροσωπούσε ο Μέγας Αλέξανδρος".
Τώρα ας εξετάσουμε τη διοικητική δομή του βασιλείου του Πόντου πριν δεχτεί το θανατηφόρο χτύπημα από τη Ρώμη.
"Ο τρόπος διακυβέρνησης στις τοπικές κυβερνήσεις που είχαν ιδρυθεί στη Μικρά Ασία μετά την εισβολή του Αλεξάνδρου, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, ήταν σχεδόν ο ίδιος. Αυτός ο τρόπος διακυβέρνησης έφερε τα ίχνη ορισμένων παραδόσεων που είχαν μείνει από τους Χετταίους και τους Φρύγες που ζούσαν στην Ανατολία τη δεύτερη και πρώτη χιλιετία π.Χ., ενώ είναι αναμφισβήτητο ότι οι εσωτερικές περιοχές είχαν ως περίοπτο υπόδειγμα τη διοίκηση των Αχαιμενιδών. Όμως στα παράλια του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας η επίδραση των Ελλήνων ήταν πιο ισχυρή.
Η διακυβέρνηση στο βασίλειο του Πόντου είναι το ωραιότερο παράδειγμα της αρμονικής συνύπαρξης των ντόπιων παραδόσεων υπό την επίδραση των Ελλήνων και των Περσών. Μεταξύ των ντόπιων κυβερνήσεων της Ανατολίας του δεύτερου μισού της πρώτης χιλιετίας π.Χ. το βασίλειο του Πόντου είναι εκείνο για το οποίο δίνουν τις περισσότερες πληροφορίες οι ρωμαϊκές και ελληνικές πηγές. Αυτές, οι βασισμένες σε έρευνα και τεκμήρια πληροφορίες, είναι εμπεριστατωμένες και εκτεταμένες, ιδίως σε ό,τι αφορά την περίοδο του Μιθριδάτη του Ευπάτορα, ο οποίος έπληξε σε σοβαρό βαθμό τους Ρωμαίους. Παίρνοντας την εποχή του Μιθριδάτη του Ευπάτορα ως ένα υπόδειγμα μορφής διακυβέρνησης παρέχεται η δυνατότητα να σχηματιστεί μία γνώμη και για τις άλλες σύγχρονές της κυβερνήσεις στη Μικρά Ασία".
"Είδαμε ότι το βασίλειο των Μιθριδατών στον Πόντο ήταν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι μέσα σε αυτό το βασίλειο ομιλούντο είκοσι δύο γλώσσες ενώ άλλα στοιχεία κάνουν λόγο για είκοσι πέντε γλώσσες. Οι περισσότερες από αυτές τις φυλές είχαν σε μικρό η μεγάλο βαθμό ένα καλό επίπεδο διαβίωσης. Η διακυβέρνηση ενός τέτοιου μωσαϊκού φυλών μπορούσε να καταστεί δυνατή μόνο με μία στρατιωτική δεσποτεία. Η διοίκηση του Μιθριδάτη του Ευπάτορα ήταν μία στρατιωτική δεσποτεία την οποία ορισμένες παραδόσεις είχαν καταστήσει πιο ήπια". Από τον Στράβωνα και από άλλες πηγές αντιλαμβανόμαστε ότι η διοικητική διαίρεση του βασιλείου του Πόντου την εποχή του Μιθριδάτη είχε την εξής μορφή:
Πρώτη περιφέρεια: Ποντική Παφλαγονία, αποτελούμενη από τρεις περιοχές.
Δεύτερη περιφέρεια: Ποντική Καππαδοκία, αποτελούμενη από δέκα περιοχές.
Τρίτη περιφέρεια: Ζώνη μεταξύ Λύκου και Ανω Ευφράτη, αποτελούμενη από τέσσερις περιοχές.
Τέταρτη περιφέρεια: Παράλια ζώνη, αποτελούμενη από οκτώ περιοχές.
Είναι πιθανό ο διοικητής της περιοχής να έφερε τον τίτλο του στρατηγού, όπως γινόταν και στην Καππαδοκία. Αυτό το αξίωμα δείχνει ότι ο διοικητής -παράλληλα με τις πολιτικές εξουσίες, των οποίων ο βαθμός δεν οριζόταν ακριβώς- είχε και κάποιες στρατιωτικές εξουσίες. Ο στρατηγός είχε δύο καθήκοντα:
1) Να διασφαλίζει την ειρήνη και την τάξη στα χωριά και τις ανοχύρωτες πόλεις όπου ζούσε ο ντόπιος πληθυσμός. Στο βασίλειο του Πόντου ο λαός ζούσε περισσότερο σε χωριά και σε κάθε περιοχή υπήρχαν περίπου χίλια χωριά.
2) Να προστατεύει τα οχυρωμένα παλάτια όπου ήταν κρυμμένοι οι βασιλικοί θησαυροί και τα αντικείμενα που ανήκαν στο βασίλειο".
Παρότι δεν ξέρουμε τις τηρούμενες στις νομικές υποθέσεις αρχές, είναι γνωστό ότι, στις περιπτώσεις που ήταν απαραίτητο να επιβληθούν ποινές, εφαρμόζονταν οι αρχές του Περσικού βασιλείου. Όπως γινόταν στους Αχαιμενίδες έτσι και εδώ τα βασανιστήρια και οι ποινές ήταν ποικίλες και σκληρές. Για παράδειγμα όσοι λιποτακτούσαν από τον στρατό σταυρώνονταν ή καίγονταν ζωντανοί. Άλλες φορές πάλι τους τύφλωναν και τους εγκατέλειπαν στην εξορία".
Οι οικονομικές υποθέσεις φανέρωναν μία από τις πιο λαμπρές όψεις του κράτους του Μιθριδάτη. Οι αφηγήσεις των συγχρόνων του συγγραφέων (Στράβων, II, IX.55) επιβεβαιώνουν την υπόθεση ότι το θησαυροφυλάκιο ήταν γεμάτο και ότι μπορούσαν να γίνουν τα πάντα με το χρήμα. Το χρήμα, υπό την προϋπόθεση να μη διστάζουν να το δαπανήσουν, ήταν φυσικό να είναι το κύριο μέσο εξουσίας σε μία εποχή όπου ήταν δυνατό να εξαγοράζονται τα βασίλεια, τα μέλη της ρωμαϊκής Γερουσίας και να συντηρούνται χιλιάδες στρατιώτες".
"Τα πρώτα στρατεύματα των βασιλέων του Πόντου συγκροτήθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους από μισθοφόρους. Αυτοί οι στρατιώτες αρχικά προέρχονταν από τους Γαλάτες και αργότερα από τους Έλληνες. Η ένταξη των Γαλατών στη ρωμαϊκή κοινωνία και η δια της βίας επιβολή συμφώνου στο βασιλιά Φαρνάκη, το 179 π.Χ., έκλεισε τις πόρτες της Γαλατίας σε αυτούς που στρατολογούσαν μισθοφόρους.
Ο διάσημος πολιτικός της εποχής του Μιθριδάτη του Ευεργέτη, Δορύ-λαος, στρατολόγησε μισθοφόρους από τη Θράκη, την Ελλάδα και ιδίως από την Κρήτη, που εκείνο τον καιρό ήταν τελείως ανεξάρτητη. Ενώ η Ελλάδα έγινε η κύρια πηγή για τα στρατεύματα του γιου του, Μιθριδάτη του Ευπάτορα. Ο Διόφαντος είχε κατακτήσει την Κριμαία με 6.000 Ελληνες οπλίτες.
Το αναπτυσσόμενο Βασίλειο του Πόντου στρατολόγησε άντρες από όλες τις φυλές που ήταν υπό την κυριαρχία του. Οι Σκύθες, οι Σαρμάτες, οι Βερστάνοι, οι Κέλτες και οι Θράκες έδωσαν τους περισσότερους από τους στρατιώτες που είχε ανάγκη ο Μιθριδάτης.
"Οι Σαρμάτες που ήταν οι απόγονοι των σημερινών Καζάκων, αποτελούσαν ένα τέλειο σώμα ιππικού.
Οι Βερστάνοι ήταν γεροί και δυνατοί πεζοί. Όμως όπως σε όλα τα σώματα μισθοφόρων έτσι και σε αυτούς η αφοσίωση διαρκούσε όσο και τα οικονομικά του κράτους που τους πατρονάριζε. Μία από τις πιο σημαντικές επιτυχίες του Μιθριδάτη ήταν ότι για πρώτη φορά είχε δημιουργήσει, κοντά στον στρατό των ξένων μισθοφόρων, και έναν πραγματικά εθνικό στρατό με άντρες που είχε στρατολογήσει από το δικό του λαό.
Καταβλήθηκαν προσπάθειες δέκα χρόνων για την εκπαίδευση και την οργάνωση του στρατού που δημιουργήθηκε από τους κυρίως υπηκόους, όπως ήταν οι Καππαδόκες, οι Παφλαγόνες, οι Αρμένιοι, οι Χάλυβες οι Τιβαρηνοί, οι Κόλχοι και οι Βοσπόριοι, καθώς και από τους λαούς των αποικιών, όπως ήταν οι φυλές της Μαιωτίδας, οι Σκύθες και οι Τόροι της Κριμαίας".
Σύμφωνα με τις πηγές, στο στρατό που εισέβαλε το 99 π.Χ. στην Καππαδοκία υπηρετούσαν 80.000 πεζοί, 10.000 ιππείς και, σύμφωνα με την υπερβολική έκφραση του Ιουστίνου, υπήρχαν και 600 δρεπανηφόρα άρματα. Το 88 π.Χ. ο Μιθριδάτης είχε ξεκινήσει για εκστρατεία με 260.000 πεζούς, 50.000 ιππείς και 130 δρεπανηφόρα άρματα.
Ας έρθουμε στο τελευταίο ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τη Ρώμη. Η Ρώμη, που δεν μπορούσε να ξεχάσει την ήττα και την κατατρόπωση του στρατού της το 82 π.Χ., βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με τον Μιθριδάτη τον Ευπάτορα στην εκστρατεία που ξεκίνησε το 73 π.Χ. για να ξαναεισβάλει στην Ανατολία. Στο τέλος του δεκαετούς πολέμου μεταξύ Ρώμης και Πόντου, το Βασίλειο του Πόντου δεν υπήρχε πλέον. Ο βασιλιάς Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ μη αντέχοντας αυτή την ήττα αυτοκτόνησε (63 π.Χ.).
"Ο Μιθριδάτης, με τις πολλές ικανότητες, τις ακαταπόνητες προσπάθειες και τον ηρωικό θάνατό του, ήταν μια σπάνια προσωπικότητα. Το ιδανικό του, το οποίο διακρίνεται στα βάθη της ψυχής του, ήταν η απελευθέρωση της Ανατολίας από τους ξένους εισβολείς και η ένωση κάτω από μία σημαία αυτής της χώρας, που στα βουνά, τις πέτρες και τη θάλασσά της είχαν γραφεί ηρωικά έπη, και να την φέρει σε μία τέτοια κατάσταση ώστε να μπορεί να αντιστέκεται απέναντι στους ξένους εισβολείς".
Γνωρίζουμε τα εμβλήματα των βασιλέων του Πόντου από τα νομίσματα. Στη μία όψη των νομισμάτων υπήρχαν κυρίως σύμβολα θεών και στην άλλη όψη ναυτικά σύμβολα, όπως πλοία και άγκυρες. Για παράδειγμα, στα νομίσματα του κράτους της Ηράκλειας (Ερεγλί) στη μία όψη υπήρχε ο θεός της θάλασσας, Ποσειδώνας, κρατώντας στο χέρι ένα δελφίνι. Στο νόμισμα της Τραπεζούντας απεικονιζόταν στη μία όψη η κεφαλή του Θεού Απόλλωνα και στην άλλη μία άγκυρα. Στο χρυσό νόμισμα του βασιλιά του Πόντου, Σορομάτη, υπάρχει ελληνική γραφή και ένα στεφάνι ενώ στο νόμισμα του Μιθριδάτη στη μία πλευρά έχει το πορτρέτο του και στην άλλη απεικονίζεται ένα ζαρκάδι και ένα φεγγάρι. Στο νόμισμα του γιου του Μιθριδάτη στη μία όψη υπάρχει η δική του μορφή και στην άλλη ο θεός Απόλλων".
Νομίζω ότι τα μικρά αποσπάσματα από τις σελίδες της ιστορίας μας βοήθησαν λίγο πολύ να καταλάβουμε τις χαρακτηριστικές ιδιαιτερότητες του Πόντου. Σκοπός μου ήταν να παρουσιάσω κατ' αυτόν τον τρόπο πόσο πλούσιο υλικό και παρελθόν έχει η ιστορία της Ανατολίας, η οποία μέχρι σήμερα αποκρύφτηκε από τον τουρκικό λαό.
Όταν λέμε Πόντος μας έρχονται στο νου οι μυστικές ή φανερές "ποντιακές" οργανώσεις που έδρασαν στη Μαύρη Θάλασσα τα χρόνια του Εθνικού Αγώνα. Και εκείνο που διδάσκεται στα σχολεία είναι αυτές οι οργανώσεις του Πόντου, καθώς, στη διάρκεια του Τουρκικού Εθνικοαπελευθερωτικού πολέμου, πήραν μέρος στο αντίθετο στρατόπεδο.
Είναι αδύνατο να απομονώσουμε την ιστορία της Μαύρης Θάλασσας από την πραγματικότητα του Πόντου. Στην εποχή της πληροφόρησης, όπου οι θέσεις της επίσημης ιστορίας πετάγονται μια μια στα σκουπίδια, υπάρχει πλέον η δυνατότητα να μη συγχέουμε τα γεγονότα και τις πραγματικότητες το ένα με το άλλο.
Γι' αυτό μπορούμε εύκολα να διαχωρίσουμε την πραγματικότητα που υπήρχε στον Πόντο πριν από δύο χιλιάδες χρόνια από το ποντιακό ζήτημα των αρχών του αιώνα μας. Η ιστορική πλάνη των Ρωμιών της Μαύρης Θάλασσας, οι οποίοι, επηρεασμένοι από τα εθνικιστικά κινήματα της τελευταίας περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αφέθηκαν να τους συνεπάρει το όνειρο της ίδρυσης ενός νέου κράτους του Πόντου, αποτελεί ένα ξεχωριστό πεδίο έρευνας.
Η προσωπικότητα του Μιθριδάτη του Ευπάτορα, ο οποίος δημιούργησε πριν από δύο χιλιάδες χρόνια έναν Πολιτισμό του Πόντου, είναι μία από τις ελάχιστες εξαιρέσεις της Ιστορίας. Οι ρίζες της ποντιακής ταυτότητας, για την οποία σήμερα φιλονικούν πολλοί επιστήμονες, εκτείνονται μέχρι τον Μιθριδάτη.
Ο Μιθριδάτης με κύρια χαρακτηριστικά του το πείσμα, το θάρρος, τον ηρωισμό, την εξυπνάδα, την τόλμη και την αποφασιστικότητα, είναι ταυτόχρονα και ένα υπόδειγμα των ανθρώπων αυτής της περιοχής. Οι επίσημοι ιστορικοί, χωρίς καμία επιφύλαξη, αποδίδουν αυτά τα χαρακτηριστικά στις δικές τους φυλές, γιατί αυτά είναι τα στοιχεία που εξασφαλίζουν την επιτυχία για κάθε έθνος και φυλή.
Όμως ο Μιθριδάτης ή το βασίλειο του Πόντου δεν συνδέονται με μία μόνο φυλή. Ίσως να ήταν αυτό που σήμερα πολλά κράτη προσπαθούν να πραγματοποιήσουν: ένα αρμονικό πολυπολιτισμικό, πολυεθνικό κράτος όπου έβρισκαν άσυλο διάφορα εθνικά στοιχεία.
Η κυρίαρχη και επίσημη γλώσσα εκείνη την εποχή ήταν η ελληνική και κυρίαρχος θεός ο Απόλλων. Μήπως το γεγονός ότι οι παραδόσεις και τα έθιμα του λαού διασώθηκαν μέχρι τις ημέρες μας, παρόλο που ήταν ανοιχτά σε κάθε είδους επίδραση, δεν αποτελεί απόδειξη του πόσο ισχυρός ήταν ο πολιτισμός και η πίστη που διαφύλαξαν;
Αυτή η πραγματικότητα κρύβεται πίσω από την όπερα "Μιθριδάτης ο Ευπάτωρ" που συνέθεσε ο Μότσαρτ. Γιατί άραγε οι Τούρκοι ιστορικοί απέφυγαν να γράψουν στις τιμητικές σελίδες της ιστορίας ότι η πρώτη όπερα αυτού του μεγαλοφυούς συνθέτη συντέθηκε για έναν βασιλιά της Μαύρης Θάλασσας;
Η ιστορία του Πόντου είναι η κοινή ιστορία των λαών και των φυλών που ζούσαν στη Μαύρη Θάλασσα. Κατά συνέπεια, είναι και η ιστορία της Τουρκίας. Οι ρίζες του σημερινού πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας βρίσκονται στον πολιτισμό του Πόντου. Η γλώσσα που ακόμη μιλιέται και η προφορά των κατοίκων είναι απομεινάρια του πολιτισμού του Πόντου. Για να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε, θα πρέπει πρώτα απ' όλα να συμφιλιωθούμε με την ιστορία μας και να τη διαφυλάξουμε. Πιστεύω ότι είναι καθήκον μας να μεταφέρουμε στις πλάτες μας την ιστορία μας, με την ίδια στοργή που θα κουβαλούσαμε έναν ηλικιωμένο άνθρωπο και να την μεταδώσουμε τις ερχόμενες γενιές.
Omer Asan
Ο Πολιτισμός του Πόντου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου